کلمه زمرد Emerald مترادف رنگ سبز است.رنگ سبز با شکوه زمرد، عشق به طبیعت را تجلی می بخشد. این گوهر زیبا كه همرنگ طبیعت و رنگ زندگی است برای ما ایرانیان جلال و جلوه ای خاص دارد و رنگ آن گنبدهای سبز و مقدس ائمه را به خاطر می آورد. به همین دلیل بسیاری از خانواده ها ترجیح می دهند به عروس سرویس زمرد هدیه بدهند.در فرهنگ های مختلف، اعتقادات متفاوتی درباره زمرد وجود دارد و انسان ها خواص جادویی حیرت آوری برای آن متصور بوده اند؛ برای مثال مصریان باستان در دهان مرده زمرد قرار می دادند تا در آن دنیا بهتر تكلم كند و نیز معتقد بودند این سنگ باعث باروری می شود. همچنین برای درمان چشم از آن استفاده می كردند. در بعضی جوامع به عنوان پادزهر و برای درمان بیماری صرع یا بیماری های معده استفاده می شده است . گفته می شود رنگ زمرد باعث شادی شده، هیچگاه چشمها را خسته نمی کند و همیشه بعنوان رنگ حیات و تازگی شناخته می شود.در روم باستان، سبز رنگ ونوس خدای عشق و زیبایی بوده است. امروزه نیز رنگ سبز جایگاه خاصی در بسیاری از فرهنگها و مذاهب دارد. به عنوان مثال رنگ سبز در اسلام،رنگ مقدسی است. بسیاری از کشورهای مسلمان در پرچم کشورشان از این رنگ به عنوان نشانه وحدت و یگانگی در ایمان استفاده می کنند. این رنگ همچنین در کلیسایکاتولیک به عنوان برترین رنگ مذهبی در نظر گرفته می شود. در یونان باستان زیورآلات به عنوان سمبل قدرت ، سلامت و ثروت نقش بزرگی داشت و معتقد بودند كه اگر شخصی قطعه ای زمرد زیر زبان خود داشته باشد از دید مخفی می ماند ؛ به علاوه ، دارندهِ زمرد را صاحب ثروت ، رفاه و قدرت های مافوق طبیعی می دانستند. واژه زمرد عربی شده اسماراگدوس یونانی است که از کلمه یونانی Smaragdos به معنی سبز گرفته شده است و این واژه یونانی نیز از واژه ای سانسکریت به معنی سبز گرفته شده است.
این گوهر زیبا یکی از سنگ های پگماتیت است که از بریلیوم و سیلیکات آلومینیوم تشکیل شده است. عناصر کرم و وانادیوم درون لایه های زمرد، رنگ های زیبای سنگ را ظاهر می کنند . در ایران باستان زمرد را دوال یا دوبال می نامیدند. این سنگ خیره کننده در طبیعت به همراه ناخالصی وجود دارد. هر چه ناخالصی در زمرد بیشتر باشد، رنگ جواهر مات و کدرتر می شود. زمرد از سنگ هایی است که در برابر نور یا حرارت تغییر رنگ نمی دهد. پایداری زمرد در نور طبیعی و مصنوعی به یک نسبت است اما در حرارت بالای 700 تا 800 درجه سانتی گراد، امکان تغییر رنگ زمرد وجود دارد. سختی سنگ زمرد اصل بین 7.5 تا 8 است و زمردهای مرغوب دارای ناخالصی کمتری هستند. با وجود سختی بالا، زمرد از سنگ های قیمتی بسیار شکننده است. در نگهداری جواهرات زمرد نشان دقت کنید، حتی با کوچکترین ضربه ها امکان خرد شدن انگشتر زمرد وجود دارد. این گوهر گران بها دارای خاصیت مخافظتی در برابر اشعه مضر نور خورشید است.
تراش سنگ زمرد در جواهر سازی
با توجه به سختی بالای این گوهر قیمتی، تراش دادن زمرد چندان ساده نیست. امکان تراش روی سنگ های زمرد به سختی وجود دارد ولی مشکل اصلی سختی 7.5 تا 8 زمرد نیست بلکه قابلیت شکنندگی زمرد، تراش دادن سنگ را دشوارتر کرده است. زمرد طبیعی دارای شکاف ها و خلل و فرج زیادی است. به این ترتیب کار روی زمرد جهت تراش دادن، سوار کردن نگین روی پایه و پاک کردن گوهر، بسیار سخت تر خواهد شد.
