تفاوت پایان نامه کارشناسی ارشد و رساله دکتری 

 تعریف پایان نامه (Thesis) :

پایان نامه عبارت است از کار پژوهشی انجام شده توسط یک یا چند دانشجوی کارشناسی ارشد که  برای دریافت مدرک تحصیلی درمورد رشته تحصیلی خود ارایه می دهند.پایان نامه نشان دهنده ی تمامی مراحل تحقیق است، از زمانی که پژوهشگر موضوع را انتخاب می کند تا نتیجه گیری . پایان نامه بایستی موضوعی جدید  داشته باشد .به عبارتی این پژوهش باید نتیجه  واحدهای گذرانده شده باشد.
برای دانشجویان کارشناسی ارشد کار پایان نامه تمرینی می باشد. برای اینکه دانشجویان کار پژوهشی را یاد بگیرند و بتوانند در مراحل بعدی تحصیلی خود کارهای تحقیقاتی بهتری ارائه دهند.

 تعریف رساله یا تز (Dissertation) :

کلمه ی تز  یا رساله به  کار پژوهشی پایان دوره ی دکتری گفته می شود که دانشجویان برای کسب مدرک دکتری نیازمند انجام این پژوهش و دفاع آن هستند. در انتخاب موضوع رساله همانند پایان نامه ،لزوما بایستی موضوعی جدید مورد بررسی و هدف قرار گیرد.

  تفاوت پایان نامه و رساله 

1.  پایان نامه ی کارشناسی ارشد و رساله ی دکتری از نظر نحوه ی نگارش و محتوا با هم تفاوت هایی دارند.رساله ی دکتری مفصل تر و حجیم تر از پایان نامه است.
2. پایان نامه می تواند پژوهشی باشد که مطالعات و تحقیقات قبلی انجام شده را تکمیل کند اما رساله لزوما بایستی نتایج حاصل از پژوهش روی موضوعی جدید باشد.
3.   در رساله ی دکترا اکثر بخش ها با توضیحات بیشتری همراه است هم چنین در رشته های مختلف در بعضی مواقع نیاز به ارائه ی ایده ای جدید است که در نهایت منجر به ارائه ی نظریه ای جدید می گردد .
4.  نوع پروپوزال که برای پایان نامه و رساله (تز) ارائه می شود نیز با هم متفاوت است.پروپوزال دوره ی دکترا نسبت به کارشناسی ارشد مفصل تر است چون بایستی تشریح کاملی از آنچه که قرار است در پایان نامه ذکر گردد باشد اما در پروپوزال ارشد مطرح شدن موارد ضروری کافی است.
5.  در دوره ی کارشناسی ارشد، هدف از نگارش پایان نامه ،آشنایی با پژوهش می باشد اما در صورتی که از دانشجویانی که دوره یدکتری را گذارانده اند انتظار می رود که در انجام پژوهش و نگارش رساله تسلط کافی را داشته باشند و پس از اینکه فارغ التحصیل شدند خودشان به صورت مستقل کار پزوهشی را بتوانند انجام دهند.
6.  رساله ی دکتری نسبت به پایان نامه ی ارشد ،دامنه ی گسترده تر ،فرضیات قوی تر و تحلیل عالمانه تر و نوآوری بیشتری دارد.
7.  در پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد، دانشجو برای اولین بار به‌ طور جدی کار پژوهشی خود را آغاز می‌کند و  از دانشجو انتظار می‌رود به اصول روش تحقیق توجه کند و پژوهش او از اصالت و نوآوری  برخوردار باشد. در صورتی که که در رسالۀ دکتری از دانشجو انتظار می‌رود نه تنها بایستی پژوهش او از اصالت و نوآوری برخوردار باشد، بلکه باید اندیشه‌ها، تفسیرها، و تحلیل‌های خود را دربارۀ هرگونه اطلاعات گردآوری شده، بیان کند. به عبارت دیگر در رسالۀ دکتری پژوهشگر باید بتواند نظریه ‌ای جدید ارائه دهد  یا نظریه ای بیان کند که ناقض یا تأییدکنند ی نظریات قبلی باشد.