شات یکی از اصلاحات پرکاربرد در عکاسی و فیلمبرداری است که می‌تواند به مفاهیم گوناگونی اشاره داشته باشد. همچنین انواع مختلفی دارد که ممکن است اغلب آن‌ها به اختصار همان شات نامیده شوند. اگر به تازگی وارد دنیای عکاسی شدید و می‌خواهید بدانید هر شات عکس چیست، انواع آن کدام است و چه تفاوتی با شات سینمایی دارد؛ در ادامه با ساعدنیوز همراه باشید.
به صورت خلاصه می‌توان گفت که امروزه عبارت شات (Shot) در عکاسی به هر تصویر مستقل ثبت شده توسط دوربین گفته می‌شود؛ اما اگر بخواهیم عمیق‌تر به این کلمه بپردازیم، باید به سراغ ریشه و تاریخچه آن برویم. در گذشته دوربین‌های هندلی (دستی) برای فیلمبرداری مورد استفاده قرار می‌گرفته است. در این مدل‌ها، چرخاندن دستگیره دوربین برای به حرکت در آوردن فیلم و ثبت فریم‌ها ضروری بوده است. این فرایند شباهت زیادی به شلیک با مسلسل‌های هندلی دارد؛ در نتیجه هنگام شروع فیلمبرداری از عبارت شوت (Shoot) استفاده می کردند و به هر نمای ثبت شده طی یکبار فیلمبرداری، شات گفته می‌شده است. با توجه به تاریخچه دوربین‌های فیلمبرداری، متوجه می‌شویم که واژه شات در اصل اصطلاحی سینمایی بوده است که به مرور زمان راه خود را به دنیای عکاسی نیز باز کرده است. با این حال هنوز هم شات به عنوان مفهومی در فیلمبرداری شناخته می‌شود که می‌تواند به دو مفهوم زیر اشاره داشته باشد:
هنگام فیلمبرداری، هر شات به مدت زمان میان آغاز یک دوره ضبط یا به پایان رسیدن آن اشاره دارد. در فارسی اصطلاح نما و در فرانسوی عبارت پلان برای توصیف این مفهوم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در تدوین ویدیو، هر شات به قسمتی پیوسته از فیلم گفته می‌شود که تقطیع نشده باشد. در بیانی دیگر، می‌توان هر شات را به فاصله میان دو کات نیز اطلاق کرد.
همانطور که در قسمت قبلی اشاره شد، شات در ابتدا اصطلاحی سینمایی بوده است؛ اما امروزه به صورت گسترده در عکاسی هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. این واژه می‌تواند با اصطلاحات دیگر نیز همراه شود و مفاهیم متفاوتی را تداعی کند. یکی از همین عبارات، تست شات است؛ اما تست شات چیست و چه معنایی دارد؟
تست شات به یک یا چندین تصویر در هنگام عکاسی گفته می‌شود که هنگام شروع فرایند عکسبرداری گرفته شده و برای تعیین تنظیمات صحیح مثل اکسپوژر، عمق میدان، میزان نوردهی و... مورد استفاده قرار می‌گیرد. بعد از گرفتن تست شات، عکاس می‌تواند مقادیر مورد نظر خود را برای دست‌یابی به عکس‌های دلخواه اعمال کند و سپس فرایند اصلی عکسبرداری را شروع نماید.
شات‌های مرسوم در عکاسی براساس عوامل مختلفی مثل اندازه میدان، محل قرار‌گیری دوربین و... طبقه‌بندی می‌شوند. در انواع وابسته به اندازه میدان، دو المان فاصله سوژه از دوربین و فاصله کانونی لنز از اهمیت بالایی برخوردار هستند. با توجه داشت که هرچه فاصله کانونی لنز کمتر باشد، زاویه دید آن عریض‌تر خواهد بود.
نمای دور که به آن Long Shot یا Full Shot هم گفته می‌شود، معمولا قادر به تصویر کشیدن سوژه همراه با محیط اطراف آن است. برای ثبت این نما معمولا از لنزهای عریض مثل لنزهای 25 میلی‌متری در فیلم 35 میلی‌متری یا لنزهای 10 میلی‌متری روی فیلم‌های 16 میلی‌متری استفاده می‌شود. البته ثبت نمای گفته شده با اغلب لنزهای دیگر هم امکان‌پذیر است و تنها باید فاصله دوربین از سوژه را افزایش داد تا اندازه میدان وسیع‌تر شود.
نمای نزدیک (Close-up) در سینما و عکاسی به شات‌هایی گفته می‌شود که شخص یا سوژه قسمت عمده‌ای از فریم را در برگرفته است. در این نما، تمرکز روی جزئیات سوژه و بیان احساسات قرار دارد و به تصویر کشیدن محیط از اهمیت کمتری برخوردار خواهد بود. کلوز آپ براساس میزان زوم به انواع مختلفی تقسیم می‌شود که ممکن است میان شرکت‌ها یا در کشورهای مختلف متفاوت باشند.
عکاسی از زاویه پایین (Low Angle) زمانی صورت می‌گیرد که دوربین پایین نگه داشته شود و لنز آن رو به بالا و در جهت سوژه قرار داشته باشد. معمولا در این حالت اندازه سوژه بزرگت‌تر از میزان واقعی به نظر می‌رسد. همین مسئله می‌تواند باعث شود تا سوژه از موضع قدرت و برتری به تصویر کشیده شود. البته نمای زاویه پایین بیشتر در سینما از محبوبیت برخوردار است و همیشه گزینه مناسبی برای عکاسی به شمار نمی‌رود؛ مخصوصا در تصاویر پرتره می‌تواند موجب کاهش جذابیت سوژه شود.
همانطور که از نام این نما مشخص است، دوربین در آن بالا قرار گرفته و لنز آن به سمت پایین نشانه می‌رود. واضح است که در این حالت، سوژه کوچک‌تر از اندازه واقعی به نظر می‌رسد و می‌تواند برای نمایش تفکر برتری نسبت به سوژه مورد استفاده قرار گیرد. البته در عکاسی، امکان نمایش قسمت وسیع‌تری از محیط اطراف سوژه به کمک این نما وجود دارد تا اطلاعات بیشتری در اختیار مخاطب قرار داشته باشد.
بنابراین انواع گوناگون دیگری از شات در عکاسی و سینما وجود دارند که کاربردی مختلفی دارند. از میان معروف‌ترین آن‌ها می‌توان به نمای نقطه نظر و نمای معکوس اشاره کرد؛ اما تعداد بسیار بیشتری نیز وجود دارد که در این مطلب به آن‌ها پرداخته نشده است. همچنین برای مشاهده ی مطالب مرتبط دیگر میتوانید به بخش آموزش ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم.
