تغذیه مناسب و موثر در کودکان فلج مغزی

بعضی از کودکان فلج مغزی ممکن است از نظر جویدن و بلعیدن دچار مشکل باشند که این امر تغذیه کودک را دچار مشکل می کند. مشکلات گوارشی مانند ریفلاکس معده و یبوست باعث می شود غذا خوردن با ناراحتی همراه شود. بنابراین تغذیه کافی برای کودکان فلج مغزی دشوار است و این می تواند منجر به رشد ضعیف و یا سوء تغذیه می شود.

کودک فلج مغزی به کدام مواد مغذی نیاز دارد؟

کودکان مبتلا به CP به همانند بچه های دیگر نیاز به تغذیه مناسب و غذاهای سالم دارند. اما بعضی اوقات ، بسته به سطح فعالیت و تون عضلانی ممکن است نیاز به کالری کمتری داشته باشند. به عنوان مثال ، کودکی که دارای قدرت عضلانی بالایی باشد و از فعالیت بدنی بالاتری نیز برخوردار باشد نسبت به کودکی با فشار عضلانی کم و سطح فعالیت پایین تر ، از انرژی بیشتری استفاده کرده و نیاز به تغذیه بیشتری دارد. کودکانی که به دلیل مشکلات تغذیه ای قادر به راه رفتن نیستند و یا در گرفتن مواد مغذی کافی در رژیم غذایی خود مشکل دارند احتمالاً استخوان های ضعیفی دارند (تراکم استخوانی آنها پایین است) و این امر احتمال شکستگی را در استخوان های آنها بیشتر می کند. برای کمک به قوی نگه داشتن استخوان ها ،در بچه هایی که مبتلا به CP هستند باید از این مواد مغذی به اندازه کافی استفاده کنند:

• کلسیم: ماده معدنی است که از ساختار و عملکرد استخوان و دندان پشتیبانی می کند. بهترین منابع کلسیم شامل شیر، ماست، پنیر و آب غنی شده از کلسیم است.
• ویتامین D: ویتامین D به بدن کمک می کند تا کلسیم را از مواد غذایی و مکمل ها جذب کند. در بعضی از ماهی ها مانند ماهی قزل آلا و ماهی تن، روغن کبد ماهی و محصولات غنی شده مانند شیر ، آب پرتقال و غلات یافت می شود. بدن ما وقتی که در معرض آفتاب باشد در قسمتهایی که پوست بوسیله لباس پوشیده نمی شود از طریق آفتاب ویتامین D را جذب می کند.
• فسفر: ماده معدنی است که در شکل گیری استخوان ها و دندان ها نقش دارد. این ماده در لبنیات، گوشت، ماهی، تخم مرغ، مرغ، آجیل، دانه و تمامی غلات موجود است.
• سایر ویتامین ها و مواد معدنی مهم برای سلامتی استخوان ها: شامل ویتامین C، ویتامین K، منیزیم، مس، روی و منگنز است. اینها در لوبیا، سبزیجات و انواع غذاهای دیگر یافت می شوند. بسیاری از بچه ها به میزان کافی از این مواد مغذی در رژیم های غذایی معمول خود دریافت می کنند.

مکمل

بعضی اوقات کودک مبتلا به CP نمی تواند به اندازه کافی از طریق دهان غذا بخورد تا تمام مواد مغذی مورد نیاز را بدست آورد. بنابراین ، پزشکان و متخصصان رژیم ممکن است یک مکمل را توصیه کنند. مکمل ها ممکن است ویتامین ها یا مواد معدنی خاص یا تقویت کننده کالری یا پروتئین باشند. این تقویت کننده ها را می توان در فروشگاه ها خریداری کرد یا به صورت خانگی تهیه کرد. چندین فرمول مختلف برای نیازهای غذایی مختلف در دسترس است. دستور العمل های فرمول خانگی باید توسط یک متخصص تغذیه ایجاد شود تا از اهداف تغذیه ای آنها اطمینان حاصل شود.
اگر کودک فلج مغزی به اندازه کافی از رژیم غذایی خود دریافت نکند یا دچار کمبود تغذیه ای باشد، ممکن است برای دریافت بیشتر مواد مغذی مانند کلسیم و ویتامین D به مکمل ها نیاز داشته باشد. مکمل های ویتامین و مواد معدنی به شکل های مختلفی مانند قرص های مایع یا جویدنی به وجود می آیند. پزشک یا متخصص تغذیه کودک بهترین فرم را برای فرزند شما پیشنهاد می کند.کودکانی که در بلع مشکل دارند ممکن است به غلیظ کننده هایی که به مواد غذایی و نوشیدنی هایشان اضافه شده اند نیاز داشته باشند تا به آنها در بلع ایمن کمک کند. یک متخصص گفتاردرمانی می تواند ببیند که آیا کودک شما به غلیظ کننده احتیاج دارد و در این صورت ، بافت و قوام مناسب کودک را در غذا ها انتخاب می کند.

