اجرای طرح اقتصادی لیز تراس باعث شد که نرخ تورم در بریتانیا دورقمی شود و ارزش پوند هم به شدت سقوط کرد و بحران مالی ای ایجاد شد که میتوان گفت، در چهل سال اخیر بی سابقه بوده است.
ساعدنیوز: چرا دولت خانم لیز تراس نتوانست بیش از 6 هفته دوام بیاورد و علیرغم تمام حمایت هایی که بوریس جانسون و اعضای حزب محافظه کار از وی کردند، بالأخره او روز پنجشنبه مجبور به استعفا شد؟
دکتر الهام عابدینی: از چند روز قبل به ویژه بعد از این که وزیر دارایی بریتانیا در اعتراض به آنچه که خیلی از مقامات و رسانه ها، بودجه کوچک فاجعه بار دانسته بودند، استعفا داد، خیلی از رسانه ها میگفتند که لیز تراس هم مجبور به استعفا خواهد شد و اگر استعفا ندهد، شرایط طوری پیش خواهد رفت که حزب خودش وی را کنار بزند. این بحث به صورتی کاملاً جدی مطرح بود که دولت تراس بسیار کوتاه خواهد بود و در نهایت هم شاهد این بودیم که دولت او بیش از 45 روز دوام نیاورد.
در مورد دلایل این بحران، فکر می کنم باید به عقب برگردیم و به این نگاه کنیم که در واقع لیز تراس دولتش را در داخل یک بحران شروع کرد. به این معنا که از همان ابتدا وقتی دولت تراس شروع به کار کرد، ما شاهد اعتصاب ها و تظاهرات گسترده در انگلیس بودیم که اغلب هم در اعتراض به وضع اقتصادی بود؛ به ویژه این که هزینه های انرژی با توجه به برنامه هایی که علیه روسیه وجود داشت، بالا رفته بود.
بنابراین، وقتی لیز تراس به عنوان نخست وزیر بریتانیا بر سر کار آمد، این بحران های اجتماعی و اقتصادی وجود داشت. علاوه بر این، در نظرسنجی های مردمی اقبال عمومی به لیز تراس وجود نداشت. واقعیت این بود که بیشتر مردم، رقیب تراس یعنی ریشی سوناک را ترجیح می دادند. ولی با توجه به قوانین انگلیس، چون انتخابات زودهنگام برگزار نشده بود، فقط 180 هزار نفر از اعضای حزب محافظه کار باید تصمیم می گرفتند که چه کسی رهبر حزب و نخست وزیر شود، و در نهایت لیز تراس نخست وزیر بریتانیا شد.
پس، لیز تراس پشتوانه مردمی هم نداشت. خب هر طرحی که می داد ممکن بود که به خاطر اختلاف نظرهای موجود در حزب و نظرات کارشناسان و اقتصاددانان دچار مشکل شود.
اما اگر بخواهیم درباره این صحبت کنیم که دقیقاً چه موضوعی در نهایت باعث شد که لیز تراس از مقام نخست وزیری استعفا دهد، باید به طرح اقتصادی ای اشاره کنیم که لیز تراس در زمان کمپین انتخاباتی اش بسیار بر روی آن تأکید داشت. طرح اقتصادی خانم تراس قرار بود که بریتانیا را خیلی زود از بحران خارج کند، هرچند او جزئیات طرح خودش را توضیح نمی داد.
بعد از این که دوران نخست وزیری خانم تراس شروع شد، وی طرح اقتصادی خودش را ارائه داد و معلوم شد که بنیان طرح او، کاهش مالیات اقشار پردرآمد است. تراس امیدوار بود که با این کار، رونق اقتصادی ایجاد شود و کشور به سمت بازار آزاد حرکت کند.
اما در نهایت، اتفاقی که افتاد این بود که نرخ تورم در این کشور دورقمی شد و ارزش پوند هم به شدت سقوط کرد و بحران مالی ای ایجاد شد که میتوان گفت، در چهل سال اخیر بی سابقه بوده است. همین طرح بود که باعث شد، وزیر دارایی استعفا دهد و حتی وقتی وزیر دارایی جدید آقای جرمی هانت بر سر کار آمد، از همان ابتدا اعلام کرد که طرح لیز تراس اشتباه بوده، و وی طرح اقتصادی ای ارائه داد که 180 درجه با طرح اولیه تراس متفاوت بود. خود تراس هم عذرخواهی کرد.
