به گزارش سایت خبری ساعد نیوز به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان، سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا یا آن طور که در افکار عمومی و رسانه های جمعی با نام «سیا» شناخته می شود، به مدت ده ها سال نماد قدرت نفوذ واشنگتن در سرتاسر عالم بوده است؛ نهادی که با مشارکت سرویس اطلاعات مخفی ملکه یا همان ام. آی.۶ و بازآرایی سلف قبلی آن یعنی «دفتر خدمات راهبردی» بر اساس لایحه امنیت ملی سال ۱۹۴۷ تشکیل شد.
تصوری که از این سازمان در افکار عمومی وجود دارد یک دستگاه مقتدر اطلاعاتی با اختیارات و منابع بی پایان است که می تواند تمام نقاط دنیا را مورد پایش و مراقبت قرار دهد و با حربه جاسوسی و ضربه هوشمندانه تمام مشکلات آمریکا را حل کند؛ تصویری که شاید بیشتر از همه خود این نهاد آمریکایی مخالف آن باشد، چرا که در واقعیت «سیا» با انبوهی از اتهامات مختلف دست به گریبان است که کارمندان این سازمان را در تمام دنیا و حتی جامعه خود آمریکا با دستانی آلوده به خون و تزویز نمایش می دهد.
این مساله صرفنظر از این که تا حد بسیار زیادی در دنیای واقعی نیز به حقیقت نزدیک است، سبب حسادتی پنهان در بین ساکنان مقر «سیا» در شهر «لانگلی» ویرجینیا نسبت به دیپلمات های وزارت خارجه آمریکا شده است.
این دو نهاد در حقیقت دو چهره مختلف از بزرگترین ماشین بروکراسی دنیا برای تسلط بر سرنوشت کشور های مختلف محسوب می شوند. هدف غایی هر دو یکی است و بسیاری از جاسوسان سیا با عناوین دیپلماتیک راهی مقر خود در کشور های هدف می شوند. با این حال و علی رغم این هماهنگی همان طور که گفته رقابتی پنهان در بطن این همکاری جریان دارد و این بسته به نظر رئیس جمهور است تا کدام یک از این دو نهاد را در نوک پیکان عملکرد جامعه اطلاعاتی ایالات متحده قرار دهد.
* آغاز دوران حکمرانی دیپلمات ها در واشنگتن
دوران ریاست جمهوری ترامپ شاید بیش از همه برای دیپلمات های وزارت خارجه آمریکا سخت گذشته باشد. ترامپ بر خلاف سخنرانی اوباما در سال ۲۰۱۲ در دانشگاه «وست پوینت» به دنبال این بود تا با استفاده صرف از چکش یا قدرت نظامی تمام مشکلات این کشور را حل کند.
در همین راستا هم وزارت خارجه آمریکا اولین قربانی چنین راهبردی محسوب می شد چرا دیپلمات ها راه های متفاوتی برای ادامه تفوق آمریکا بر دنیا داشتند که با شعار «اول آمریکا» در تناقض بود. ترامپ علاقه ای به همکاری با سایر کشور ها نداشت و اعتقاد اصلی او حداکثرسازی سود واشنگتن از تعاملات خارجی با بقیه دنیا بود. در همین راستا ترامپ بلافاصله از پیمان پاریس در خصوص معضلات آب و هوایی خارج شد تا بتواند صنایع سنتی انرژی در آمریکا را با سرعت بیشتری نوسازی کند. کشور های عضو ناتو را وادار کرد تا هزینه بیشتری را صرف بودجه دفاعی خود کنند و از پیمان تجاری «ترنس-پاسیفیک» خارج شد تا محدودیت های بیشتری را در مقابل چین برای فتح بازار های آمریکا ایجاد کند. نقطه اوج این سیاست نیز خارج شدن از برجام به عنوان میراثی از دولت قبلی بود تا به زعم خود نشان دهد که با اعمال تحریم های بیشتر می توان ایران را وادار به تسلیم کرد.
وزارت خارجه آمریکا مهم ترین قربانی این سیاست در جامعه اطلاعاتی آمریکا بود. پس از برنامه اوباما برای کاهش بودجه پنتاگون، این منابع وزارت خارجه آمریکا بود که قربانی نگاه ترامپ به دنیا شد. «رکس تیلرسون» اولین وزیر خارجه دولت ترامپ در سال ۲۰۱۷ نزدیک به ۲۶۰۰ نفر از کارکنان وزارت خارجه آمریکا را برکنار کرد.
ظریف: پنجره فرصت برای دولت جدید آمریکا تا ابد باز نخواهد بوددر سال ۲۰۱۸ نیز نزدیک به ۳۰ درصد از بودجه وزارت امور خارجه آمریکا کاسته و به بودجه وزارت دفاع این کشور اضافه شد؛ انعکاسی دقیق از آنچه که ترامپ می خواست.