مواد غذایی مناسب برای کودکان فلج مغزی

بهترین غذا برای کودکان فلج مغزی یا سی پی آن هایی هستند که برای عملکرد مغز مفید باشند و بر ضعف یا بیماری های ثانویه مقابله کنند. منبع نقص عضلانی در بیماران فلج مغزی، بدنشان نیست بلکه مشکلی است که در مغزشان وجود دارد. کودکانی که دچار فلج مغزی هستند بیماری های دیگری مثل انقباض عضلات، پوکی استخوان، درد، مشکل در یادگیری، مشکل در غذا خوردن و اختلالات گوارشی هم دارند.

مواد غذایی که در ادامه به آنها اشاره می کنیم جز بهترین غذا های مناسب برای کودکان فلج مغزی هستند که می توانید آنها را به برنامه غذایی کودک تان اضافه کنید تا مشکلات تا حد زیادی کاهش یافته یا از بین بروند.

تخم مرغ

تخم مرغ منبعی غنی از پروتئین و کولین است. دریافت حجمی کافی از پروتئین برای پیشگیری و درمان آتروفی عضلانی در کودکان CP بسیار موثر است. کولین هم ماده مغذی لازم جهت تولید استیل کولین ( که روی احساسات، حافظه و کنترل حافظه تاثیر می گذارد ) است.

آووکادو

آووکادو از چربی و کالری بالایی برخوردار است و مواد مغذی بسیاری دارد. بسیاری از بچه هایی که فلج مغزی هستند از تغذیه خوبی برخوردار نیستند چون در جویدن و بلع مشکل دارند. استفاده از غذاهایی با کالری بالا و غذاهای مقوی، این اطمینان را از تغذیه درست آن ها و دریافت ویتامین ها و مواد مغذی کافی ایجاد می کند. آووکادو اولیک اسید زیادی هم دارد که نوعی از چربی امگا ۹ است و به پیشرفت قوه درک و سلامت مغز کمک می کند.

کره آجیل ها

کره بادام زمینی، کره بادام درختی و یا هر آجیلی که ترجیح می دهید، جز بهترین غذا ها برای کودکان فلج مغزی هستند. آنها از چربی های سالمی برخوردارند. همچنین کالری زیادی داشته و به جویدن زیادی نیاز ندارند. کره انواع آجیل اکثراً برای استفاده بچه ها بسیار مناسب بوده و مخلوط کردن آن ها با اوتمیل ( ترکیب شیر و جو پرک ) یا اسموتی ها، پروتئین، فیبر، چربی های خوب و سایر ویتامین های لازم را به وعده غذایی کودک اضافه می کند.

روغن زیتون

این روغن سبب افزایش سطح فاکتور نوروترونیک ( BDNF ) جذب شده توسط مغز می شود. BDNF ماده ای شیمیایی است که شکل گیری سلول های جدید مغزی را تقویت کرده و آسیب های مغزی را هم درمان می کند. چربی های موجود در روغن زیتون سطح استیل کولین را در مغز افزایش داده و باعث تقویت یادگیری و حافظه می شود.

سبزیجات با برگ سبز تیره

کاربرد سبزیجات با برگ سبز تیره مثل اسفناج و کلم پیچ در هر رژیم غذایی سالم ضروری ست اما برای کودکان فلج مغزی از اهمیت بیش تری برخوردار بوده چون حاوی ویتامین K است که برای عملکرد مغز و تقویت استخوان بسیار مفید است. تحقیقات نشان داده اند آن هایی که مدام سبزیجات با برگ سبز تیره استفاده می کنند سرعت کم تری در کاهش قوه درک دارند. در حقیقت کاهش قوه درک در آن هایی که یک تا دو بار در روز از این سبزیجات مصرف کرده اند مساوی با ۱۱ سال جوان تر شدن بود. این نوع سبزیجات حاوی فولات هم هستند که نوعی ویتامین B است و برای ترکیب سروتونین، اپی نفرین، نوروپین و دوپامین لازم است. این ناقل های عصبی سبب بهبود حال فکری و احساسی بیمار شده و مشکلات رفتاری را به حداقل می رسانند.

