عشقه گیاهی است پیچنده، بالارونده، با برگ های کوچک، سبز و قلبی شکل که در صورت نزدیک بودن به درخت، دیوار، داربست یا صخره از آن بالا می رود؛ در غیر این صورت روی زمین می خزد و به عنوان گیاه پوششی عمل می کند.پیچک، پاپیتال و داردوست، از دیگر اسامی رایج این گیاه در زبان فارسی است.طول بزرگ ترین ساقه ی بالارونده یا خزنده این پیچک به پنجاه متر هم می رسد. گل های این گیاه به رنگ زرد مایل به سبز است که 8 تا 10 سال بعد از کاشت آن ظاهر می شوند. عمر عشقه400 تا 500 سال و حتی 1000 سال گزارش شده است. میوه ی رسیده آن دارای مواد سمی است. محل رویش این گیاه در ایران جنگل های شمالی از آستارا تا گرگان و نیز در تهران است. این گیاه بومی آسیا، اروپا و شمال ایران است. این گیاه در مناطق کوهستانی مرطوب، کنار جویبارها و اراضی مرطوب می روید.
گیاه عشقه دارای برگ هایی است که به صورت دایره ای دور ساقه مستقیمی می پیچند. گل های چتری سبز مایل به زرد در مرکز این گیاه می رویند و انگور قرمز تولید می کنند. چین و چروک موجود در گردنه ی ریشه گویای میزان سن این گیاه است. این مسأله از اهمیت زیادی برخوردار است چرا که سن عشقه تا به چهار پنج سال نرسیده باشد، آماده بهره برداری نخواهد بود.
انواع گیاه عشقه
گیاه عشقه یا پاپیتال جزو پیچهای چوبی و همیشه سبز است بومی اروپا، آسیا و شمال آفریقاست. به عنوان گیاه پوششی سازگار و همیشه سبز و مقاوم که ظاهری یکنواخت و مرتب و تمیز ایجاد میکند و از طریق تودهای از ریشه ها خاک را نگه داشته و برای جلوگیری از فرسایش هم مورد استفاده قرار میگیرد.انواع گونه های آن عبارتند از
1ـ گیاه عشقه Hedera helix “Pedata”
برگهای این گونه 5 لوبی، همانند پای مرغ، به رنگ سبز ـ خاکستری متالیک با رگههای سفید ـ خاکستری میباشد. این گونه برای پوشش زمین مناسب نمیباشد. ارتفاع آن به 4 متر (2 فوت) میرسد. ویژگیها:محیط نیمه سایه و خاک با زهکشی خوب را ترجیح میدهد و نسبت به سرما بسیار مقاوم است (تا 15ـ درجه سانتیگراد)
2ـ گیاه عشقه Hedera helix “Gracilis”
این گونه دارای برگهایی با لوبهای نوک تیز به رنگ سبز تیره میباشد که در زمستان تا حدودی ارغوانی میشود. این گونه برای پوشش زمین مناسب نمیباشد . ارتفاع و میزان گستردگی آن 5 متر (15 فوت) است. ویژگی ها:محیط نیمه سایه و خاک بازهکشی خوب را ترجیح میدهد و نسبت به کاهش دما نیز بسیار مقاوم است (تا 15 ـ درجه سانتیگراد)
3ـ گیاه عشقه Hedera helix “Woener”
برگهای آن دارای لوبهای ضخیم سبز خاکستری با رگه های کمرنگ بوده که در زمستان ارغوانی میشوند. این گونه برای دیوارهای شمالی و شرقی بسیار مناسب است. ارتفاع آن به 4 متر (12 فوت) و میزان گستردگی آن به 3 متر (10 فوت) میرسد. ویژگیها:محیط نیمه سایه و خاک با زهکشی خوب را ترجیح میدهد و نسبت به کاهش دما بسیار مقاوم است (15 ـ درجه سانتیگراد) .
4ـ گیاه عشقه Hedera helix“ Nigra”
برگهای این گونه بسیار متراکم و کوچک و به رنگ سبز تیره هستند که در زمستان ارغوانی مایل به سیاه میشوند. این گونه برای دیوارهـای شـمالی کوتاه مناسـب است. ارتفـاع و میزان گستـردگی آن به 2/1 متـر (4 فوت) میرسد. ویژگیها :محیط نیمه سایه و خاک با زهکشی خوب را ترجیح میدهد و نسبت به کاهش دما بسیار مقاوم است (تا 15 ـ درجه سانتیگراد).
5ـ گیاه عشقه Hedera helix “Atropurpurea”
برگهای آن بسیار متراکم ، 5 لوبی و به رنگ سبز تیره میباشد که در زمستان ارغوانی میشوند. این گونه برای دیواره های سایه مناسب است. ارتفاع آن به 4 متر (12 فوت) و میزان گستردگی آن به 5/2 متر (8 فوت) میرسد. ویژگیها:محیط نیمه سایه و خاک با زهکشی خوب را ترجیح میدهد و نسبت به کاهش دما بسیار مقاوم است (تا 15 ـ درجه سانتیگراد) .
