معرفی شهر سرخه

سُرخه با نام محلی سور در شهرستان سرخه واقع در استان سمنان است. شهر سرخه در ۱۷۰ کیلومتری شرق شهر تهران قرار دارد و با شهرستان های سمنان از شرق و آرادان از غرب و فیروزکوه از شمال و مهدیشهر از شمال شرقی و استان اصفهان از جنوب همسایه است و مرکز شهرستان سرخه شهر سرخه می باشد. جمعیت فعلی شهرستان ۲۴۵۲۴ نفر می باشد.

تاریخچه سرخه

وجه تسمیه این شهر را وجود کوه های سرخ در اطراف آن گفته اند از آنجایی که در گویش سرخه ای به سرخه «سور» گفته می شود و سور در فارسی به معنی سرخ می باشد می توان گفت این وجه تسمیه درست است (در منابع قدیمی نیز از سرخه با همین نام یاد شده). نظرهای دیگری هم مطرح است که بیشتر به افسانه می ماند تا حقیقت. «ابن رُسته» از اولین جغرافی نویسان جهان اسلام، بیش از هزار و صد سال پیش، در کتاب «اعلاق النفیسه»، نام سرخه این دیار کهن را در کنار شهر سمنان ثبت کرده است. مسجد چهل ستون سرخه نیز یادگار آن سالهاست. همچنین رئیس جمهور سابق کشورمان جناب آقای دکتر حسن روحانی هم فرزند سرخه است.این بخش در سال ۱۳۹۱ به شهرستان سرخه ارتقاء یافت.

زبان سرخه

مردم سرخه به گویش سرخه ای سخن می گویند. سرخه یکی از شهرهای منطقه کهن قومس است که به تعبیر دکتر منوچهر ستوده، قومس جزیره لهجه هاست و کانون گویش های اصیل ایران. گویش سرخه ای را در گروه گویش های حاشیه دریای خزر و زیرمجموعه گویش های ایرانی نو غربی می دانند.گویش سرخه خصایص مشترک قابل توجهی با زبان مازندرانی دارد.شهرستان سرخه به عنوان جزیره لهجه ها مشهور است چون در هر روستای آن به یک لهجه و گویش صحبت می کنند و شهرسرخه مرکز این شهرستان به گویشی سخن می گویند که قابل نوشتن است. آن ها شهرسرخه را سور می نامند و بطور مثال برای برادر و خواهر از کوچک به بزرگ الفاظ مخصوصی دارند به برادر بزرگتر می گویند " دادا " به برادر کوچکتر می گویند " به ری " به خواهر بزرگتر می گویند " دودو " و به خواهر کوچکتر می گویند " خاکی " به پسر می گویند " لیزی " و به دختر می گویند " دوک کی ".

محصولات کشاورزی سرخه

از عمده ترین محصولات کشاورزی سرخه می توان به خربزه (صیفی جات بخصوص خربزه)، انار، پنبه و گندم وجو اشاره کرد. البته در سالهای اخیر زیتون و پسته نیز جزوه محصولات سرخه شده اند و زمین های بزرگ زیادی به کشت این محصولات اختصاص پیدا کرده است به طوری که در سطح شهرستان سرخه و روستاهایش مردم بسوی کاشت درخت زیتون رو آورده اند و در سالهای آینده یکی از بهترین محصولات سرخه زیتون و پسته خواهد بود هم اکنون در شهرستان سرخه کارخانه روغن کشی زیتون فعالیت می کند و مردم سرخه و اطراف هم از میوه زیتون استفاده می کنند و هم از روغن زیتون بهره می برند.