غلات کامل

غلات کامل مثل برنج قهوه ای، جو، گندم سیاه (چاودار) ، گندم کامل و کینوا بسیار مغذی و مفید هستند و فیبر زیادی هم دارند که فرد را سیر نگه داشته و مدفوع را حجیم می کند. بسیاری از بیماران CP اکثر وقت خود را روی ویلچر می گذرانند که همین امر سبب کند شدن هضم و کاهش جریان خون می شود. اکثر این بیماران مشکلات گوارشی مثل یبوست دارند بنابراین اضافه کردن فیبر به غذاهایشان بسیار مفید خواهد بود. پروبیوتیک ها گونه ای از فیبرهای غذایی اند که اغلب در غلات کامل پیدا می شوند. آنها به ساخت باکتری های سالم در شکم و هضم سریع کمک می کنند.

ماست یونانی

ماست یونانی کلسیم بسیار بالایی دارد که برای سلامتی استخوان ها و عملکرد صحیح عصب ها حیاتی است. چون اکثر کودکان CP مواد مغذی کافی را دریافت نمی کند، استخوان ها و عضلات شان ضعیف می شوند. ماست یونانی حاوی پروتئین زیادی است که رشد سلول ها را تقویت کرده و عضله سازی می کند. همانطور که پیش تر گفته شد، این بیماران در هضم و حرکات روده ای مشکل دارند. ماست یونانی سرشار از پروبیوتیک ها است و برای گوارش بسیار مفید می باشد.

زنجبیل

زنجبیل ریشه ای است که از هزاران سال قبل تا به حال برای اهداف پزشکی استفاده می شد. این ریشه همه انواع خاصیت های درمانی را داراست و به گوارش، گردش خون، سیستم ایمنی و عملکرد مغز کمک می کند. درد حاصل از انقباض در کودکان فلج مغزی بسیار شایع است. زنجبیل خاصیت ضد التهاب دارد و به تدریج درد مفاصل و عضلات را کم می کند. همچنین سرشار از آنتی اکسیدان است و به غلبه بر فشارهای اکسایشی در مغز کمک می کند.

ماهی قزل آلا

ماهی قزل آلا امگا ۳ زیادی دارد که سبب بهبود عملکرد مغز و تقویت رشد نورون های مغزی می شود. اختلالات رفتاری و یادگیری در بچه های CP بسیار شایع است. کودکانی که امگا ۳ زیادی دریافت می کنند در مدرسه عملکرد بهتری از نظر خواندن، هجی کردن و نوشتن خواهند داشت. غذا های بسیار کمی هستند که به خودی خود ویتامین D داشته باشند. اما این ویتامین در ماهی های چرب مثل قزل آلا پیدا می شود. فقدان ویتامین D با حافظه کم در ارتباط است. همچنین برای تنظیم رشد سلولی و ارتباط بین سلول ها بسیار مهم است.

زرد چوبه

زردچوبه پودری با رنگ زرد روشن است .این پودر سرشار از مواد مغذی بوده و در اکثر غذا های هندی استفاده می شود. بیش از ۵۰ درصد از بچه های فلج مغزی تشنج را تجربه کرده اند. رنگ زردی که در گیاه زردچوبه موجود است، خاصیت ضد تشنج دارد. چون آنتی اکسیدان زیادی داشته و فشار اکسایشی در مغز را کاهش می دهد. همچنین سطح BDNF را در مغز زیاد می کند.

