معرفی شهر زیبای سرایان

شهرستان سرایان(به انگلیسی: Sarayan) در شمال غربی استان خراسان جنوبی واقع است. شهرستان سرایان از غرب به شهرستان فردوس، از شمال به بخش کاخک شهرستان گناباد، از شرق به بخش سده شهرستان قائنات، از جنوب و جنوب شرق به بخش خوسف شهرستان بیرجند و از جنوب غربی به بخش دیهوک شهرستان طبس محدود می شود.این شهرستان تا اردیبهشت ۱۳۸۳، جزء بخش های سه گانه شهرستان فردوس بود که در این سال به صورت شهرستان مستقل درآمد و به استان خراسان جنوبی ملحق شد. شهر سرایان، مرکز شهرستان سرایان، در ۵۸ درجه و ۳۱ دقیقه طول شرقی و ۳۳ درجه و۵۱ دقیقه عرض شمالی، در ۱۶۰ کیلومتری مرکز استان (شهر بیرجند) و ۴۰ کیلومتری شرق فردوس، در دشتی هموار در حاشیه کویر و در دامنه جنوب غربی رشته کوه زابری معروف به شتران قرار دارد.

جمعیت سرایان

بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهرستان ۳۳٫۳۱۲ نفر (در ۱۰٫۳۲۹ خانوار) بوده است.

آب و هوای سرایان

آب و هوای این شهرستان نسبتاً معتدل و دارای زمستان های سرد و تابستان های خشک می باشد.

جاذبه های گردشگری سرایان

اگر با سرایان آشنایی ندارید و یا این که برای نخستین بار نام این مکان را شنیده اید، در ادامه معروفترین و دیدنی ترین جاذبه های گردشگری سرایان را به شما عزیزان معرفی می کنیم تا با دید بازتری به این دیار سفر کنید.

کویر سه قلعه

کویر سه قلعه در فاصله حدودی ۳۰ کیلومتری جنوب سه قلعه سرایان قرار دارد.کویر سه قلعه بواسط داشتن آسمانی تاریک جهت رصد ستارگان دارای ویژگی و اهمیت خاص است و بواسط همین ویژگی مورد توجه گروه های آماتور و حرفه ای علاقمندان به نجوم گشته. از امتیازات دیگر این کویر می توان به دق وسیع و تپه های ماسه ای اطراف رصدگاه نجوم اشاره کرد که برای هر گروه علاقمند و طبیعت گرد شرایط مناسب و ایده آلی دارد. بطوری که اجرای برنامه های رصد ستارگان، رالی در دق وسیع و پیمایش و کویر نوردی در تپه های ماسه ای به صورت همزمان امکان پذیر است.شهر سه قلعه بهشت منجمان و کویرنوردان ایران در مرکز بخش سه قلعه در محدوده سیاسی شهرستان سرایان در شمال خراسان جنوبی واقع است و بیش از پنج هزار نفر جمعیت دارد. فاصله سه قلعه با مرکز شهرستان سرایان ۲۴ کیلومتر، با مرکز استان ۱۲۳ کیلومتر و با مرکز کشور از مسیر بردسکن- سبزوار – شاهرود ۹۹۰ کیلومتر است.با توجه به اطلاعات موجود سابقه سکونت گزینی در این منطقه به قرن ها پیش می رسد، وجود ۲ محوطه تاریخی « خازمین» و « خوشاب» در ۲ کیلومتری جنوب شهر و آثار تاریخی موجود از گذشته پر افتخار این سرزمین حکایت دارد. شرایط توپوگرافی شهر به گونه ای است که ارتفاع کمتر آن از مناطق همجوار شرایط را برای استفاده از منابع آب زیرزمینی به شکل قنات برای شهروندان مهیا کرده و در طول قرن های متمادی سه قلعه انبار غله خراسان جنوبی در آن روزگاران بوده است.و چون غلات منطقه را تامین می کرده است به سرغله معروف بوده است و یا چون در مقایسه با سکونتگاه های اطراف معروف تر بود به سرقلعه مشهور شده است. در روایتی دیگر به دلیل جود سه قلعه کنار هم(خوشاب، خازمین و قلعه فعلی جنب میدان امام حسین(ع)) به سه قلعه شهرت یافته است. در کتاب تاریخ خراسان در سده های نخست هجری تالیف دکتر رئیس السادات در نقشه ای که خراسان آن دوران را مطرح می سازد از سه قلعه یاد شده است.کویر سه قلعه یکی از منحصر به فردترین کویر های شرق کشور است که در فاصله ۳۰ کیلومتری از مرکز بخش سه قلعه و ۵۵ کیلومتری از مرکز شهرستان سرایان قرار دارد. بی تردید در زمینه طبیعی، کویر بکر و آسمان زیبای این شهر در کشور شناخته شده است و نیازی به معرفی ندارد. اشکال کویری و فرسایش بیابانی مانند نبکاها، تپه های ماسه ای، کلوت ها یا پدلند و دق های رسی همراه با آرامش عجب و دوست داشتنی شب های بلند پاییز و زمستان کویر فراموش شدنی نیست. به ویژه هنگامی که با درخشش بی نظیر ستاره ها در آسمان تاریک که از تاریک ترین مناطق دنیا محسوب می شود همراه گردد.با توجه به سابقه سکونت گزینی از قرن ها قبل در این منطقه آثار بار ارزشی وجود دارد که بیشتر متعلق به عصر صفوی است در این میان مشهورترین آثار تاریخی شهر شامل مسجد جامع، مسجد خواجه مینا، ارگ قلعه، ملا کاظم، آب انبار فاضل خان، احمد آقا، حاج عبدالله، خانه های حسام الدیوان، هروی، رمضانی( مشهور به خانه ساعت)، جهانی ها، پیروز و …۲ برج نگهبانی، بادگیرهای علی آقا، خسروی و …حمام قلعه، کامرود و قلعه تاریخی آن از جمله آثار ثبت شده یا در حال ثبت است که برخی مرمت شده است.مسجد جامع سه قلعه شاخص ترین اثر تاریخی این شهر و متعلق به دوران صفوی است این بنا شامل یک ایوان رفیع و یک شبستان ستون دار با ستون های حجیم، مربع شکل و ۲ محراب زیباست که با مصالح آجر، خشک خام و گچ ساخته شده است.