زمرد از سنگ های قیمتی و بسیار با ارزش است بنابراین هر گونه سهل انگاری در تراش دادن آن موجب ضرر مادی زیادی خواهد شد.طراح جواهر و سنگ های قیمتی باید اشراف کامل به خصوصیات فیزیکی سنگ های زمردین داشته باشد. تراش چهارگوش و طرح های پلکانی بهترین شیوه برای شکل دادن زمرد خام است. زیبایی سنگ زمرد در گرو طراحی و تراش سنگ خام است. در یک پروسه هنرمندانه می توان زمرد خام را به گونه ای تراش داد که مقاومت جواهر در برابر فشار و ضربه افزایش پیدا کند.
رایج ترین شیوه تراش زمرد موسوم به ” تراش دامله” برای ساخت انگشتری بی نظیر است. در این شیوه یک قاعده بیضی و یا دایره ای پایه کار را تشکیل می دهد. سپس اوج هنر در تراش نیمکره ای روی سنگ زمرد خود نمایی می کند. تراشکاری و مخراج کاری اصولی موجب افزایش قیمت زمرد اصل می شود.
با توجه به کمیاب بودن معادن سنگ زمرد در جهان، همیشه تقاضای زیادی برای خرید زمرد وجود دارد. زمرد سنگ زندگی و طبیعت است اما ذخایر طبیعی و زمرد اصل رو به کاهش است. به دلیل استقبال زیادی که از سازه های زمردی می شود انواع زمرد مصنوعی با کیفیت تولید شده است. برخی از زمردهای مصنوعی از لحاظ شکل ظاهری و رنگ و درخشندگی تفاوتی با انواع سنگ های زمرد استخراج شده از معادن ندارند. برخی از معروف ترین زمردهای ساخته شده عبارتند از:
- زمرد چتمChatam
- زمرد ژیلسون Gilson
- زمرد لش لایتنر Lechleitner
دشمن طلا و جواهر را بشناسید!
زمرد سبز تراپیچ
نوعی کمیاب و غیر معمول از زمرد سبز به نام ” زمرد سبز تراپیچ (Trapiche) ” معروف است. مشخصه ی این زمرد شکل ستاره ای آن بوده که در مرکز سنگ قرار گرفته و دارای یک طرح شش ضلعی می باشد. شعاع های این حالت ستاره به شکل ستاره ی واقعی بسیار شبیه می باشد. این حالت ستاره ای به خاطر انعکاس نور از ذرات کوچک ناخالص ایجاد نمی شود، بلکه به وسیله ی ناخالصی های سیاه رنگی از جنس کربن که به شکل ستاره هستند به وجود آمده اند. زمردهای سبز Trapiche را تنها در معدن زمرد ناحیه ی بویاکا (Boyaca) واقع در کلمبیا می توان یافت و آن ها را اغلب به شکل قبه ای برش می دهند.
با اینکه زمرد سبز دارای سختی مناسبی می باشد، اما سنگی ترد و شکننده است. اگر زمرد سبز محکم به جایی برخورد کند و یا تحت تغییرات دمایی شدید قرار گیرد ، ترک های داخلی آن می توانند در داخل سنگ گسترش یابند.
زمردهای سبز شفاف را برای استفاده در صنعت جواهر سازی تراش می دهند. زمرد سبز به فشار و ضربه بسیار حساس می باشد. برای کمتر کردن مقدار فشار وارده بر روی سنگ در هنگام برش بهترین شکل برش برای این سنگ برش زمرد یا امرالد می باشد که به خوبی در صنعت جواهر سازی شناخته شده است. زمردهای سبز نیمه شفاف را به شکل قبه ای و مهره ای برش داده و پرداخت می کنند. این کار را بر روی زمرد سبز Trapiche هم انجام می دهند. سنگ های زمرد قدیمی همگی به شکل قبه ای و اغلب دارای کنده کاری هستند.
زمرد سبز سنگ ماه تولد اردیبهشت و مرتبط با چاکرای قلب یا عشق الهی می باشد.
