صلاحیت دادگاه خانواده در قانون جدید 1403

  سه شنبه، 01 آبان 1403   زمان مطالعه 7 دقیقه
صلاحیت دادگاه خانواده در قانون جدید 1403
صلاحیت دادگاه خانواده در قانون جدید با تغییرات و بهبودهای چشمگیری همراه شده است که هدف اصلی آن، حمایت از حقوق خانواده و تسهیل روند رسیدگی به دعاوی خانوادگی است.

قواعد مربوط به تشکیلات و صلاحیت دادگاه‌ها

به گفته حمیرا پارسا وکیل پایه یک دادگستری، در هر نظام حقوقی، دادگاه‌ها به عنوان یکی از ارکان اصلی تحقق عدالت و حفظ نظم اجتماعی، نقش مهمی در حل و فصل اختلافات ایفا می‌کنند. دادگاه‌ها دارای صلاحیت‌های مختلفی هستند که براساس قوانین مربوطه تنظیم شده‌اند. در نظام حقوقی ایران، تشکیلات و صلاحیت دادگاه‌ها تحت تأثیر قانون اساسی، قوانین مدنی، و قوانین آیین دادرسی قرار دارد. در ادامه به قواعد مرتبط با تشکیلات و صلاحیت دادگاه‌ها در ایران می‌پردازیم.

1. تشکیلات دادگاه‌ها

تشکیلات دادگاه‌ها شامل ساختار و ترتیب دادگاه‌های مختلف است که بر اساس قانون به منظور رسیدگی به دعاوی و حل اختلافات تنظیم شده است. دادگاه‌ها در ایران به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:

الف) دادگاه‌های اختصاصی

  • دادگاه خانواده: این دادگاه به مسائل مرتبط با خانواده مانند طلاق توافقی، حضانت فرزندان، نفقه و مهریه رسیدگی می‌کند.

  • دادگاه انقلاب: صلاحیت رسیدگی به جرایم مربوط به امنیت ملی، تروریسم و جرایم سیاسی را دارد.

  • دادگاه نظامی: برای رسیدگی به جرایم مربوط به نظامیان و نیروهای مسلح تشکیل می‌شود.

  • دادگاه اطفال و نوجوانان: این دادگاه‌ها به جرایم ارتکابی توسط افراد زیر 18 سال رسیدگی می‌کنند.

ب) دادگاه‌های عمومی

دادگاه‌های عمومی عهده‌دار رسیدگی به تمامی دعاوی هستند، مگر اینکه قانون صلاحیت را به دادگاه خاصی اختصاص داده باشد. این دادگاه‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:

  • دادگاه‌های حقوقی: این دادگاه‌ها برای رسیدگی به دعاوی حقوقی همچون مسائل مربوط به قراردادها، املاک، حقوق خانوادگی و سایر امور مالی و حقوقی تشکیل می‌شوند.

  • دادگاه‌های کیفری: این دادگاه‌ها صلاحیت رسیدگی به جرایم و تخلفات کیفری را دارند و بر اساس نوع جرم و شدت آن به دادگاه کیفری یک یا دو تقسیم می‌شوند.

2. قواعد مربوط به صلاحیت دادگاه‌ها

صلاحیت دادگاه‌ها در هر نظام قضایی به این معناست که هر دادگاه برای رسیدگی به چه نوع دعاوی و شکایاتی صلاحیت دارد. در ایران نیز قواعد مشخصی برای تعیین صلاحیت دادگاه‌ها وجود دارد که به دو دسته صلاحیت ذاتی و صلاحیت محلی تقسیم می‌شود.

قانون جدید خانواده به‌عنوان یکی از مهم‌ترین قوانین در نظام قضایی ایران، تغییرات بسیاری را در زمینه صلاحیت دادگاه‌های خانواده ایجاد کرده است. این قانون با هدف حمایت از خانواده‌ها، افزایش دقت در رسیدگی به دعاوی خانوادگی و جلوگیری از پیچیدگی‌های حقوقی تنظیم شده است. در ادامه به بررسی جزئیات صلاحیت دادگاه خانواده در قانون جدید و تفاوت‌های آن با قوانین پیشین پرداخته خواهد شد.

تعریف صلاحیت دادگاه خانواده

طلاق توافقی

صلاحیت دادگاه به‌معنای محدوده‌ای است که دادگاه برای رسیدگی به دعاوی و شکایات مرتبط به آن موضوع خاص دارد. در رابطه با دادگاه خانواده و برای دعاوی از قبیل طلاق توافقی، طلاق یک طرفه، مطالبه مهریه و نفقه و...