غار بتو

این غار در نزدیکی روستای چرمه در ۱۲ کیلومتری مرکز شهر سرایان واقع است. در نزدیکی این غار زیارتگاه پیراباذر از اماکن تفریحی و زیارتی شهرستان سرایان قرار دارد. برای پیمایش این غار تجهیزات پیشرفته غارنوردی مورد نیاز می باشد. قندیل های زیبای آهکی به اشکال مختلف، حوضچه های آب معدنی، بلورهای زیبای کوارتز و کلسیت از شگفتی های داخل غار می باشند. پس از دهانه غار یک محوطه ۵۰ متری قرار دارد که در انتهای آن چاهی به عمق حدوداً ۲۵ متر به خوبی قابل رؤیت است. این غار دارای دو دهانه می باشد. دهانه ورودی «اژدها» نامیده می شود و دهانه خروجی که بسیار مخوف و عظیم است، «بتو» نام دارد.غار دریک جبال صخره ای واقع می باشد که از سنگ های آهکی و رسوبی تشکیل شده است.این غار آهکی دارای مجموع فرود ۴۰۰ متر و به عمق حدود ۳ کیلومتر دراز است . پس از ورود به غار به یک سالن ۵۰ متری وارد می شویم که در انتهای آن دهنه چاه اول به خوبی نمایان می باشد.عمق این چاه درحدود ۲۵ متر است. دراین جا متوجه تونلی می شویم که با شیب نسبتا ملایمی به سمت راست و پایین غار امتداد می یابد. پس از طی حدود ۲۰ متر مسیر با منظره سنگ های عظیمی روبرو می شویم که به صورت غلطان برروی یکدیگر قرار گرفته و در زیر آن دهنه چاه بزرگ دوم قرار دارد.پس از حدود ۲۰متر وارد قسمت دوم این چاه می شویم .مسیرهای منشعب عبارت از ۳تونل (خروجی، استلاگیت وتونل بن بست ) است.اکتشاف این غارتوسط سید احمد رونقی وتیم شبکه ملی زیست محیطی کشور نمایندگی خراسان جنوبی انجام شده واین کار بالغ بر ۱۰۰میلیون ریال هزینه در برداشته است.این هزینه توسط حمایت های مردمی و بخش خصوصی تامین شده که نصف این مبلغ صرف خرید تجهیزات فنی و پیشرفته غار نوردی شده است.به داخل تونل استلاگمیت می رویم.این مسیر از یک دالان تنگ و باریک به سمت یک چاه بزرگ که ورودی یک تالار جدید وکشف نشده می باشد امتداد می یابد.پس از پشت سرگذاشتن چند چاه به دهانه چاه آخر که در واقع سقف غار بتون درقسمت انتهایی می باشد ، می رسیم .البته این قسمت از غار بسیار تو در تو بوده و ما به زحمت بسیار و با کمک اثرات فضله پرندگان ونور خورشید توانستیم دهانه خروجی را پیدا کنیم.پس ازطی مسافت مقداری از مسیر به صورت سنگنوردی در ابتدای دهنه از آن خارج می شویم.یکی از نکات جالب، وجود گیاهی بود که در مقابل نور چراغ حالت فلورسنت به خود می گرفت ونور منتشر می کرد.پس از رسیدن به سالن بزرگ انتهایی که دارای استلاگمیت های بسیاری بود وارد تونل حوضچه می شویم ، درآنجا آب بسیار سرد است.دریکی از چاه ها حوضچه ای خشک شده بود که کف آن از بلورهای سفید و زیبا مفروش شده است.حدود ۳۵۰ متر در عمق غار پایین می رویم.حدود ۳ کیلومتر مسیر آن را به صورت راهپیمایی طی کرده بودیم که در نوع خود یک رکورد بی نظیر به حساب می آمد.به این صورت اکتشاف کامل غار اژدها انجام شد.درداخل این غار می توان انواع تزئینات آهکی از قبیل استلاگمیت ، استلاگمیت (لوله ای ، میله ای ، گل کلمی و…) حوضچه های آب معدنی ، بلورهای زیبای کوارتز و کلیست و پدیده بی نظیر وکمیاب مروارید غار را مشاهده نمود.غار اژدها درواقع دومین غار عمیق و اورست غارهای شرق کشور محسوب می شود که با همکاری اداره کل حفاظت محیط زیست کارشناسی های لازم در آن انجام شده است.