محصولات دامی و طیور سرخه

صنعت دامپروری در سرخه نسبت به صنعت طیور از رشد کمتری برخوردار است. در اطراف شهر سرخه مراکز مختلفی وجود دارد که به پرورش مرغ گوشتی، تخمی و شتر مرغ می پردازند؛ و در آینده پرورش بوقلمون (که در زمان های قدیم در سرخه مرسوم بوده و در سفرنامه ناصرالدین شاه به آن اشاره شده) و بلدرچین و… به صنعت طیور شهرستان سرخه اضافه می شود که مرغداریها و دامداریها در جای جای شهرستان سرخه پراکنده هستند همچنین در کویر شهرستان سرخه شتر نیز پرورش پیدا می کند.

صنایع سرخه

با توجه به معادن وسیع نمک و گچ در اطراف سرخه واحدهای مختلفی در زمینه فراوری گچ و تولید نمک های خوراکی فعال هستند. همچنین واحد تولیدی کربنات سدیم در جنوب این شهر واقع شده است که از مواد اولیه نمک و آهک اطراف سرخه جهت تولید کربنات سدیم استفاده می نماید. صنعت پلاستیک نیز در سرخه از رونق مناسبی برخوردار است و واحدهای کوچک زیادی اقدام به تولید قطعات پلاستیک می کنند.

جاذبه های طبیعی سرخه

در اطراف این شهر چشمه های آب معدنی متعددی وجود دارد که تعدادی از آن ها از این قرارند:

چشمه های آب معدنی

شهرستان سرخه اگرچه در منطقه ای کویری واقع شده اما در این جغرافیا چشمه های متعددی وجود دارد.

چشمهٔ معدنی نمک دره

چشمهٔ نمک دره یکی دیگر از چشمه هایی است که در ۶ کیلومتری جنوب شهر سرخه و در کنار روستای بیابانک قرار دارد. آب این چشمه از گنبدهای نمکی جاریست و مردم برای استفاده از آن در چاله هایی که اطراف آن را لایه های ضخیم نمک پوشانده است، استحمام می کنند. میزان غلظت نمک آن بحدی است که به هیچ عنوان نمی توان سر را به زیر آب فرو برد.مردم معتقدند که آب چشمهٔ نمک دره برای درمان کمردرد و پادرد سودمند است.

چشمهٔ معدنی تلخاب

به علت فراوانی گوگرد در آب این چشمه معدنی آب آن تلخ و غیرقابل شرب است.این چشمه در در شش کیلومتری غرب روستا لاسجرد و در مسیر سرخه به گرمسار واقع می باشد آب تلخ شامل دو چشمه به نام های چشمه و سیه کله است که محدوده ای استخری شکل را بوجود آورده اند.آب این چشمه ها دارای گوگرد و مزه آن تلخ است. مردم در فصل تابستان برای رفع گرمی بدن و همچنین تفریح به آنجا می روند. در ضلع جنوبی این چشمه نیزاری زیبا قرار داردکه در فصول مختلف سال محل زندگی پرندگان مهاجر می باشد. در ضلع شمالی چشمه انبوهی از درختچه های گز وجود دارد که انسان را به یاد جنگلهای بلوط استان ایلام می اندازد اطراف چشمه را کوه های خاکی به رنگ سرخ و لاجوردی احاطه کرده است آب این چشمه برای درمان بیماری هایی مانند: یرقان، زردی، واریس، خوارشه، کهیر، پادرد و سردرد مفید می باشد در تابستان این چشمه پذیرای مهمانانی از شهرهای مختلف استان سمنان، تهران، مرکزی، اصفهان و مازندران می باشد.

چشمهٔ آب معدنی شورآب

آب این چشمه از یک رشته قنات تشکیل شده است که در شمال غربی شهر سرخه قرار دارد. مردم در فصل تابستان با پیمودن مسیر ۵ کیلومتری از شهر سرخه به مظهر (محل خروج) آب قنات شورآب می روند و در آن استحمام می کنند. این آب، گوگرد فراوانی دارد که برای درمان بیماری های سردرد و چشم درد استفاده می شود و نمی توان مدت زیادی در آن ماند چون گازهای زیادی که از آن متصاعد می شود، سرگیجه آور است.