صلاحیت به‌این معناست که چه نوع دعاوی و پرونده‌هایی باید در این دادگاه‌ها بررسی شوند.

دسته‌بندی دعاوی در دادگاه خانواده

در قانون جدید خانواده، دعاوی مرتبط با خانواده به‌صورت خاص دسته‌بندی شده و شامل موضوعاتی می‌شوند که عمدتاً حول محور دعاوی خانواده و ازدواج، طلاق، حضانت فرزندان و نفقه قرار دارند. برخی از مهم‌ترین دعاوی که در دادگاه خانواده رسیدگی می‌شوند، عبارت‌اند از:

  • طلاق: از جمله مهم‌ترین دعاوی که دادگاه خانواده صلاحیت رسیدگی به آن را دارد، دعوای طلاق است. این دعاوی شامل طلاق توافقی، طلاق به‌درخواست مرد و طلاق به‌درخواست زن می‌شود.

  • حضانت فرزندان: پس از طلاق یا جدایی، حضانت فرزندان یکی از مسائل مهمی است که دادگاه خانواده به آن رسیدگی می‌کند. در قانون جدید توجه ویژه‌ای به حقوق و منافع کودکان شده است.

  • نفقه : دعوای مربوط به نفقه زن و فرزندان نیز از جمله دعاوی مهمی است که در دادگاه خانواده مطرح می‌شود. در این دعاوی میزان نفقه و مسئولیت پرداخت آن بررسی می‌شود.

  • مهریه: دادگاه خانواده در دعاوی مربوط به مطالبه مهریه نیز صلاحیت رسیدگی دارد. مهریه به‌عنوان یکی از حقوق مالی زنان پس از ازدواج، اهمیت زیادی در دعاوی خانوادگی دارد.

  • اجرت‌المثل: در برخی پرونده‌ها، زن می‌تواند از شوهر خود درخواست اجرت‌المثل کند که به معنای جبران زحمات او در طول زندگی مشترک است.

تفاوت‌های صلاحیت دادگاه خانواده در قانون جدید و قدیم

در قانون جدید خانواده، تغییرات مهمی در صلاحیت دادگاه‌های خانواده ایجاد شده است که به‌طور کلی می‌توان آنها را در دو بخش حقوقی و قضایی بررسی کرد:

  • تمرکز بر حقوق کودکان و زنان: یکی از مهم‌ترین تغییرات در قانون جدید، توجه بیشتر به حقوق کودکان و زنان در دعاوی خانوادگی است. این موضوع در دعاوی حضانت و نفقه کودکان به‌وضوح دیده می‌شود.

  • ارتقای شرایط رسیدگی: در قانون جدید، شرایط رسیدگی به دعاوی خانوادگی به‌نحوی طراحی شده است که از پیچیدگی‌های بی‌مورد جلوگیری شود و پرونده‌ها با سرعت و دقت بیشتری مورد بررسی قرار گیرند.

  • توسعه صلاحیت‌های دادگاه: در قانون جدید، دامنه صلاحیت دادگاه خانواده گسترده‌تر شده و برخی دعاوی مالی و حقوقی نیز به دادگاه خانواده ارجاع داده می‌شوند.

به نقل از از سایت معتبر Harvard Law Review:

"Family courts play a critical role in the protection of children's rights and the resolution of disputes involving divorce, custody, and support. Their decisions significantly impact the structure and well-being of families."

"دادگاه‌های خانواده نقش حیاتی در حفاظت از حقوق کودکان و حل اختلافات مربوط به طلاق، حضانت و حمایت مالی ایفا می‌کنند. تصمیمات آن‌ها تأثیر قابل‌توجهی بر ساختار و رفاه خانواده‌ها دارد."

نقش مشاوران و روانشناسان در دادگاه خانواده

مشاوره حقوقی

در قانون جدید خانواده، یکی از تغییرات اساسی حضور مشاوران و روانشناسان در جریان رسیدگی به پرونده‌ها است. مشاوره حقوقی این افراد به‌عنوان کمک‌کننده به قاضی در جهت تحلیل شرایط خانوادگی، روانی و اجتماعی افراد دخیل در پرونده‌ها حضور دارند. این مسئله به‌ویژه در دعاوی مرتبط با حضانت فرزندان و مسائل تربیتی اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند.