آرامگاه تورانشاه

ورودی آرامگاه تورانشاه سرایان شامل یک طاق بوده و پس از سر در ورودی، فضای داخلی آرامگاه یا گنبدخانه دیده می شود و گنبد مذکور به شیوه عرقچین با کمک فیلپوش های کوچکی که فضای هشت ضلعی را به دایره نزدیک کرده اند بنا شده است.ورودی دارای طاقی است جناغی با عرض ۳/۴ و عمق ۸/۳ متر ، پس از سردر ورودی بلافاصله فضای داخلی آرامگاه یا گنبدخانه قرار دارد.این فضا نیز دارای نقشه هشت ضلعی بوده و هر ضلع آن دارای طاقی است . طاقها دارای قوس جناغی بوده و در انتهای سه عدد از آنها طاقنما هایی واقع شده است.ابعاد فضای گنبدخانه ۷/۶×۷/۶ متر است و هرکدام از طاقها ۳/۲ متر عرض و یک متر عمق دارند.نمای خارجی بنا دارای طاقهای تزئینی است که با آجر کار شده اند.دوره تاریخی این بنا بر اساس مدارک موجود به احتمال فراوان به دوره تیموری تعلق دارند.وجود چندین قطعه سنگ قبر که به قبرهای اطراف تعلق داشته اند و به دوره تیموری تعلق دارند ونیز سنگ لوحی بر بالای درگاه ورودی بنا که دارای این متن است: تمت هذه العماره المیمونه الشریفه سلطان الاولیا نظام الحق و الدین تورانشاه علیه الرحمه و الرضوان فی شهر ذوالقعده سنه ثمان و خمسین و ثمانماه هرچند آخرین کلمه این متن بطور کامل قابل خواندن نیست اما به احتمال زیاد ثمانماه می باشد.آرامگاه تورانشاه با شماره ۱۵۲۸۶ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

