توکنومیک Tokenomics اصطلاحی است که اقتصاد یک توکن را در بر می گیرد. عواملی را که بر استفاده و ارزش توکن تأثیر می گذارند، از جمله ایجاد و توزیع توکن، عرضه و تقاضا، مکانیسم های تشویقی، و زمان بندی سوزاندن توکن را توصیف می کند. برای پروژه های رمزنگاری، توکنومیک های خوب طراحی شده برای موفقیت بسیار مهم است. ارزیابی توکنومیک پروژه قبل از تصمیم برای مشارکت برای سرمایه گذاران و ذینفعان ضروری است.توکنومیک که مجموعه ای از “توکن” و “اقتصاد” است، یک جزء کلیدی از انجام تحقیقات بنیادی روی پروژه رمزنگاری است. جدای از نگاه به کاغذ سفید، تیم موسس، نقشه راه و رشد جامعه، توکنومیکس برای ارزیابی چشم اندازهای آینده یک پروژه بلاکچین بسیار مهم است. پروژه های کریپتو باید توکنومیک خود را با دقت طراحی کنند تا از توسعه بلندمدت پایدار اطمینان حاصل کنند.
توکنومیکس (tokenomics) چیست؟
ارزش واقعی ارزهای دیجیتال برای معامله گران اهمیت زیادی دارد. تریدرها طبق تحلیل های خود و استراتژی هایی که دارند روی دارایی های ارزشمند خود ریسک می کنند و به سراغ معامله رمزارزها می روند. یکی از اقدامات مهمی که معامله گران برای شناسایی ارزش حقیقی ارزها انجام می دهند، کمک گرفتن از توکنومیک است. با فرایند مهم توکنومیک معامله گران متوجه می شوند که می توانند برای ورود به معامله روی یک ارز خاصی حساب باز کنند.شاید برایتان جالب باشد که بدانید توکنومیک را از ترکیب چه کلمه هایی ایجاد کرده اند. توکنومیک ترکیبی از عبارت های توکن و اقتصاد (Economics) است. چون بخشی از این فرایند از عبارت توکن تشکیل شده است، بهتر است که تفاوتی که بین توکن و کوین (coin) وجود دارد را شناسایی کنید. به خاطر بسپارید که به توکن ها دارایی لایه دوم نیز می گویند. این تفاوت ها به شرح زیر هستند:
- در شبکه بلاک چین دارایی های اصلی وجود دارند که به آن ها کوین می گویند.
- توکن ها مانند کوین ها شبکه بلاک چین ندارد. اما از قابلیت توسعه روی شبکه بلاک چین کوین ها برخوردار هستند.
توکنومیک چه مزایا و معایبی دارد؟
کار اقتصاد توکنی تحلیل کردن است. تحلیل هایی که در نهایت منجر به شناسایی ارزشمند بودن یک ارز دیجیتال می شوند. این موضوع شما را یاد چه تحلیلی می اندازد؟ درست است. اقتصاد توکنی شباهت زیادی به تحلیل فاندامنتال (Fundamental) دارد که فاکتورهای مهمی را برای بررسی ارزش واقعی قیمت یک رمز ارز در نظر می گیرد. به همین دلیل توکنومیک اهمیت زیادی برای معامله گران دارد.ایراد توکنومیک به این برمی گردد که ممکن است اطلاعاتی که در مورد عرضه کل ارز دیجیتال یا موارد دیگر ارائه می دهد همیشه درست نباشد. ممکن است شما را به این نتیجه برساند که بازار ارز دیجیتال مورد نظرتان ارزش بالایی دارد، ولی در واقع این موضوع برعکس است. یعنی ارزش آن پایین است و اگر سرمایه های خود را برای معامله کردن آن به کار بگیرید، احتمالا سود زیادی به دست نخواهید آورد.
علت اهمیت توکنومیک در دنیای ارزهای دیجیتال
در بازارهای مالی عرضه و تقاضا نقش مهمی در ارزشمندی یک دارایی دارند. این موضوع در مورد ارزهای فیات و ارزهای دیجیتال صدق می کند. نوسان هایی که در عرضه و تقاضای دارایی های مالی صورت می گیرند باعث تغییر قیمت ها می شوند.مهم ترین هدفی که توکنومیک دارد این است که می توانید در تحلیل قیمت ارز دیجیتال و آینده ای که در انتظار آن است، از آن استفاده کنید؛ چرا که به خوبی مارکت کپ یک دارایی را تحلیل می کند.