شرایط لازم برای تشکیل دادگاه خانواده

برای تشکیل دادگاه خانواده، شرایط خاصی باید فراهم شود. از جمله این شرایط می‌توان به حضور قاضی متخصص در حوزه خانواده، داشتن اطلاعات کافی در زمینه روانشناسی و مشاوره خانواده و همچنین برخورداری از مهارت‌های اجتماعی اشاره کرد. همچنین در بسیاری از دعاوی، حضور مشاوران و مددکاران اجتماعی ضروری است.

نمونه پرونده‌های دادگاه خانواده

دادگاه خانواده روزانه با تعداد زیادی از پرونده‌ها در حوزه‌های مختلف از جمله طلاق، حضانت، نفقه و مهریه روبه‌رو است. در ادامه به بررسی چند نمونه از این پرونده‌ها و نحوه رسیدگی دادگاه به آنها می‌پردازیم.

1 . پرونده طلاق توافقی

یکی از رایج‌ترین دعاوی که در دادگاه خانواده مطرح می‌شود، طلاق توافقی است. در این نوع طلاق، زن و مرد با توافق یکدیگر تصمیم به جدایی می‌گیرند. در این پرونده، دادگاه ابتدا سعی می‌کند از طریق مشاوران و روانشناسان خانواده، میان طرفین صلح و سازش برقرار کند. در صورتی که این تلاش‌ها به نتیجه نرسد، دادگاه با توجه به شرایط موجود، به درخواست طلاق رسیدگی می‌کند. به عنوان مثال، اگر زوجین در مورد حضانت فرزندان و مسائل مالی به توافق رسیده باشند، دادگاه حکم به طلاق می‌دهد و شرایط توافق‌شده را در حکم نهایی لحاظ می‌کند. داشتن یک وکیل طلاق توافقی می‌تواند در تسهیل و تسریع روند جدایی کمک بزرگی باشد. برخلاف تصور بسیاری، حتی در طلاق‌های توافقی که زوجین تصمیم به جدایی مشترک می‌گیرند، نیاز به مشاوره حقوقی و راهنمایی از یک وکیل متخصص همچنان مهم است. وکیل طلاق توافقی به شما کمک می‌کند تا تمامی امور مربوط به حقوق مالی، حضانت فرزندان و تقسیم اموال را به درستی مدیریت کنید.

2. پرونده مطالبه مهریه

مهریه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین حقوق مالی زن در هنگام ازدواج، معمولاً موضوع دعاوی مختلفی در دادگاه خانواده است. در یک نمونه از این پرونده‌ها، زن درخواست مطالبه مهریه کرده و ادعا می‌کند که شوهر او توانایی پرداخت مهریه را دارد، اما از پرداخت آن خودداری می‌کند. دادگاه پس از بررسی اسناد و مدارک مالی طرفین، میزان توانایی مالی شوهر را ارزیابی کرده و بر اساس آن حکم به پرداخت مهریه می‌دهد. در برخی موارد، پرداخت مهریه به‌صورت قسطی نیز ممکن است.

3. پرونده حضانت فرزندان

وکیل دادگستری

پس از طلاق یا جدایی، حضانت فرزندان یکی از مسائل مهمی است که باید توسط دادگاه خانواده بررسی شود. در یک پرونده حضانت، زنی پس از طلاق از همسرش درخواست حضانت فرزند خود را می‌کند. دادگاه با بررسی شرایط زندگی زن و همچنین وضعیت مالی و اجتماعی شوهر، تصمیم‌گیری می‌کند که چه کسی صلاحیت نگهداری از کودک را دارد. در این گونه پرونده‌ها، مشاوران و روانشناسان خانواده نقش بسیار مهمی در ارائه نظرات کارشناسی به دادگاه دارند.

4 . پرونده نفقه زن و فرزندان

یکی دیگر از دعاوی مهمی که در دادگاه خانواده رسیدگی می‌شود، دعوای نفقه است. در یک نمونه پرونده، زنی پس از جدایی از شوهرش، به دلیل عدم پرداخت نفقه درخواست رسیدگی به این موضوع را می‌کند. دادگاه پس از بررسی میزان درآمد شوهر و هزینه‌های زندگی زن و فرزندان، میزان نفقه را تعیین کرده و حکم به پرداخت آن توسط شوهر می‌دهد.