کاروان سرای سرایان

این بنا در داخل شهر سرایان و در محدوده بافت تاریخی شهر واقع شده که به همراه چند بنای دیگر از جمله آب انبار، مسجد، حمام و بازار مجموعه ای شهری را تشکیل می داده اند. این کاروانسرا به شیوه دو ایوانی ساخته شده و فضاهای معماری آن عبارتند از : سردر ورودی که واقع در ضلع جنوبی است و دارای طاق جناغی و تزئینات کاربندی در زیر طاق می باشد. پس از ورودی فضایی شبیه هشتی قرار دارد که در مقابل بطور مستقیم به صحن بنا و در دوطرف به اطاقهای فرعی منتهی می شود. صحن بنا که در مرکز آن واقع شده در اطراف خود دارای حجره های متعددی برای سکونت و استراحت کاروانیان است. درمقابل ایوان ضلع ورودی یعنی در ضلع شمال صحن، ایوان دیگری وجود دارد با طاق جناغی و تزئینات کاربندی زیر سقف ایوان، در گوشه صحن در هر چهارطرف راهروهایی تعبیه شده که به قسمتهای مختلفی که در پشت ایوان یا حجره ها واقع شده اند، راه دارند. این فضاها بیشتر شامل انبار و فضاهای خدمات است و در گوشه شمال غربی راهرویی وجود دارد که به اصطبل بنا منتهی می شود. قسمت مرکز صحن نسبت به سطح جلو حجره ها و ایوانها گودتر است که این به دلیل سهولت در بارگیری یا پایین گذاشتن بار اسب ها و شترها است. مصالح استفاده شده در ساخت بنا بیشتر آجر است. این کاروانسرا به رباط شاه عباسی معروف است و به دوره صفوی تعلق دارد.

منطقه شکارممنوع کمرسرخ

این منطقه که در شمال سرایان و استان خراسان جنوبی قرار دارد، از ارتفاعات مشرف به روستای نوده آغاز شده و به ارتفاعات مشرف به روستای دره باز شهرستان قائن ختم می شود و همجوار شهرستان گناباد نیز هست. این منطقه دارای طبیعت بسیار زیبا و حیات وحش متنوع است که در سال های گذشته توسط شکارچیان متخلف صدمات زیادی به آن وارد شده است. منطقه کمر سرخ شهرستان سرایان واقع در استان خراسان جنوبی به استناد بند “و” ماده ۶ قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست از پانزدهم اسفندماه ۸۹به مدت ۵ سال منطقه شکار ممنوع اعلام شد. رشته کوه قهستان در غرب و شاسکوه و آهنگران در شرق آن سر به آسمان سوده و بلندترین قله منطقه کمر سرخ با ۲۸۴۲ متر است.در این منطقه گیاهان دارویی گوناگون، جنگلهای تنگ، پسته کوهی، بنه، قیچ و بادامشک دیده می شود. قریب به ۵۹ گونه پرنده ، ۲۵ نوع پستاندار و ۱۷ گونه از خزندگان و دوزیستان منحصر به فرد زندگی می کنند.منطقه کمرسرخ کمرسرخ به استناد بند “و” ماده ۶ قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست از تاریخ ۱۵/۱۲/۸۹ به مدت ۵ سال به عنوان منطقه شکار ممنوع به تصویب سازمان حفاظت محیط زیست رسیده است. مساحت ۱۱۴۸۵ هکتار و بین E5825 طول غربی تا E5841 طول شرقی و N3355 عرض جنوبی تا N3405 عرض شمالی واقع گردیده است.

حدود اربعه منطقه کمرسرخ

• شمالاً: از دره نوده به مرز و آبریز سرایان- گناباد و سپس در امتداد خط الراس جغرافیایی مرز سرایان و گناباد و قاین
• شرقاً: خط الراس جغرافیایی ارتفاعات مرز سیاسی شهرستان های سرایان و قاین
• جنوباً: از دره باز در امتداد خط الراس ارتفاعات کمرسرخ به سمت منتهی الیه اراضی کشاورزی روستای چرمه

غرباً: از منتهی الیه اراضی کشاورزی روستای چرمه و در امتداد دامنه ارتفاعات کوه آسمانی به منتهی الیه اراضی کشاورزی روستای خاور بالا و پس از عبور از دامنه ارتفاعات کوه سیاه به سمت منتهی الیه اراضی کشاورزی روستاهای کریمو، دره­پر، مصعبی و نوده).