6ـ گیاه عشقه Hedera helix “Adam”
برگهای آن متراکم و کوچک و به رنگ سبز روشن میباشند که حاشیه آنها کرم مایل به زرد است. در گلخانه به صورت مداوم رشد میکند و اگر در فضای باز کاشته شوند امکان دارد در زمستان آسیب ببیند که خسارت آن جبران پذیر است. ارتفاع آن به 2/1 متر (4 فوت) و میزان گستردگی آن به یک متر (3 فوت) میرسد. ویژگیها :نور پسند بود و آفتاب کامل و خاک بازهکشی خوب را ترجیح میدهد و نسبت به کاهش دما نیمه مقاوم است (تا صفر درجه سانتیگراد را تحمل میکند).
7ـ گیاه عشقه Hedera helix “Eva”
برگهای آن کوچک سه لوبی به رنگ سبز مایل به خاکستری با حاشیه کرم میباشد. در گلخانه به طور مداوم رشد میکند. در صورتیکه در فضای باز کاشته شود ممکن است در زمستان آسیب ببیند که ضایعات آن جبران ناپذیر است. این گیاه برای دیوارهای گرم مناسب است. ارتفاع آن به 2/1 متر (4 فوت) و میزان گستردگی آن به یک متر (3 فوت) میرسد. ویژگیها :آفتاب کامل به همراه خاک با زهکشی خوب را ترجیح میدهد و نسبت به کاهش دما مقاومت نسبی دارد و تا 5ـ سانتیگراد را تحمل میکند.
8ـ گیاه عشقه Hedera helix “Anne Marie”
برگهای این گونه در اندازه متوسط 6 لوبی به رنگ خاکستری مایل به سبز روشن با حاشیه کرم میباشد. این گیاه اغلب در گلخانه و به عنوان گیاه آپارتمانی کشت میشود و در فضای باز در زمستان آسیب میبیند که ضایعات آن جبرانناپذیر است از آن میتوان در محیط های سرپوشیده استفاده کرد. این گونه برای دیوارهای گرم مناسب است. ارتفاع آن به 2/1 متر (4 فوت) و میزان گستردگی آن به یک متر (3 فوت) میرسد. ویژگیها :آفتاب کامل به همراه خاک با زهکشی خوب را ترجیح میدهد و نسبت به کاهش دما مقاومت نسبی دارد و تا دمای 5ـ درجه سانتیگراد را تحمل میکند.
9ـ گیاه عشقه Hedera helix “Galcier”
برگهای آن مثلثی به رنگ نقرهای، سبز مایل به خاکستری با یک حاشیه سفید باریک میباشد. این گونه برای پوشش زمین و دیـوارها مناسب است. ارتفـاع آن به 3 متر (10 فوت) و میـزان گستردگی آن به 2 متر (6 فوت) میرسد. ویژگیها:آفتاب کامل و خاک با زهکشی خوب را ترجیح میدهد و نسبت به کاهش دما بسیار مقاوم است (تا 15 ـ درجه سانتیگراد) .
10- گیاه عشقه Hedera helix “Heise”
برگهای این گونه کوچک به رنگ سبز خاکستری با رگه های کرم میباشد. این گونه جهت پوشش زمین و محوطه های سرپوشیده و بسته مناسب است. ارتفاع آن به 30 سانتیمتر (12 اینچ) و میزان گستردگی آن به 60 سانتیمتر (24 اینچ) می رسد. ویژگی ها :محیط نیمه سایه با خاک زهکشی خوب را ترجیح میدهد و نسبت به کاهش دما مقاومت نسبی دارد و تا دمای 5 ـ درجه سانتیگراد را تحمل میکند.
شرایط نگهداری گیاه عشقه
محیطی نیمه سایه یا سایه بر روی دیوارهای شمالی و شرقی مناسب است. دیواره های جنوبی آفتابگیر برای این گیاه بسیار گرم است. انواع پاپیتال که دارای برگ سبز هستند قادر به تحمل محیط های سایه شدید میباشند، در حالی که انواع ابلق آن طالب نور بیشتری هستند و در نور آفتاب رنگ زیباتری دارند.انواع مختلف خاکها را به شرط آن که زهکش خوبی داشته باشند تحمل میکنند اما در خاکهای غنی و آلی سریعتر ریشه دوانی مینمایند.اگر به خوبی استقرار یافته باشد میتواند شرایط کم باران و درجه حرارت بالا را برای مدتی تحمل کند اما اگر آبیاری عمیق صورت گیرد رشد گیاه بهتر و انبوه تر خواهد بود. بهتر است فواصل آبیاری طوری تنظیم شود که خاک رطوبت متعادلی داشته باشد. خشکی بیش از حد باعث کندی رشد و آبیاری زیاد سبب زردی برگها و ریزش آنها میگردد.