جاذبه های گردشگری سرخه

اگر باسرخه آشنایی ندارید و یا این که برای نخستین بار نام این مکان را شنیده اید، در ادامه معروفترین و دیدنی ترین جاذبه های گردشگری سرخه را به شما عزیزان معرفی می کنیم تا با دید بازتری به این دیار سفر کنید.

قلعه تاریخی جهان آباد سرخه

قلعه تاریخی جهان آباد در روستای جهان آباد در جنوب سرخه قرار دارد قلعه تاریخی جهان آباد با دارا بودن برج و باروهای زیبا و معماری خاص حاشیه کویر با مصالحی از قبیل خاک، گل، خشت بناشده که تا سه دهه گذشته مورداستفاده قرار داشت بخش هایی از قلعه تاریخی جهان آباد در سال های اخیر به علت حوادث طبیعی نظیر برف و باران ریزش کرده و تخریب شده است. کاوشگران و جستجوگران گنج در سال های اخیر جای جای قلعه تاریخی جهان آباد را حفاری کرده اند که این قلعه برای بازدید گردشگران محافظت می شود.

کاروانسرای تاریخی لاسجرد

کاروانسرای تاریخی لاسجرد از کاروانسراهای دوره عباسی است که از سمت غرب در ابتدای روستای لاسجرد و بر روی گذرگاه شرق به غرب ایران و در مسیر زیارتی، به طرف مشهد مقدس قراردارد.این کاروانسرا از نوع کاروانسراهای دو ایوانی و شامل حیاطی وسیع با 24 حجره در پیرامون می باشد. دو ایوان زیبای کاروانسرا در غرب و شرق آن ساخته شده اند.در دو طرف ایوان غربی 6 غرفه جهت سکونت مسافران ساخته شده است. ایوان شرقی کاروانسرا بلندتر از ایوان غربی است که به وسیله دالانی به هشتی کاروانسرا منتهی می شود. در دو ضلع هشتی دو ایوان دوطبقه وجود داردکه در پشت هر ایوان اتاق کوچکی ساخته شده است. قدمت و دوره تاریخی این کاروانسرا صفوی می باشد.

خانقاه شیخ علاءالدوله سمنانی

خانقاه شیخ علاءالدوله سمنانی با قدمتی که به دوره ایلخانی بازمی گردد، در شهرستان سرخه، روستای صوفی آباد واقع شده است و در تاریخ ۲۱ آبان ۱۳۱۷، با شماره ثبت ۳۲۰ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. بنای آرامگاه و خانقاه این عارف مشهور یادگاری از معماری اواخر قرن هفتم و اوایل قرن هشتم هجری است. ساختمان مفصل آرامگاه شامل دو قسمت می شود. قسمت اصلی بنا مربع شکل است و در گذشته گنبد عظیمی روی آن قرار داشت که در حال حاضر تنها یک فیلپوش زاویه جنوب غربی مقصوره آن باقی مانده است. قسمت دوم ایوان رفیع و بلند آرامگاه است که رو به شرق دارد. مزار شیخ نیز در بیرون ایوان واقع شده است.

خانه حاج حشمت اللشکر(ابراهیم خان)

این بنا حدوداً در مرکز شهر سرخه واقع گردیده است. همانطور که از کتب تاریخی و گفته معمرین و فرم معماری بنا به دست می آید این بنا متعلق به دوره قاجاراست. از آنجایی که این بنا خصوصی و مالک اصلی آن حاج حشمت خان پیوندی (حاکم وقت منطقه ) بوده، به همین جهت به خانه حاج حشمت معروف شده است.خانه اصلی حشمت اللشکر(حشمت بزرگ) که به دست حاج معمار باشی سمنانی ساخته شده بود. این مجموعه تاریخی شامل چهار منزل مسکونی ، دارالحکومه، باغ، حمام، مدرسه و …. بوده است که اکنون دو خانه آن باقی مانده است. بادگیرهای دو قلو برفراز این بنا با تزئیناتی ناب از نمادهای شهر سرخه است.