چند پیشنهاد موثر برای تغذیه کودکان فلج مغزی

• پیشنهاد می شود در هنگام صبحانه از مایعات مکمل غذایی که با مشورت با پزشک کودک قابل تهیه از داروخانه ها هستند استفاده کنید.
• بسیاری از این کودکان اغلب با خوردن برخی از غذاهای خاص بدلیل اختلال در عمل جویدن و بلع مشکل دارند . در این مورد شما میتوانید با گرفتن مشاوره مناسب از کاردرمانگر کودک یا پزشک خانوادگیتان با متخصصین گفتاردرمانی وتغذیه آشنا شده از راهنماییهای آنها استفاده کنید.
• سعی کنید شما جدا از سلیقه ها و احساسات رشد کودک فلج مغزی خود را در زمینه های گوناگون ارزیابی نمایید. مثلا برای بهبود عمل جویدن خوردن برگ زردآلو خشک و یا تکه های میوه در بین وعده های غذایی پیشنهاد می شود. شما باید غذاهایی با بافت های مختلف به فرزندتان بدهید.
• مطمئن باشید که فرزندتان یک رژیم غذایی متعادل خوب خواهد داشت. با پروتئین هایی که در گوشت ، پنیر و یا بقالا و لوبیا موجود است و با کربوهیدرات هایی که در سیب زمینی و نان موجود است و با سبوس و چربی های کره و روغن ها و ویتامین ها و مواد معدنی موجود در میوه ها و سبزیجات و مقدار زیادی مایعات.
• شما باید مقدار کالری که کودک فلج مغزی شما برای گرفتن وزن نیاز دارد را با مشاوره یک متخصص تغذیه بدانید و همین طور اگر براحتی وزن اضافه می کند شما باید مقدار کالری دریافتی او را تحت نظر بگیرید.
• هدف در تکمیل رژیم غذایی با مکمل ها افزودن کالری بدون افزایش حجم غذا یا کاهش کالری است.
• کالری های مکمل می توانند از پروتئین ، چربی ها و کربوهیدرات های خام کسب گردند.
• گاهی اوقات کودکان فلج مغزی (cerebral palsy) کم وزن می توانند از میان وعده های بیشتری نسبت به سه وعده ی معمول در روز استفاده کنند.
• کودکان فلج مغزی معمولا از مشکل یبوست رنج برده و معمولا نسبت به سن خود هم کوتاه قد ترند و هم کم وزنند.
• تا حدودی کمی وزن را می توان با تغییر بافت غذا که خوردنش برای کودک راحت تر است و جذب کالری از این طریق بهبود بخشید . مثلا ممکن است خوردن یک مایع غلیظ برای بسیاری از کودکان آسان تر از سایر بافت های غذایی باشد.
• مصرف مایعات رقیق وضعیف ممکن است با یبوست کودکان فلج مغزی مرتبط باشد. افزایش دریافت مایعات معمولا نیازمند افزایش مهارت های نوشیدن است.
• مراقبت از این کودکان فلج مغزی با مشکلات خوردن ون وشیدنشان استرس واضطراب زیادی به والدین وارد می کند.
• در بسیاری از موارد والدین وقت بسیار زیادی را برای خوراندن غذای کافی به این کودکان صرف می کنند. این موضوع معمولا 30-40 دقیقه طول می کشد که سبب خستگی کودک شده بطوری که انرژی بیشتری نسبت به آنچه دریافت کرده اند مصرف می کنند. پس استراحت مابین وعده های غذایی و افزایش میان وعده ها میتواند مانع این خستگی گردد و همان مقدار حجم وکالری غذا دریافت گردد.