پوشش گیاهی منطقه کمرسرخ

با توجه به جهت ارتفاعات منطقه، آب وهوا ومنابع آبی نسبتا” پوشش گیاهی متنوعی در منطقه کوهستانی وجود دارد. در کف دره ها ورودخانه ها که آب جریان دارد گیاهان آب دوست از قبیل پونه، گزنه، بید، بارهنگ، پده، بید، نسترن وحشی، گز، نیزار، شیرین زبان میروید و در مناطق خشک وارتفاعات منطقه می توان بنه، انجیر وحشی، بادامشک، درمنه، فرفیون، سریش، ریواس، آنغوزه، زیره سیاه، سپند، گل گاو زبان، پیچک، کاکوتی، تلخه بیان، اسپرس، علف هفت بند، بومادران، گون، کلاه میر حسین، کنگر، سوسن، شقایق، لاله سرخ، زنبق، بابونه، کاسنی و دیگر گونه های علفی یکساله و دوساله و خشبی دیده می شود و در دامنه بعضی از ارتفاعات نیزارهای کوچک، انواع درختچه ها و بعضی از گونه های آب دوست مشاهده می شود که نشان دهنده لکه های آبخیز در دل کوه می باشد. در برخی مناطق به دلیل چرای بیش از حد گیاهان مهاجم ازقبیل سپند پوشش بومی منطقه را دگرگون نموده است که نیاز به حفاظت بیشتر دارد.

حیات وحش منطقه کمرسرخ

گونه جانوری متنوعی در منطقه زیست می کنند که گونه شاخص آنرا می توان قوچ ومیش اوریال(ناخالص) نام برد که در سرتاسر منطقه بصورت پراکنده دیده می شود. میزان ارتفاع، جهت و سرعت باد و اشکال زمین شناختی بر میزان پراکنش و زیستگاههای گونه تاثیر گذاشته است. از دیگر پستانداران می توان گرگ، شغال، روباه، گربه وحشی، خرگوش، خفاش، خار پشت، جربیل، پایکا، تشی، ول و….را نام برد. از پرندگان عقاب طلایی، سارگپه، شاهین، دلیجه،جغد، هدهد، زنبور خار، انواع گنجشک، کلاغ سیاه، کلاغ کوهی نوک سرخ، سار، چکاوک، سهره، کوکی معمولی، زاغی، دم جنبانک، زرده پره، قمری، کبک، تیهو، کوکر شکم سیاه، کبوتر چاهی و در فصل زمستان می توان بعضی از گونه های آبزی و کنار آبزی از قبیل اردک سرسبز، آبچیلک، انواع مرغابی سانان و…را نام برد. از گونه خزندگان می توان بزمجه، آگاما، انواع مار ( جعفری، کبری، تیر مار، مار زنگی، قیطانی) انواع مارمولک و از گونه دوزیستان قورباغه و وزغ را نام برد.

دق سرایان

دق رباط سرایان در موقعیت جغرافیایی ۵۸ درجه ۹ دقیقه تا ۵۸ درجه ۲۱ دقیقه شرقی تا ۳۳ درجه ۲۲ دقیقه تا ۳۳ درجه ۴۱ دقیقه شمالی در جنوب غربی شهر سرایان در استان خراسان جنوبی قرار دارد. کویر شکلی شبیه به بیضی دارد که طول آن در حدود ۴۰ کیلومتر و عرض آن در حدود ۲۰ کیلمتر است. عرصه این کویر شامل اراضی مسطح و پست با کمی تقعر و شوری و قلیائیت خیلی ز یاد که دارای خاکهای بسیار عمیق با بافت سنگین تا خیلی سنگین و خیلی شور و قلیا ئی میبا شد وجود دارند که مرکز آن فاقد پوشش گیاهی بوده و در اطراف آنها گیاهان شورپسند با نیاز آبی بالاتر مشاهده می گردند. در حاشیه شرقی کویر تپه های ماسه ای و ریگزارها قرار گرفته اند. در قسمت جنوبی کویر پلتفرمهای نمکی ور در مرکز آن پوشش استپی پهنه آن را فرا گرفته است. در حاشیه کویر پوشش جنگلهای تنک تاق قابل مشاهده است. در عرصه کویر پوشش گیاهی شور پسند موجود در این نقاط شامل ۱۶ گونه با ۳ تیپ گیاهی است.