در واقع، در مورد بوریس جانسون، می توانیم بگوئیم که دلیل استعفاش بیشتر سیاسی بود، یعنی اختلافات و مشکلاتی که در داخل حزب پیش آمده بود، و نیز چند مورد رسوایی های پی در پی ای که رسانه ای شده بود، و نیز اظهارنظرهای عجیب و غریبی که بوریس جانسون داشت، دلیل استعفای او بود. اما در مورد لیز تراس، می توان گفت که دلیل استعفای او و بحران پیش آمده، بیشتر بحث اقتصادی بود.
انگلیس کشوری است که تعداد مسلمان هایش زیاد است و در چنین کشوری، طرح بحث انتقال سفارتخانه بریتانیا به بیت المقدس باعث شده بود که انتقادها افزایش یابد.
ساعدنیوز: آیا اظهارنظر اخیر تراس مبنی بر جدیت اش در انتقال سفارت بریتانیا به بیت المقدس که مورد مخالفت صریح بدنه کلیسای بریتانیا است، تأثیری در افول قدرت لیز تراس داشته است؟
دکتر الهام عابدینی: می شود موضوعات مختلفی را مطرح کرد که مجموع آنها در افول قدرت لیز تراس تأثیر داشته است. ما حتی دیدیم که در برخی نظرسنجی ها محبوبیت اش به کمتر از 10 درصد رسید. این در حالی است که شاهزاده اندرو که به خاطر رسوایی ها و فسادهایی که داشته فرد نامحبوب و بدنامی در انگلیس است، در برخی موارد و طبق برخی نظرسنجی ها محبوبیت بیشتری از لیز تراس دارد!
پس نمی توانیم بگوئیم که تنها یک عامل باعث افول قدرت لیز تراس شده است. اما مشکلات اقتصادی اینقدر به خصوص در این روزها که بحث انرژی در اروپا به شدت مطرح است، و قبوض انرژی به طرز سرسام آوری افزایش پیدا کرده است، فکر می کنم بخش خیلی زیادی از دلیل کاهش محبوبیت و افول قدرت لیز تراس باید بگذاریم بر بحث های اقتصادی و بعد به موارد دیگری که وجود دارد بپردازیم.
یکی دیگر از مسائلی که تأثیر قابل توجهی بر روی افول قدرت لیز تراس داشت، اعتصابات کارگری بود. تراس خیلی از این اعتصابات حمایت نکرد و چیزی نگفت که بتواند اتحادیه های کارگری را متقاعد کند. اصولاً بحث های کارگری خیلی در اولویت نبود.
بحث فلسطین نیز که شما به آن اشاره کردید، دیگر موضوع مهمی بود. خب انگلیس کشوری است که تعداد مسلمان هایش زیاد است و در چنین کشوری، طرح بحث انتقال سفارتخانه بریتانیا به بیت المقدس باعث شده بود که انتقادها افزایش یابد. علاوه بر این، حزب محافظه کار حزبی است که در چهار پنج سال اخیر متهم به این شده که به اسلام هراسی دامن می زند، یا حداقل کاری انجام نمی دهد که اسلام هراسی کاهش یابد.
بنابراین، به طور کلی این حزب، حزبی است که بین مسلمانان با تردید به آن نگاه می شود. فکر می کنم که مجموع این عوامل را می شود در نظر گرفت. ولی همچنان معتقدم که بحث اقتصادی نه فقط در انگلیس بلکه در اروپا در تحلیل مسائل اروپا، باید در اولویت باشد. هرچند، حتی خود این مسائل و بحران های اقتصادی، ریشه در حمایتی دارد که در جنگ روسیه با اوکراین از اوکراین می شود و تحریم هایی که بر علیه مسکو وضع شده است. بنابراین، بحث های سیاسی هم در اینجا مطرح است و نباید از آنها غافل شد. اما آن چیزی که برای مردم مطرح است و درباره آن صحبت می کنند، بیشتر مسائل اقتصادی است.
انتخاب لیز تراس به مقام نخست وزیری بریتانیا در واقع باز گذاشتن راه برای بازگشت دوباره بوریس جانسون به قدرت است