تا پایان دولت ترامپ نزدیک به یک سوم از پست های دیپلماتیک وزارت خارجه همچنان خالی بود و اغلب کارکنان ترجیح می دادند تا بخت خود را برای کار در بخش خصوصی بیازمایند. در چنین شرایطی آخرین وزیر خارجه آمریکا نیز از آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا راهی واشنگتن شد. «مایک پامپئو» که البته به باور تحلیل گرانی همچون «فرد کاپلان» رتبه بدترین وزیر خارجه آمریکا را نصیب خود کرد.
در این میان حتی وزارت خزانه داری آمریکا تبدیل به چنان آتشبار تحریمی شد که حتی صدای بانیان آن را نیز در آورده است. اما به نظر می رسد که دوران انزوای دیپلمات ها در کاخ سفید تمام شده است.
* رویکرد برنز در سیا چه خواهد بود؟
با معرفی «ویلیام برنز» به عنوان رئیس سیا، دوران حاکمیت دیپلمات ها بر بروکراسی اطلاعاتی واشنگتن آغاز شده است.
با نگاه دولت بایدن به معادلات بین المللی و تاکید بر چندجانبه گرایی به نظر می رسد که کارمندان لانگلی باید تا مدت ها سایه سنگین دیپلمات ها را بالای سرخود بپذیرند. نکته اول در خصوص برنز رابطه خوب و عمیق او با بایدن است.
برنز در دوران حضور خود در وزارت خارجه آمریکا به حساس ترین پرونده های سیاست خارجی دولت اوباما رسیدگی کرده است. برنز در روندی که منجر به مذاکرات برجام و حصول این توافق شد تاثیر داشت. علاوه بر این سال ها با به عنوان دیپلمات در خاورمیانه و روسیه خدمت کرده است.
برنز به خوبی می داند که منابع آمریکا برای مهار تهدیدات موجود در دنیا بی انت ها نیست. مقابله ترامپ با چین به خوبی این نکته را ثابت کرد. اگرچه ترامپ تصور می کرد که می تواند با حربه تعرفه ها و خروج از پیمان های تجاری چین را متوقف کند، اما در نهایت سیر حوادث به گونه دیگری پیش رفت. چین توانست دو تفاهم نامه مهم تجاری را در دو منطقه مهم دنیا نهایی کند. اول از همه تفاهم نامه تجارت آزاد با کشور های حاشیه اقیانوس آرام و آسیای جنوب غربی که آمریکا در آن غایب است و دوم تفاهم نامه سرمایه گذاری با کشور های عضو اتحادیه اروپا که امتیازی بزرگ برای پکن محسوب می شد.
برنز در این شرایط می تواند چهره ای از یک همکار قابل اعتماد در عرصه بین المللی برای متحدان آمریکا در دنیا به نمایش بگذارد. شاید «سیا» بتواند همان نقشی که موساد به عنوان یک رابط مخفی در رژیم صهیونیستی ایفا می کرد در دوران بایدن بازی کند.
علاوه بر این برنز بر استفاده از ابزار های نرم در دوران ریاست خود تاکید بیشتری خواهد کرد. برنز بار ها بر این نکته تاکید کرده که در کنار ابزار های سخت تلاش برای فراهم کردن اطلاعات لازم برای دیپلمات ها اهمیتی فراوان دارد. مثلا یافتن پاسخی برای این پرسش که بهترین راه های نفوذ کدامند یا چه امکاناتی برای مقابله با یک درگیری طولانی مدت برای دیپلماسی وجود دارد همه جزو سوالاتی است که کارشناسان اطلاعاتی می توانند به آن پاسخ دهند و برنز احتمالا آماده برنامه ریزی دوباره سیا برای آن است.
در کنار تمام این ها برنز تا حدود زیادی تلاش خواهد کرد تا چهره ای جدید از سیا در افکار عمومی تصویر کند. این سیاست جدید برنز به طور حتم جلوه هایی در عرصه عملیات های آژانس اطلاعات مرکزی خواهد داشت.
* همکاری گسترده با سازمان های جاسوسی همکار
یکی از نکاتی که در دوران ترامپ سبب گلایه کشور های دارای روابط اطلاعاتی با آمریکا شد، تک روی سیا در خصوص استفاده از منابعی بود که سازمان های اطلاعاتی همکار در اختیار آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا قرار می دادند.
اروپایی ها این تک روی را دلیل لو رفتن برخی از مهم ترین منابع خود در کشور های گوناگون می دانستند. به نظر می رسد برنز در دوران مسئولیت خود به این رویه پایان دهد و به دنبال همکاری گسترده تر اطلاعاتی و امنیتی به خصوص در قالب عملیات های مشترک باشد؛ رویه ای که در دوران اوباما به سلسله ترور های دانشمندان هسته ای ایران بین سال های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۱ منجر شد. اگرچه در آن زمان آمریکا مشارکت در این ترور ها را تکذیب کرد، اما مستندات منتشرشده توسط رسانه ها عمق همکاری آمریکا را در ماجرای ترور ها و همکاری برای طراحی ویروس استاکس نت نشان داد.