نکات مهم درغذا خوردن و نوشيدن کودکان فلج مغزی

• بسياری از اصول وضعيت دادن را بايد برای تغذيه کودک به کاربرد. بايد وضعيت نشسته خوبی را برای فرد با يا بدون وسيله کمکی به کاربرد. سر را کمی به جلو خم کرده چرا که سر که به طرف عقب رفته باشد، بستن لب ها و بلعيدن غذا را مشکل می کند. اين وضعيت خميده در گردن به کاهش رفلکس بستن نا بهنجار دهان کمک می کند.
• به دليل اينکه کودک به غذا و مسير حمل غذا توجه دارد، بهتر است ظرف غذا در جلو کودک و غذا در وسط قرارگيرد. همچنين مسير غذا طوری باشد که حرکت های نابهنجار را تشويق نکند و در عين حال موضوع تقارن در کودک تشويق شود .
• بايد کودک را تشويق کرد که برای گرفتن غذا از قاشق به طرف جلو آمده و لب ها را کاملاً در اطراف قاشق ببندد.
• جويدن موثر تنها موقعی به وجود می آيد که لب ها کاملاً بسته باشند. برای بستن لب ها اگر لازم باشد، می توان با قرار دادن انگشت زير لب پايينی و فشار دادن آن به طرف بالا به کودک کمک کرد.
• طرزجويدن غذا می بايست بين دندان ها باشد. برای درمان فلج مغزی که مشکل در حرکت دادن غذا در دهان دارند، والدين می توانند لقمه را بين دندان ها قرار دهند(تجربه ها نشان داده اند که کودکان معمولاً يک طرف دهان را برای جويدن ترجيح مي دهند).
• خوردن درجلوی آيينه به کودک کمک ميکند تا مراقب بسته بودن لب ها بوده جويدن را دنبال کند .
• براي جلوگيری از لغزيدن بشقاب يا کاسه، از صفحه های غير لغزنده يا بادکش دار بايد استفاده کرد . برای کودکانی که مشکل در قرار دادن غذا در قاشق دارند، می توان از بشقاب هايی که يک طرف آن بلند تر از طرف ديگر است استفاده کرد. برای کودکانی که کند غذا می خورند می توان از بشقاب های گود استفاده کرد (تا غذا ديرتر سرد شود ) می توان از بشقاب های سنگين برای ثبات بيشتر استفاده کرد .
• بعضی مواقع لازم است که قاشق و چنگال را برای کودک تطبيق داد برای مثال بهتر است کودکانی که قدرت عضلانی کمی دارند، از قاشق و چنگال های سبک استفاده کنند. اندازه قاشق چنگال را می توان بسته به نياز کودک تغيير داد. مثلاً دسته بلند قاشق می تواند به کودکی که دارای محدوديت حرکتی است کمک کند . قاشق کم عمق می تواند به کودکی که در گرفتن غذا از قاشق مشکل دارد ،کمک کند.
• در صورتی که در هنگام نوشيدن دچار اشکال شده و نمی تواند سر خود را عقب ببرد، می توان از ليوان های لبه دار و زاويه دار حتی قوری استفاده کرد.

تغذیه با لوله

لوله های تغذیه شرایطی را فراهم می کنند که غذا بدون نیاز به جویدن یا بلع وارد معده شوند. تصمیم گیری در مورد بکارگیری لوله تغذیه می تواند یک تصمیم سخت برای والدین باشد. والدین ممکن است مانند سایر بچه ها بخواهند فرزندشان از طریق دهان غذا بخورد. اما برای برخی از کودکان مبتلا به فلج مغزی غذا خوردن از طریق دهان خطراتی را بدنبال دارد. کودکانی که در جویدن یا بلعیدن مشکل دارند ممکن است غذا از طریق راه های هوایی وارد ریه شده و این می تواند باعث بیماری تنفسی شود. در این شرایط تغذیه از طریق دهان مجاز نیست و تمام مواد غذایی از طریق لوله به فرد خورانده می شود.
تغذیه با لوله برای غذاخوردن ایمن ایده خوبی است ولی با استفاده از لوله های تغذیه ممکن است که کودک برای وزن گیری مناسب حتی با مصرف مکمل ها نتواند به اندازه کافی غذا دریافت کند.در این موارد ممکن است که مکمل ها بطور روتین در وعده های غذایی کودک وجود داشته باشند.
تغذیه لوله می تواند وعده های غذایی را برای بچه ها آسانتر کند. وعده های غذایی کمتر خسته کننده و استرس زا بوده و برای کودکانی که مشکل غذا خوردن دارند لذت بخش تر می شوند. و مراقبان می دانند که فرزندشان غذای مورد نیاز خود را دریافت می کند.
لوله تغذیه در مکان های ذیل ممکن است قرار بگیرد:

• در تغذیه های کوتاه مدت از مسیر بینی به معده
• در تغذیه های طولانی مدت به طور مستقیم از طریق درگاه شکم به معده

فرمولهای کامل غذایی از طریق لوله تغذیه انجام می شوند. این اطمینان حاصل می شود که بچه ها به اندازه کافی کالری و مواد غذایی مورد نیاز برای رشد و حفظ وزن سالم را دریافت می کنند. آنها همچنین مایعات را به اندازه کافی باید از طریق لوله دریافت کنند.

تاثیر تغذیه کودک بر سلامت قلب و عروق