5 . پرونده اجرت‌المثل

در برخی پرونده‌ها، زنان می‌توانند از شوهران خود درخواست اجرت‌المثل کنند که به معنای جبران زحمات و کارهایی است که در طول زندگی مشترک انجام داده‌اند. در یک نمونه پرونده، زنی پس از جدایی از شوهرش درخواست اجرت‌المثل می‌کند. دادگاه با بررسی کارهایی که زن در طول زندگی مشترک انجام داده و میزان سودآوری آنها برای خانواده، میزان اجرت‌المثل را تعیین می‌کند.

نتیجه‌گیری

صلاحیت دادگاه خانواده در قانون جدید با تغییرات و بهبودهای چشمگیری همراه شده است که هدف اصلی آن، حمایت از حقوق خانواده و تسهیل روند رسیدگی به دعاوی خانوادگی است. این تغییرات، به‌ویژه در حوزه‌های حضانت فرزندان، نفقه و مهریه، نقش مهمی در حفظ ثبات خانواده‌ها و تأمین عدالت اجتماعی ایفا می‌کند. همچنین نمونه پرونده‌های مطرح‌شده در دادگاه خانواده نشان می‌دهد که این دادگاه‌ها با چه چالش‌ها و مسائل مختلفی روبه‌رو هستند و چگونه با بهره‌گیری از تخصص قضات و مشاوران خانواده به حل این مسائل می‌پردازند.