* برنز در قبال ایران چه سیاستی در پیش می گیرد؟
بنیاد کارنگی در سال ۲۰۱۶ و زمانی که برنز به عنوان یک مدیر ارشد در این اندیشکده آمریکایی حضور داشت، گزارشی را درباره احتمال خروج آمریکا از برجام منتشر و ضمن انتقاد از این اقدام مهم ترین راهکار را در مقابل ایران استفاده از استراتژی ترکیبی عنوان می کند. بر این اساس آمریکا باید ضمن اجرای سفت و سخت برجام و تلاش ایران برای اجرای بدون مشکل این توافق برای مقابله با سایر اقدامات ایران از جمله در منطقه و برنامه موشکی، هزینه های ایران را افزایش دهد.
این افزایش هزینه باید از طریق ترکیبی از عملیات های مستقیم اطلاعاتی با هدف افشا و مقابله با اقدامات ایران، اعمال تحریم های اقتصادی و در برخی موارد، اعزام نیرو های نظامی آمریکا به نقاط مشخص با هدف تقویت اهرم های قدرت آمریکا و مقابله با اهداف و اقدامات خاص ایران صورت گیرد. در کنار این تعامل با ایران از جمله ارتباط با گروه های به اصطلاح حامی دموکراسی نیز به عنوان بخشی از برنامه های پیشنهادی بیان شده است. نگاهی به اظهارنظر های مقامات دولت جدید آمریکا نشان می دهد که استفاده از این راهبرد ترکیبی احتمالا مدنظر دستگاه های مختلف این کشور قرار خواهد گرفت.
در این میان صرفنظر از گزینه های سخت همچون آمادگی های نظامی و دفاعی، اجرای گزینه های نرم تر تا حدود زیادی متوجه سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا خواهد شد. کمااینکه در سال های بعد از فتنه ۸۸ این نهاد وظیفه ارتباط گیری با تشکل های معارض با ایران را برعهده گرفت؛ تشکل هایی که اغلب داعیه دار برقراری به اصطلاح دموکراسی در ایران بودند، اما جزو معارضان با نظام اسلامی در ایران محسوب می شدند.
زمانی که این راهبرد در کنار سخنان اوباما پیرامون ضرورت بنیادین ادامه برجام برای قدرتمندتر شدن طبقه متوسط متمایل به غرب قرار می گیرد، راهبرد احتمالی برنز در سمت ریاست آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا نمایان می شود.
در حقیقت می توان این راهبرد را نمونه ضعیف تر شده انقلاب های رنگی نامید که در طول ۲۰ سال گذشته در کشور های مختلف از گرجستان گرفته تا اوکراین برای مقابله با دشمنان ایدئولوژیک آمریکا به کار گرفته شده است.
البته رویکرد برنز تنها محدود به استفاده از این ابزار ها نمی شود بلکه به نظر می رسد طراحی دوباره استفاده از سلاح تحریم نیز در دستور کار سیا قرار دارد. یکی از مهم ترین انتقاداتی که به ترامپ در خصوص سیاست خارجی دولت این کشور مطرح بود، استفاده بیش از اندازه از سلاح تحریم بود که می تواند از کارآیی این سلاح در درازمدت بکاهد.
وظیفه این کار شاید بر عهده «دیوید کوهن» ۵۸ ساله خواهد بود که با امور مربوط به تحریم های مالی آشنایی فراوانی داشته و پیش از این نیز در سال های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۷ در سمت معاون سیا خدمت کرده و زمانی که در وزارت خزانه داری آمریکا مشغول به کار بود نقش مهم و حیاتی در اعمال تحریم های همه جانبه علیه ایران ایفا کرده بود.
* مأموریت برنز برای فرود آرام
انتخاب برنز به عنوان رئیس سیا بیش از آن که چشم اندازی روشن از تعامل آمریکا با سایر کشور های دنیا به نمایش بگذارد، نشان دهنده تلاش برای کارایی بیشتر منابع موجود برای آمریکایی ها در راستای ادامه سلطه آن ها بر دنیا است.
تحولات نشان می دهند که سال های طلایی دهه اول قرن بیست و یکم و قدرت مطلقه آمریکا دیکر تکرار نمی شوند و شاید تا کمتر از ۸ سال دیگر آمریکا باید قدرت شماره دوی دنیا در زمینه نظامی و اقتصادی باشد. حالا شاید برنز به دنبال این است تا این فرود را با استفاده از قدرت نرم کمی آرام تر کند.