آبشارهای دره سبزرود سرایان

آبشارهای دره سبزرود سرایان در موقعیت جغرافیایی E5829 N3401 در استان خراسان جنوبی واقع است. آبشارهای دره سبزرود در ۳۵ کیلومتری شمال شهرستان سرایان یکی از محل های بسیار جالب و ییلاقی است که جهت کوهپیمایی و صخره نوردی مکان مناسبی است. شهرستان سرایان در چهل کیلومتری جنوب شرق فردوس واقع گردیده است و در گذشته یکی از بخش های شهرستان فردوس بوده ولی بر طبق تقسیمات جدید، جزو استان خراسان جنوبی محسوب می شود. برای دسترسی به آبشارهای این منطقه، از سرایان به دوراهی چرمه رفته و جاده سد را در پیش می گیریم و به سمت روستای نوبهار و روستای مصعبی حرکت می کنیم. در روستای مصعبی منظره کوهی با صخره های سفید رنگ و سربه فلک کشیده مسیر حرکت را مشخص می کند. این مسیر در کنار رودخانه ای است که به سد منتهی می شود. برای رفتن به انتهای دره و دیدن همه آبشارها و صعود از آن ها همراه داشتن وسایل و تجهیزات فنی الزامی است. این دره و کوهستان زیبا با داشتن دیواره های بلند و مسیرهای فنی، جهت صعود کوهنوردان و تفرج گردشگران مناسب است. لازم به ذکر است تیم تحقیقاتی شبکه زیست محیطی خراسان جنوبی یکی از گروه هایی بوده است که پیمایش کامل این دره و آبشارهای سبزرود سرایان را با به کارگیری نیروهای مجرب و دوره دیده انجام داده و ۳۰ آبشار کوچک و بزرگ را شناسایی و پشت سر گذاشته است.