دیدگاه ها

  دیدگاه ها
پربحث های هفته   
رهبر معظم انقلاب: از وقتی که رهبر شده‌ام آجیل نخوردم؛ چون رهبر باید مثل فقرا زندگی کند! (486 نظر) 10 اقدامِ منجر به گرانی در 100 روز (254 نظر) 10 ایده تبلیغات مؤثر برای کسب‌وکارهای کوچک (246 نظر) (تصاویر) سفر به عصر قاجار؛ منظره‌های «کلاردشت»، 158 سال قبل (244 نظر) داریوش ارجمند: زنی که وزنه برداری می کند نه رَحِم دارد و نه تخمدان ریش درآورده نه می‌تواند شوهر کند و نه می‌تواند بچه داشته باشد! (243 نظر) مهران مدیری: من رفتم مسافرت و بهترین هتل اون شهر رو پیدا کردم ولی من رو نشناخت و گفت اتاقامون پُره، من هنوزم که هنوزه فکر میکنم دارم خواب میبینم+ویدیو (189 نظر) آخرین جشن تولد ساده و خلوت بهاره سرگل زایی، یکی از استعدادهای برتر کشورمان/ روحت شاد بانوی کرمانی+عکس (99 نظر) مهراب قاسم خانی: معرفی میکنم عضو جدید خانواده/ چه پشمالو و گوگولی هم هست+عکس (77 نظر) شهرام قائدی: دنیا دیگه نمیزاد مادرهای مارو، مادر من هیچوقت کرم به دستش نزد، نفهمید مو رنگ کردن چیه لباس خونه با مهمونی چه فرقی داره...+ویدیو (65 نظر) بهاره رهنما: من کاهل نماز بودم که بعد از شرط گذاشتن همسر دومم درباره نماز خواندن الان نمازم را میخوانم و دیگه کاهل نماز نیستم (61 نظر) رونالدو: برای اولین بار جورجینا را برای شام دعوت کردم متعجب بود چون باورش نمی شد که به جای اتوبوس با بوگاتی به خانه برمی گردد+فیلم (45 نظر) خلاقیت خنده دار پدر ایرانی با طراحی سینما در توالت خانه اش حماسه آفرید+عکس/ هنر نزد ایرانیان است و بس😂 (41 نظر) پریناز ایزدیار؛ هرچقدر هم شلوغ باشم بازم وقت دارم که به ازدواج فکر کنم، شرایط خانواده‌مون این مدلی نیست که ازدواج حتما باید سنتی باشه یا نباشه، ولی خودم دوست دارم همسرم رو انتخاب کنم (39 نظر) مهران مدیری: شایعه نیست؛ هواپیمای شخصی دارم سوئیچ رو هم دادم به بچه‌های پشت صحنه! / برشی از برنامه تلویزیونی جذاب «دورهمی» با اجرای بی‌نظیر مهران مدیری (39 نظر) بهنوش بختیاری؛ به همسرم میگم تو اصلا به من نگو دوستت دارم فقط بگو واریز کردم برات، تمااام🤣 (38 نظر)
پربازدیدترین ویدئوهای روز   
تیتر امروز   
ویدیو| دکلمه‌ای که به عمق روح می‌نشیند؛ دکلمه شعر زیبا و حزن‌انگیز "خوار گشتم" از استاد شهریار / من از بازار دنیا زار گشتم ...
قبل از دیر شدن، این 5 ارز دیجیتال را به سبد سرمایه‌گذاری خود اضافه کنید
ویدئو| معماری شگفت‌انگیز هخامنشی‌ها؛ شیرهای خشمگین یا خندان؟ راز چهره‌های دوگانه مجسمه‌های سنگی تخت‌جمشید
قلعه قجرها چگونه روسپی‌خانه شد؟/ پایان سبز یک داستان سیاه و غم‌انگیز
ویدئو| نگاهی به آمار و ارقام میلیاردی ریخت‌وپاش‌های سلطنتی جشن‌های 2500 ساله شاهنشاهی؛ خزانه‌ای که به بهانه‌ی عیش و نوش تاراج شد
بازی فکری؛ اگه هوشت بیداد میکنه و چشای عقاب رو داری زیر 4 ثانیه «دزد رژ لب» رو پیدا کن
داداش من تتو کار سلطانم ؛ شلوار شش جیبتو عشق است/ چرا بلاگرهای شرارت در اینستاگرام طرفدار دارند!
ویدئو| یادگیری زبان انگلیسی با انیمیشن سیندرلا و تایم ناهار | همراه با زیرنویس فارسی چسبیده
(ویدئو) تولد پهلوان نامدار ایران، «رستم»؛ آغازی بر افسانه‌ای جاویدان در شاهنامه فردوسی که سرنوشت تاریخ ایران را تغییر داد و حماسه‌ای بی‌پایان آفرید
ویدیو/ مهران مدیری به شیلا خداداد: همیشه به هوشمند چی میگفتی که درس بخونه؟
زنان موفق تاریخ ایران/ بیوگرافی و زندگینامۀ «رویا بهشتی زواره»، ریاضی‌دان برجسته ایرانی دوست صمیمی مریم میرزاخانی
عجیب‌ترین و شدیدترین حمله خیابانی به بیرانوند در حواشی داغ امروز جمعه 2 آذر 1403
فال شمع روزانه امروز جمعه 2 آذر ماه 1403
فال روزانه امروز جمعه 2 آذر ماه 1403
تصمیم کبرای حسن یزدانی برای اوکی کردن بلیط لس آنجلس
منتخب روز   
استفاده از ویروس کووید 19 برای مبارزه با سرطان! تب دنگی خطرناک شد؛ شیوع در جنوب شرقی ایران! سردار آزمون: وقتی دو تا گل میزنیم فکر میکنیم بازی رو بردیم و این ایراد بزرگ ماست/ناراحتی سردار آزمون بعد از بازی با قرقیزستان جزئیات پرونده آزار و اذیت دختر 16 ساله مشهدی از طرف 2 برادر ناتنی و پناه بردن او به کلانتری / از چند سال قبل که 2 برادر ناتنی ام به مصرف شیشه اعتیاد پیدا کردند مدام مرا کتک می زدند... مرگ پسر جوان بعد از خوردن الکل ضدعفونی اولین تمرین تیم ملی در استادیوم شهر بیشکک/ماشالله به این انرژی گروگانگیری افغان‌ها در تهران توسط 3 پاکستانی اخاذ اندروید 15 برای شیائومی و سامسونگ کی میاد؟ /لیست کامل تبلت‌هایی که اندروید15 سامسونگ را دریافت می‌کنند سلیقه‌ی خاص همسر پوریا پورسرخ برای سوپرایز تولد شوهر خوش‌تیپش با دیزاین شیک و کیک روکش طلا/ چه تیپ خفنی زده شادوماد! تصاویری از اولین تمرین ستاره های همیشه درخشان تیم ملی ایران، از طارمی گرفته تا بیرانوند و... در بیشکک قبل از بازی با قرقیزستان/به امید پیروزی✌ قتل خانمی جوان به دست یک مرد 43 ساله در تبریز/ پول و جواهرات انگیزه متهم از قتل بود سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه: دلم می‌خواهد طارمی در پرسپولیس باشد؛ قهرمانی پرسپولیس آرزوی همیشگی من است+ویدیو