نور مناسب برای گیاه عشقه
پاپیتال به طور معمول نیاز به نور مستقیم دارد، البته این گیاه بسیار مقاوم است و در همه شرایط (دمای پایین و یا بالا، نور کم و زیاد)، می تواند به خوبی رشد کند. لازم به ذکر است، گونه ای از آن که دارای برگ های ابلق است نسبت به سرما و صدمات ناشی از وزش باد مقاوم تر می باشد. گونه های دارای برگ سبز برای مکان های نیمه سایه و سایه مناسب تر است، اما گونه ی ابلق نور بیشتری می خواهد و نور کافی به زیبایی برگ ها می افزاید.
دمای مناسب برای گیاه عشقه
گیاه پاپیتال دما های مختلفی را تحمل می کند. بهتر است دما از صفر درجه کاهش پیدا نکند. هوای گرم نیز باعث خشک شدن برگ ها و سوختگی گیاه می شود. در این حالت باید به آبیاری و غبارپاشی گیاه دقت شود. اما دمای ۲۵-۱۸ درجه بهترین دما برای نگهداری این گیاه است.
آبیاری گیاه عشقه
پاپیتال به هفته اییک بار آبیاری در فصل زمستان و هفته ای دو بار آبیاریدر فصل تابستان نیاز دارد. اجازه دهید سطح خاک گلدان بین دو آبیاری خشک شود. آبیاری کم و خشکی بیش از حد، باعث کندی رشد گیاه می شود. آبیاری زیاد نیز موجب ریزش و زردی برگ ها می شود.
رطوبت مورد نیاز گیاه عشقه
گیاه پاپیتالیا پیچک انگلیسی در زمستان درهفته یک مرتبه و در تابستان دو مرتبه درهفته نیاز به غبارپاشی دارد. با افزایش دما، باید غبارپاشی بیشتر انجام شود. بهترین زمان غبارپاشی اوایل روز و یا اوایل شب است.
کوددهی گیاه عشقه
3 گرم در لیتر هر 2 هفته 1 بار با اضافه نمودن کودهای مخصوص گیاهان زینتی به صورت محلول از اردیبهشت تا مهر ماه
تکثیر گیاه عشقه
گیاه عشقه را می توانید به آسانی از اواسط بهار تا اواخر تابستان تکثیر کنید. البته گیاهانی که در بهار تکثیر می شوند مقاوم تر هستند. با یک چاقوی تیز قلمه های ساقه ای و یا انتهایی را به طول 10تا 12 سانتیمتر، از ساقه های رونده جدا کنید و به روش کشت مستقیم قلمه درون گلدان ، آنها را در گلدانی با قطر دهانه 9 سانتیمتر ، حاوی کمپوست بذر و قلمه بکارید. خاک را نسبتا مرطوب کنید و با کیسه پلاستیکی شفاف قلمه ها را بپوشانید . بعد از یک ماه ریشه دهی انجام می شود. شما می توانید کیسه پلاستیکی را برداشته و گلدان را در تور مناسب ، ولی دور از تابش مستقیم خورشید قرا دهید. قلمه ها در آب هم ریشه می دهند. پاپیتالها در هوای خنک هم رشد می کنند اما سعی کنید در طول تکثیر ، دمای محیط 18 تا 20 درجه سانتیگراد باشد.
عوارض و درمان گیاه عشقه
- برگها در تابستان رنگ خود را از دست داده اند:نور زیاد است،گیاه را به محل کم نور منتقل کنید.
- لکه های نقره ای روی برگهاست:حشره تریبس عامل این نارسایی است،سمپاشی با سم نفوذی حشره کش هر دو هفته یکبار طبق دستور توصیه میشود.
- برگها چروکیده و خشک میشوند:هوا گرم و خشک است،غبارپاشی را فراموش نکنید،گلدان را به محل خنک و مرطوب منتقل نمایید.
- برگها بد شکل و حشرات چسبنده و سبز رنگی روی انها مشاهده میشود: با سم حشره کش نفوذی و سمپاشی طبق دستور این افت را از بین ببرید.
- برگها رنگ پریده و لکه های قهوه ای روی انها ظاهر میشوند:لکه ها را با پنبه آغشته به محلول سم حشره کش نفوذی خیس کنید و یا ظبق دستور تا رفع علائم هر دو هفته یکبار سمپاشی کنید
- برگها حالت ابلق بودن خود را از دست داده اند و رنگ ها سبز است:تغذیه مصنوعی زیاده از حد عامل ان است،یا محیط تاریک،گلدان را به محل روشن تر منتقل نمایید یا تغذیه را تا بهار اینده قطع کنید.
- برگها زرد و در زیر انها تارهای عنکبوت به چشم میخورد:با سم کنه کش کنه های قرمز رنگ ریز را طبق دستور از بین ببرید.
- ساقه ها بلند و منحرف شده اند و فاصله بین دو برگ زیاد و برگها می افتند:هوا سرد است و نور کافی نیست،گلدان را به محل گرم و با نور بیشتر منتقل کنید.
- برگها در تمام سطوح گلدان سیاه میشوند:ابیاری زیاده از حد عامل ان است،فاصله بین دو ابیاری را تا خشک شدن خاکهای سطحی گلدان به تعویق بیاندازید
- لکه های سیاه ابکی روی برگهاست:قارچ عامل این بیماری است،با سم قارچ کش طبق دستور سمپاشی کنید.