روستای کریمو

روستای کریمو از توابع بخش مرکزی شهرستان سرایان ( استان خراسان جنوبی ) ، با مختصات جغرافیایی ۵۸ درجه و ۳۰ دقیقه طول شرقی و ۳۴ درجه و دو دقیقه عرض شمالی، در ۳۰ کیلومتری شمال شهر سرایان واقع شده است. این روستا از شمال، به کوه سفید و از شمال شرقی به کوه بیم محدود می شود و از سطح دریا دوهزار متر ارتفاع دارد و اقلیم آن معتدل و نیمه خشک و آب و هوای این روستا در بهار و تابستان و اوایل پاییز، مطبوع و دلپذیر و در زمستان ها سرد است. منطقه ای ییلاقی که هدف گردشگری هم به شمار می آید . روستای کریمو در دره ای زیبا واقع شده و فاصله سرایان تا این روستا مناظر جالبی دارد . کریمو دارای آب و هوایی کوهستانی ، چشمه هایی زیبا و امامزاده معروفی است . حدود ۳۱۳ خانوار و ۱۱۵۰ نفر در روستای کریمو زندگی می کنند . در اواخر قرن دوم هجری به سبب عبور امامزاده کریم شاه از این روستا و شهادت و دفن وی در اینجا ، نام این روستا را کریمو نهادند . کریمو در عهد پیشین گذرگاه عابران و زائران امام هشتم بوده است . روستای کریمو از روستاهای قدیمی و تاریخی خراسان جنوبی است که بافت قدیمی و بنای امام زاده سلطان کریم شاه از قدمت و پیشینه کهن روستا حکایت دارند. مردم روستای کریمو به زبان فارسی با گویش خراسانی سخن گفته و مسلمان و شیعه مذهب هستند. فعالیت های عمده مردم این روستا، زراعت، دامداری و باغداری است و گروهی از مردم روستا، در امور خدمات و تولید صنایع دستی اشتغال دارند، چشمه سارهای فراوان، آب و هوای مساعد و اراضی مستعد، موجبات رونق باغداری و دامداری در روستا را فراهم آورده است. از مهم ترین محصولات زراعی روستا می توان به گندم، جو، زعفران، چغندر، یونجه و تره بار اشاره کرد. گوشت قرمز و انواع لبنیات مانند کشک و ماست در روستا تولید می شود. باغداری از فعالیت های مهم مردم روستای کریمو است. گردو، بادام، آلو، زردآلو، سیب و توت از مهم ترین محصولات سردرختی و قالی بافی، از دیگر منابع درآمدی مردم روستابه شمار می آیند. روستای کریمو در کوهپایه استقرار یافته و بافت مسکونی متمرکز و متراکمی دارد و خانه های روستا اغلب در یک طبقه با سقف های مسطح و با در و پنجره های کوچک ساخته شده اند. کوچه های روستا اغلب پیچ درپیچ ومسیر رودخانه کال، بافت مسکونی روستا را به دو بخش تقسیم کرده است. مصالح بکار رفته در خانه های قدیمی روستا مشتمل بر مصالح خشت، گل، سنگ و چوب است. پیرامون چشمه علوی که از تفرجگاه های طبیعی است از زیباترین ییلاقات کریمو به شمار می آید. از دیگر جاذبه های طبیعی این روستا می توان به مزرعه اسپید کوه، چشمه دراز، اکبر آباد، چشمه مسکی، دره کلگی، تک تودک و سیدک اشاره کرد. ییلاقات مسیر جاده کریمو – سرایان نیز بسیار قابل توجه اند که عمده ترین آن ها عبارتند از دره حسن آباد، رودهن، کلاته زرد، خال سفید، کلاته رجب، هورمچ سفلا و علیا، آمین و بوسی. در مسیر نای که دره ای زیبا است و رشته قنات های متعددی دارد، چشم اندازهای بسیار زیبایی وجود دارد. مردم روستای کریمو در اعیاد ملی و مذهبی نوروز، فطر، قربان و میلاد پیامبر(ص) به جشن و مولودی خوانی می پردازند. از مراسم سنتی روستا، می توان به تهیه نوشیدنی کف بیخ اشاره کرد که در شب های زمستان، به صورت گروهی به تهیه آن مشغول می ¬شوند. بهره گیری از موسیقی و استفاده از سازهای دوتار، سرنا و دهل در مراسم مختلف روستا مرسوم است، رقص های خراسانی چوب بازی و نبرد عشاق، از زیباترین آیین های گروهی مردم کریمو به شمار می روند. از بازی های رایج در میان مردم روستای کریمو می توان به هفت سنگ، گردو بازی و تیله بازی اشاره کرد. مردم روستای کریمو بندرت از پوشاک محلی استفاده می کنند، ولی برخی از مردان و زنان کهنسال و میانسال روستا همچنان به سنت دیرین، لباس های محلی را می پوشند. مهم ترین صنایع دستی روستای کریمو شامل بافت زیلو، گلیم، قالیچه و به ویژه قالی است. قالی و قالیچه های کریمو عمدتاً با طرح و نقشه های خراسانی بافته می شوند و آمیزه ای از طبیعت و حیات وحش را به نمایش می گذارند. صنایع دستی روستای کریمو در بازارهای فردوس، طبس، بیرجند و قائنات به فروش می رسند. زعفران، الو، گردو و برخی گیاهان دارویی از جمله سوغات روستایی کریمو هستند. از غذاهای رایج و خوش طعم این روستا می توان به آبگوشت محلی، کوکوسبزی، انواع آش ها به ویژه آش شک و اشکنه اشاره کرد. این روستا از طریق شهرهای سرایان و فردوس، با راهی مناسب و آسفالت قابل دسترس است.

منطقه نمونه گردشگری مصعبی کریمو

در مناطق کوهستانی سرایان و در بخش مرکزی آن، دهستان مصعبی قرار دارد که مشتمل بر دو نقطه سکونت گاهی مصعبی و کریموست و به علت آب و هوای مطلوب و چشم انداز طبیعی زیبا، یکی از مناطق نمونه گردشگری می باشد.این منطقه گردشگری در حد فاصل دو روستای مصعبی و کریمو قرار دارد و وسعت آن بالغ بر ۵۲۶ هکتار است و آب و هوای این منطقه دارای قابلیت های گرم و نسبتا معتدل است که در زمستان سرد و خشک می باشد.منطقه مصعبی کریمو در دره های واقع بین ارتفاعات و در زمین های هموار اطراف رودخانه ای که در آن جا وجود دارد سرسبز و خوش آب و هواست.آبشار سبزرود و دره پایین دست آن و سد شهید پارسا از دیگر جاذبه های طبیعی حوزه این منطقه نمونه گردشگری است.آرامگاه های امام زاده سلطان، کریم شاه و سلطان مصیب در منطقه نمونه گردشگری مصعبی کریمو و امام زاده به فاصله ۳ کیلومتر از یک دیگر وجود دارد.مرقد امام زاده سلطان کریم شاه در روستای کریمو قرار دارد.این روستا در فاصله ۲۵ کیلومتری شهرستان سرایان و ۲۰ کیلومتری شهر کاخک و ۴۳ کیلومتری فردوس واقع شده است.نام روستای کریمو نیز که در ابتدا کریمان بوده و بعدها به لهجه محلی کریمو نامیده شده از نام این امام زاده بزرگوار گرفته شده است.حدود ۳۴ رشته قنات کوچک و بزرگ به همراه دره نای و آبادی هایی که در این روستا وجود دارد چشم اندازهای طبیعی بسیاری را در منطقه به وجود آورده اند که باعث شده است گردشگران بسیاری به خصوص در فصل تابستان و بهار به این منطقه سفر کنند.امام زاده سلطان مصیب نیز در روستای مصعبی شهرستان سرایان قرار دارد.