معامله گران در بررسی توکنومیک ارز دیجیتال مورد نظر، این موارد را مورد توجه قرار می دهند:
- معامله گران میزان عرضه توکن یا کوین مورد نظر خود را در بازار بررسی می کنند. این باعث می شود که به محبوبیت آن نزد سایر معامله گران پی ببرند.
- آینده کوین یا توکن مورد نظر از نظر عرضه چه خواهد بود؟ آیا امکان دارد که ارز مورد نظر در آینده رشد خوبی را تجربه کند؟
- در بررسی توکنومیک معامله گر قیمت واقعی رمزارز را مشخص می کند. به این ترتیب متوجه می شود که آیا در قیمتی که ارزشش را دارد معامله می شود یا که این طور نیست.
- طبق بررسی عرضه و تقاضا و قیمتی که ارز مورد نظر را معامله می کنند، قابل رشد بودن ارز مشخص می شود. این موضوع در لیکوییدیتی (Liquidity) نیز اهمیت دارد.
- نحوه عرضه توکن به صورت متمرکز و غیرمتمرکز بررسی می شود.
- تعداد کوین ها و توکن هایی که در آینده می سوزند نیز در تحلیل توکنومیک بررسی می شوند.
عناصر کلیدی Tokenomics
به عنوان یک اصطلاح جامع برای طیف گسترده ای از عوامل موثر بر ارزش یک ارز دیجیتال، “tokenomics” در درجه اول به ساختار اقتصاد یک ارز دیجیتال که توسط سازندگان آن طراحی شده است اشاره دارد. در اینجا برخی از مهم ترین عواملی که باید هنگام بررسی توکنومیک ارزهای دیجیتال در نظر گرفته شوند، آورده شده است.
عرضه توکن
عرضه و تقاضا از عوامل اصلی تاثیرگذار بر قیمت هر کالا یا خدمات هستند. در مورد کریپتو هم همینطور. چندین معیار مهم برای اندازه گیری عرضه توکن وجود دارد. اولین مورد حداکثر عرضه نامیده می شود. این بدان معناست که حداکثر تعداد توکن های رمزگذاری شده برای وجود در طول عمر این ارز دیجیتال وجود دارد. بیت کوین حداکثر 21 میلیون سکه دارد. لایت کوین دارای سقف 84 میلیون سکه است و BNB حداکثر 200 میلیون سکه دارد. برخی از توکن ها حداکثر عرضه را ندارند. عرضه اتر شبکه اتریوم هر سال افزایش می یابد.استیبل کوین هایی مانند USDT، USD Coin (USDC) و Binance USD (BUSD) حداکثر عرضه را ندارند زیرا این سکه ها براساس ذخایر پشتوانه سکه ها صادر می شوند. آنها از نظر تئوری می توانند بدون محدودیت به رشد خود ادامه دهند.
Dogecoin و Polkadot دو ارز دیجیتال دیگر با عرضه بدون سقف هستند. مورد دوم عرضه در گردش است که به تعداد توکن های در گردش اشاره دارد. توکن ها را می توان ضرب و سوزاند، یا به روش های دیگر قفل کرد. این روی قیمت توکن نیز تاثیر دارد. با نگاهی به عرضه توکن، تصویر خوبی از تعداد توکن ها در نهایت به شما می دهد.
ابزار توکن
ابزار توکن به موارد استفاده طراحی شده برای یک توکن اشاره دارد. به عنوان مثال، ابزار BNB شامل تامین انرژی زنجیره BNB، پرداخت هزینه تراکنش و بهره مندی از تخفیف کارمزد معاملاتی در زنجیره BNB، و خدمت به عنوان توکن ابزار اجتماعی در اکوسیستم زنجیره BNB است.کاربران همچنین می توانند BNB را با محصولات مختلف در اکوسیستم به اشتراک بگذارند تا درآمد بیشتری کسب کنند. موارد استفاده زیاد دیگری برای توکن ها وجود دارد. توکن های حاکمیتی به دارنده این امکان را می دهند که در مورد تغییرات پروتکل توکن رای دهند. استیبل کوین ها برای استفاده به عنوان ارز طراحی شده اند.