آب انبار بیرون دژ سرخه

در محله بیرون دژ و در کنار مصلی نماز جمعه(حسینیه شهدا) شهر سرخه قرار گرفته است.این آب انبار منسوب به دوره قاجار است و از آب انبارهای بزرگ این شهر به حساب می آید. این آب انبار را حاج حشمت اللشکر، که خود اهل سرخه بوده ساخته است. مخزن اصلی آن گنبد عظیمی، مخروطی شکل است، این بنا بر اساس معماری سنتی خاص ناحیه کویری ساخته شده و پیرامون آن تا رأس گنبد، پله های مدوری احداث گردیده است. بر بالای گنبد، بادگیر کوچکی جهت عبور جریان هوا و خنک کردن آب به چشم می خورد. این بنا به شماره ملی 4435 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

حمام بیرون دژ سرخه

در محله بیرون دژ و در حوالی مسجد جامع و چهلستون قرار گرفته که قدمت آن به دوران اواخر زندیه و اوایل قاجاریه می رسد.این بنا و سایر حمام های قدیمی شامل: رختکن، دهلیز ارتباطی، گرمخانه، خزینه آب و تون می باشد. این حمام از دو حمام کوچک و بزرگ تشکیل شده که حمام کوچکتر زنانه و حمام بزرگتر مردانه است. دیوارها از سنگ، ملات آهک و گچ و سقفها از آجر با اندود ساخته شده اند. سقفها همه گنبدی هستند و تویزهایی که بر روی جرزها و پایه ها قرار گرفته اند آنها را استوار نگه می دارند. این حمام دارای طاق های ضربی است و بر ستون های قطوری استوار شده است.

مسجد جامع و چهلستون سرخه

تاریخ ساخت اولیه این بنا به قرن اول هجری نسبت داده می شود. این مسجد از دو شبستان مجزا مجاور هم یکی در جنوب و دیگری در شمال آن تشکیل شده است. شبستان جنوبی که مستطیل شکل می باشد و محراب آن منتهی الیه سمت جنوب غربی بنا قرار دارد. در شمال این شبستان راهرویی وجود دارد که بر سردر این راهرو، کاشیکاری معرقی به تاریخ 1345 ش که بر روی آن بخشی از آیه 18 سوره توبه قرآن کریم نوشته شده است به چشم می خورد. در گوشه جنوب غربی شبستان شمالی محراب ساده ای قرار دارد که بالای آن بوسیله رسمی بندی گچی تزئین شده است.مسجد چهلستون سرخه متعلق به قرن اول هجری است که یکی از شبستان های الحاقی به مسجد جامع سرخه بوده، که در بافت قدیم شهر قرار گرفته است. از خصوصیات بارز این بنا ستونهای ظریف هشت ضلعی آجری و طاق های جناقی تند می باشد که از 40 ستون این بنا هم اینک 32 ستون آن باقی است.این بنا به شماره ملی 2325 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

بقعه پیر غریب

بقعه پیر غریب که در 20 کیلومتری غرب سمنان، در ابتدای شهر سرخه، میان کشتزار ها قرار گرفته، بقعه کوچکی است که افراد مسن سرخه به آن اعتقاد خاصی دارند و بر این باورند که هر کس دچار مشکلی شود و به پیر غریب توسل جوید، مشکل او به لطف و یاری خدا حل می شود.این بقعه خشتی و گلی که در گذشته در میان قبرستانی قرار داشته، 3 اتاق دارد و حیاطی آن را در بر گرفته است. ایوانی با طاق نیم دایره در جانب جنوب آن وجود دارد و گنبدی کاسه ای شکل بر سر آن قرار گرفته است. تمامی بنا در داخل و خارج با گچ، اندوده و سفید شده اند و جلوه خاصی به بنا بخشیده اند.