روستای مصعبی

روستای مصعبی در حدود ۳۰ کیلومتری شمال غربی شهرستان سرایان واقع شده است. راه دسترسی به آن آسفالت می باشد و دارای پیچ و خم های خطرناکی است.در بین راه و در محل دو راهی چرمه به سد شهید پارسای به سدی بزرگ و بسیار زیبا می رسیم که دارای پهنه آبی وسیع می باشد که تناسب نام کویر را برهم می زند.در این بین باغ های بزرگ بادام وجود دارد که یکی از محصولات عمده منطقه است. زعفران یکی از محصولات مهم دیگر این ناحیه به شمار می رود.باغ های بزرگ و چشم انداز سرسبز روستای مصعبی به گونه ای است که چشم هر بیننده ای را خیره می کند و می توان آن را یکی از سرسبزترین و آبادترین روستاهای خراسان جنوبی دانست.پس از پیمودن چند کیلومتر مسیر داخل رودخانه به کوه های رسوبی سفیدی می رسیم که به دره »سبز رود« شهرت دارد و یکی از تفرجگاه های مردم این منطقه می باشد.درختان گردو، آبشارهای کوچک و بزرگ زیبا، پاکی محیط زیست، هوای مطبوع و غنای طبیعی و حیات وحش این منطقه از ویژگی های آن است.متاسفانه در سال های اخیر با افزایش حضور شکارچیان غیرمجاز به این منطقه، بافت زیست محیطی آن با خطر جدی مواجه شده و بسیاری از گونه های گیاهی و جانوری آن در معرض نابودی قرار دارند.در صورت اختصاص بودجه و بازسازی این منطقه و ایجاد کمپینگ، نصب نردبان های ثابت و … می توان از دره سبزرود و آبشارهای آن به عنوان یکی از قطب های گردشگری استان بهره برد.تیم عملیاتی، شناسایی، تحقیقاتی شبکه زیست محیطی خراسان جنوبی برای اولین بار پیمایش کامل دره و آبشارهای سبز رود سرایان را با بکارگیری نیروهای مجرب و دوره دیده و با استفاده از پیشرفته ترین تجهیزات صخره نوردی انجام داد و ۳۰ آبشار کوچک و بزرگ را شناسایی و پشت سر گذاشت.به دلیل وجود صخره های عظیم و سر به فلک کشیده و نیز آبشارهای بلند و لغزندگی مسیر، پیمایش کامل مسیر فقط توسط افراد فنی و کوهنوردان حرفه ای و با استفاده از تجهیزات فنی و ایمنی ممکن می باشد.

و در پایان...

شهرستان سرایان در شمال غربی استان خراسان جنوبی در ۱۶۰کیلومتری مرکز استان (شهرستان بیرجند) واقع شده است که در دشتی هموار در حاشیه کویر در دامنه جنوب غربی رشته کوه زابری معروف به شتران قرار دارد و وسعت شهرستان بالغ بر۹۳۳۴ کیلومترمربع است. در داخل شهر سرایان تعداد ۱۵ اثر تاریخی وجود دارد که ۱۳ مورد آن در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و از این تعداد شش اثر آب انبارهای تاریخی هستند که هنوز هم مردم از آنها استفاده می کنند و شاید به همین دلیل باشد که سرایان به شهر آب انبارهای کهن مشهور است.امیدواریم از خواندن این مطالب لذت برده باشید با ساعد نیوز همراه باشید.

معرفی شهر زیبای دهاقان