شهر باستانی اوروک که با نام شهر باستانی وارکا نیز شناخته می شود، یکی از مهم ترین شهرهای بین النهرین است و در ۲۷۰ کیلومتری راه ارتباطی بغداد به بصره، نزدیک شهر سماوه، در ۲۰ کیلومتری راه آهن الحیدر قرار دارد. نام اوروک در تورات ارخ ذکر شده است و سومری ها آن را اونو می خواندند. معبد گارئوس، معبد آنو آنتوم، تدفین های پارتی، تابوت های دمپایی شکل و پیکره ی ایزدبانوی لمیده از آثار دوران اشکانی پیدا شده در اروک به شمار می روند. این شهر باستانی در فهرست میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت رسیده است.
پیشینه شهر اوروک
اوروک در ۲۵۰ کیلومتری جنوب بغداد بر روی یکی از قدیمی ترین شاخه های فرات در عراق واقع شده است. در کتاب مقدس به نام ارچ (وارکا) (و همچنین در تورات به نام اَرَک نام برده شده است) خوانده می شود که نخستین شهر عمدهٔ سومر است. یکی از بزرگ ترین زیستگاه های مورد توجه سومری ها و نیز از مهم ترین مراکز مذهبی میان رودان به حساب می آید. این شهر به طور مستمر از ۵٬۰۰۰ سال پ.م تا ۵۰۰ سال پس از آن آباد و پرجمعیت بوده است.
آنچنان که در نوشته های خط میخی آمده گیل گمش، پادشاه نخستین دودمان حاکمان این شهر و دلاور معروف حماسه های آن، گرداگرد اوروک دیوارهایی در ۴٬۷۰۰ سال پیش ساخته است و خداوند اینّا (خانه ان) به طور گروهی در آنجا پرستش می شد. وقف شده برای خداوند ایننا یا ایشتر (خدای عشق، تولید مثل و جنگ)، که با الههٔ ونوس برابری می کند. او در یونان و روم تحت نام آفرودیت یا ونوس پرستش می شد.
اوروک از دو جهت اهمیت داشت: مذهب و علم. که این از طریق هزاران لوح گلی برجسته تأیید می شود که به نخستین نوشته ها در ۵٬۰۰۰ سال پیش بر می گردد.
اوروک در دوره ای به عنوان محل ظهور تمدن شهری در میان رودان مشهور بود و قدمت آن به تمدن های کامل عهد عتیق می رسید. اینجا یکی از بزرگ ترین زیست گاه ها با ساختمان های گیرای معماری و نخستین مدارک نوشته شده است.
گزاف نیست اگر بگوییم اوروک نخستین شهر بین النهرین و جهان بوده است. به نظر می رسد که از دو کلونی تشکیل شده است. کولابا و ایننا، که وقتی اوروک فرم شهر کوچکی با پوشش ۸۰ هکتار گرفت، با هم ائتلاف کردند. در بحبوحهٔ گسترش در عهد عتیق دیوارهای شهر ۹٫۵ کیلومتر بوده اند که یک کوه پر حجم ۴۵۰ هکتاری را در بر می گرفتند و ممکن است ۵۰٬۰۰۰ نفر در این شهر ساکن بوده باشند.
در قلب شهر دو پرستشگاه گروهی واقع بود. جایگاه مقدس خدای آسمان ها (آنو) که در اصل از متعلقات کولاب ها بود. و جایگاه مقدس اننا، که وقف ایشتر شده بود. که دانشوران آن را با نام پرستشگاه بهم پیوسته اوروک می شناسند، که به ارتفاع ۱۶ متر و روی یک پایهٔ مربعی در ابعاد ۶۰ در ۶۰ متر بالا می رود. هر دو مجتمع چندین سازهٔ محل پرستش پی در پی را آشکار می کنند، از جمله معبد سپید در جایگاه مقدس آنو و معبدی ساخته شده از سنگ آهک و ستون در پرستشگاه اینّا. یک مشخصهٔ فرم تزئینات آن ورود استفاده از مخروط های رسی با رویه های نقاشی شده بر روی دیوارهای گلی و گچ اندود بود. این تکنیک به عنوان موزاییک های رسی مخروطی شناخته می شود. در شمال غربی پرستشگاه ایننا یک زیگورات واقع شده که توسط اور نامو ترتیب داده شد. (یک برج پرستشگاه قدیمی بین النهرینی شامل سازه هرمی بلند پایه که در دوره های متوالی با پلکان های بیرونی و معبدی در بالا که محل حکومت روحانی بود).
اسناد بدست آمده از حفاری خندق های عمیق پرستشگاه ایننا دوره های توسعهٔ شهر اوروک را مشخص تر می کنند. که مهم ترین شان ایجاد و پیشرفت سامانهٔ نوشتاری و نوشتن بوده است. نخستین لوح های رسی در دوره های اخیر در اوروک شناسایی شدند. آن ها برچسب ها و لیست های ساده ای بودند که نمادهای نقاشی-خط را با خود داشتند. لوح های کشف شده در حفاری های بعدی پیشرفت های خط و تبدیل ان به خط میخی در دوره های فرمانروایان بعدی را نشان می داد.
شهر در سراسر هزارهٔ سوم پیش از میلاد، اهمیت خود را حفظ کرد. اما در دوره های بعد رو به زوال رفت.اوروک در سراسر هزارهٔ دوم تا دورهٔ سلطنت اشکانیان نیز مسکونی بود. اما به صورت محلی کوچک. اوروک به راستی نقش مهمی در اسطوره شناسی بین النهرین ایفا کرده است.
آشنایی با کاخ تاریخی آشور در عراق