مسجد امام هادی سرخه

مسجد امام هادی (ع) مسجدی قدیمی منسوب به دوره قاجار با قدمتی بیش از 200 سال است که در مرکز محله کلان شهر سرخه در استان سمنان قرار گرفته و از جنوب به آب انبار بیرون دژ منتهی می شود.این مسجد نقشه ای مستطیل شکل دارد و از شمال به جنوب کشیده شده است و در قسمت شمال و غرب خود، طاق نماها و ایوانهای کوچکی دارد.همچنین حیاطی کوچک در شمال آن به چشم می خورد که بر زیبایی بنا افزوده است. کتیبه ای گچی در گوشه جنوب غربی نزدیک محراب مسجد قرار دارد که تاریخ تعمیر و مرمت آن را شرح می دهد. این مسجد خشت و گلی با گچ تزئین شده و پذیرای نمازگزاران و گردشگران است.

مسجد امام حسین سرخه

این مسجد رو به روی حسینیه شهدا قرار گرفته است و منسوب به دوره قاجاریه است. پلان مسجد بر پایه مربع شکل گرفته است و هر یک از کنجهای آن به یکی از 4 جهت اصلی جغرافیایی تعلق دارد. در کنج جنوبی مسجد با محرابی مواجه هستیم که در محل محراب قدیمی مورد نوسازی قرار گرفته و با نمای سنگ کار شده است .فقط در نمای ورودی کاشیهای هفت رنگ جدیدی کار شده است که تنها عامل تزئینی مسجد به شمار می روند.

بقعه متبرکه امام زاده محمد زید(ع)

این بقعه در شمال غربی سرخه در روستای شاهزاده محمد زید واقع است. امام زاده محمد زید از نوادگان امام حسن مجتبی (ع) میباشد که توسط بنی امیه به شهادت رسیده است. این مکان هرساله در فصل تابستان جمعیت زیادی را جذب میکند. راه رسیدن به این مکان زیارتی، راه فرعی است که از محور اصلی سرخه به لاسجرد منشعب میگردد که بعد از عبور از برکیان،دو روان، آل دره به این مکان میرسد.

غار (مغار) افتر

این غار یکی از بزرگترین غارهای آهکی شهرستان سرخه است که در روستای افتر واقع شده است. در این غار محصولات لبنی دامداران افتر که دوره ییلاق را در گورسفید، طارم، کلارخان، افتر و امامزاده عبدالله سپری می کنند، نگهداری می شود. ظرفیت این غار حدود 2 هزار جلد محصولات لبنی است. طول این غار 302 متر و عرض آن حدود 12 متر است و ارتفاع آن از 40 سانتی متر تا 5 متر متغیر است.در این غار گونه های جانوری مشاهده نمی شود ولی در دامنه بیرون غار، چند گونه گیاهی بومی از خانواده گندمیان، گون، کلاه میرحسن، اسپند، اسپرس کوهی، زرشک و … وجود دارد. این غار از گذشته به عنوان یخچال طبیعی برای حفظ محصولات دامی مورد استفاده اهالی بوده و در بین اهالی به «مغار افتر» معروف است. وجود تخته سنگ های گچ و آهک، سکوهای مناسبی برای قرار دادن پوست احشام فراهم کرده است.این غار به شماره 135 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

و در پایان...

سمنان یکی از پهناورترین استان های کشور ایران است. مرکز این استان شهر سمنان و پرجمعیت ترین شهر آن، شاهرود است. این استان از نظر مساحت هفتمین استان ایران است. سمنان علاوه بر جاذبه های تاریخی خود دارای جاذبه های طبیعی زیادی نیز می باشد. این منطقه دارای آب و هوایی خشک و کویری است و دیدن چشم اندازهای کویری آن در شب می تواند بسیار جذاب و خاص باشد و توجه هر گردشگری را به خود جلب کند.

معرفی شهر زیبای دیلم