سنگ هایی مانند الماس، زمرد، یاقوت سرخ، یاقوت کبود و … به نام سنگ های گرانبها شناخته می شوند. این سنگ ها مثل طلا به خاطر زیبایی، دوام و کمیابی شان ارزشمند شده اند.سنگ های گرانبها از اواسط دهه ۱۸۰۰ میلادی در دو مجموعه « سنگ های قیمتی » و « سنگ های نیمه قیمتی » قرار داده شدند. اصطلاح سنگ های قیمتی برای الماس، یاقوت سرخ، یاقوت کبود و زمرد به کار می رود. الماس که سخت ترین کانی را دارد شکل متبلور کربن است. یاقوت سرخ و یاقوت کبود هر دو از شکل های مختلف کانی بسیار سخت دیگری به نام کروندوم تشکیل شده اند.
زمرد از یکی از انواع کانی بریل درست شده که به سختی کروندوم نیست اما سخت تر از کوارتز است.بقیه سنگ های گرانبها در مجموعه «سنگ های نیمه قیمتی» قرار داده شده اند. سنگ های نیمه قیمتی بیشتر از جنس کوارتزند.از دسته سنگ های نیمه قیمتی می توان این موارد را ذکر کرد: عقیق، کهربا، آمتیست، آکوامارین، سنگ دلربا یا آونتورین، سنگ یمانی، کریزوکولا، سیترین، گارنت (حجر سیلان)، هماتیت، یشم، جاسپر، کهربای سیاه، کونزایت، لاجورد، مالاکیت، سنگ قمر، ابسیدین، انیکس (عقیق سیاه)، زبرجد، رودونیت، سنگ خورشیدی، چشم ببر، تانزانیت، توپاز، فیروزه، تورمالین.بسیاری از سنگ های نیمه قیمتی دیگر هم هستند که در صنعت ساخت جواهرات و اشیای زینتی محبوبند.
تقسیم بندی سنگ های گرانبها به دسته های قیمتی و نیمه قیمتی نشان دهنده این است که بسیاری از افراد سنگ هایی که در رده سنگ های قیمتی قرار دارد را با ارزش تر از سنگ های نیمه قیمتی می دانند. البته این موضوع اغلب درست است، اما در عین حال می تواند گمراه کننده باشد چون در عمل بسیاری از سنگ های نیمه قیمتی نیز یافت می شوند که به مراتب با ارزش تر از گرانبهاترین سنگ های قیمتی هستند.
طبق نظر باستان شناسان و مورخین ، استخراج معادن در ایران ، از هزاره ی پنجم ق.م رواج داشته و گویا مس برای اولین بار در ایران مورد استفاده قرار گرفته است .
در ابتدا سنگهای قیمتی به علت کمیابی و زیبایی ، نظر مردم را جلب نمود و جادوگران و رمالان از این توجه مردم استفاده کردند.آنان ضمن بیان خواص جادویی برای هر یک از سنگها و سوء استفاده از بی اطلاعی مردم، با فروش آنها به کسب منافع نا مشروع خود اقدام نمودند.
از فواید گردنبند طلا براي زنان چه میدانید؟
به کارگیری گوهر به طور سنتی در کشور ما که تاریخی چند هزارساله دارد از همان آغاز تاریخ، معمول بوده است. آبادانی کشور، ثروتمند بودن و علاقمندی مردم این سرزمین به زندگانی پرتجمل و باشکوه، توأم با زیبایی پسندی، همواره گوهرها و زیورها را مورد توجه مردم ایران قرار داده است.
مواد اولیه
از گذشته تا به امروز سنگهای قیمتی ونیمه قیمتی متنوعی به عنوان سنگهای زینتی مورد استفاده قرار می گیرد. تراش هر کدام از این سنگها با توجه به سختی و وزن مخصوص آن متفاوت است. در تراش سنگ از انواع نمونه های قیمتی و نیمه قمیتی چون الماس ، لعل، یاقوت، مروارید، زمرد، فیروزه، عقیق و یشم استفاده می شود.ویژگی هایی که باعث می شود یک ماده معدنی یا غیر معدنی، در رده کانی ها و سنگ های گرانبها جای گیرد عبارتند از:
۱- سرشت زیبایی ، درخشش و جلای دلپسند
۲- استحکام
۳ – کمیاب بودن
۴ – رنگ و شفافیت و نمود
۵ – ساخت و بافت
۶ – قابلیت تراش و پردازش
۷- قابلیت حمل و نقل
ابزار و تجهیزات
۱- دستگاه برش سنگ
۲- دستگاه تراش الماسه
۳- دستگاه پرداخت
۴- دستگاه سنباده
۵- دستگاه براق کننده
۶- دستگاه فرز
۷- مته الماسه جهت ایجاد طرح روی سنگ
۸- تجهیزات حفاظتی نظیر: گوشی و عینک
۹- انواع مختلف سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی
روش کار:
- تراش صفحه ای
- تراش ساده
- تراش مرکب
۱- تراش صفحه ای در مورد سنگها و بلورهای گرانبها و شفاف اعمال می شود که تراش هرچه بیشتر صفحات سبب جلای بهتر و رنگ آمیزی جالب تر در نگین می شود.
۲- تراش ساده بفرم یک صفحه صاف و یا انحناءدار است که قسمت بالای آن گنبدی شکل است. این تراش برای سنگهای عقیق و سنگهای مات است.
۳- در تراش مرکب قسمت بالای نگین دارای یک صفحه بزرگ و مسطح و قسمت پایین دارای صفحات متعددی است. یا برعکس قسمت پایین از یک صفحه و قسمت بالا از صفحات متعدد تشکیل یافته است.
پولیش کردن سنگ
به طور کلی ۲ روش اصلی برای انجام این کار وجود دارد؛ تمام ابزارها و مواد اولیه این روش ها مشابه بوده و تفاوت اصلی آنها در نوع دستگاه پولیش سنگ است؛ الف) دستگاه تامبلر پولیش دورانی ب) دستگاه تامبلر پولیش لرزشی.
در روش استفاده از دستگاه پولیش دورانی باید حدود یک ماه منتظر نتیجه نهایی بود، اما در روش استفاده از دستگاه پولیش لرزشی می توان مدت زمان انتظار را تا ۵۰ درصد کاهش داد. خوشبختانه به دلیل این که تمام فرآیند به وسیله دستگاه انجام می شود، فرد می تواند با برنامه ریزی اولیه، تنها بخشی از اوقات فراغت خود را به این کار اختصاص دهد و نگرانی از بابت تداخل با فعالیتهای روزمره را نداشته باشد، یعنی این کار می تواند جنبه سرگرمی داشته باشد یا به عنوان شغل جانبی.برای تهیه سنگهای پولیش شده دستگاه ها، ابزار و مواد مختلف، اما ساده ای مورد نیاز است. ابزارها و مواد اولیه اصلی مورد نیاز برای تهیه سنگهای پولیش شده عبارتند از:
- خرده سنگهایی که دارای قابلیت صیقلی شدن و جلاپذیری باشند
- دستگاههای پولیش کننده در دو نوع دورانی و لرزشی
- شن های ساینده یا همان پودر پولیش سنگ
- پودر پولیش صیقل دهنده و همچنین صابون جهت جلا دادن سنگ