از سوی دیگر، توکن های امنیتی نشان دهنده دارایی های مالی هستند. به عنوان مثال، یک شرکت می تواند سهام توکن شده را در طول عرضه اولیه سکه (ICO) منتشر کند و به دارنده حقوق مالکیت و سود سهام اعطا کند. این عوامل می توانند به شما در تعیین موارد استفاده بالقوه برای یک توکن کمک کنند، که برای درک چگونگی تحول اقتصادی توکن ضروری است.
تجزیه و تحلیل توزیع توکن
جدای از عرضه و تقاضا، بررسی نحوه توزیع توکن ها ضروری است. موسسات بزرگ و سرمایه گذاران فردی متفاوت رفتار می کنند. دانستن اینکه چه نوع نهادهایی دارای یک توکن هستند، به شما بینشی در مورد نحوه معامله توکن های خود می دهد که به نوبه خود بر ارزش توکن تأثیر می گذارد. به طور کلی دو راه برای راه اندازی و توزیع توکن وجود دارد: یک راه اندازی منصفانه و یک راه اندازی قبل از ماینینگ.راه اندازی منصفانه زمانی است که هیچ دسترسی اولیه یا تخصیص خصوصی قبل از ضرب و توزیع توکن در بین عموم وجود ندارد. BTC و Dogecoin نمونه هایی از این دسته هستند.
از سوی دیگر، پیش ماینینگ اجازه می دهد تا بخشی از ارز دیجیتال قبل از عرضه به عموم، ضرب شده و در یک گروه منتخب توزیع شود. اتریوم و BNB دو نمونه از این نوع توزیع توکن هستند. به طور کلی، شما می خواهید به نحوه توزیع یکنواخت یک توکن توجه کنید. تعداد کمی از سازمان های بزرگ که بخش بزرگی از یک توکن را در اختیار دارند، معمولاً ریسک پذیرتر در نظر گرفته می شوند.نشانه ای که عمدتا توسط سرمایه گذاران صبور و تیم های موسس نگهداری می شود به این معنی است که منافع ذینفعان برای موفقیت بلندمدت بهتر همسو می شوند. همچنین باید به برنامه قفل شدن و انتشار یک توکن نگاهی بیندازید تا ببینید آیا تعداد زیادی توکن در گردش قرار می گیرند، که این امر بر ارزش توکن فشار نزولی وارد می کند.
بررسی token burns
بسیاری از پروژه های رمزنگاری به طور منظم توکن ها را می سوزانند، که به معنای بیرون کشیدن توکن ها از گردش دائمی است. به عنوان مثال، BNB سوزاندن سکه را برای حذف سکه ها از گردش و کاهش کل عرضه توکن خود اتخاذ می کند. با 200 میلیون BNB از پیش استخراج شده، کل عرضه BNB تا ژوئن 2022 به 165،116،760 رسیده است. BNB سکه های بیشتری را تا زمانی که 50٪ از کل عرضه از بین برود، می سوزاند، که به این معنی است که عرضه کل BNB به 100 میلیون BNB کاهش می یابد. به طور مشابه، اتریوم در سال 2021 شروع به سوزاندن ETH کرد تا کل عرضه خود را کاهش دهد.هنگامی که عرضه یک توکن کاهش می یابد، کاهش تورم در نظر گرفته می شود. برعکس، زمانی که عرضه یک توکن همچنان در حال گسترش است، تورمی تلقی می شود.
مکانیسم های تشویقی
مکانیسم تشویقی توکن بسیار مهم است. اینکه چگونه یک توکن به شرکت کنندگان برای اطمینان از پایداری طولانی مدت انگیزه می دهد، در مرکز توکنومیکس قرار دارد. اینکه بیت کوین چگونه یارانه های بلوکی و کارمزدهای تراکنش را طراحی می کند، نمونه ای کامل از یک مدل زیبا است.مکانیسم اثبات سهام یکی دیگر از روش های اعتبارسنجی است که رو به افزایش است. این طراحی به شرکت کنندگان اجازه می دهد تا توکن های خود را قفل کنند تا تراکنش ها را تأیید کنند. به طور کلی، هرچه تعداد توکن های بیشتری قفل شوند، شانس انتخاب شدن به عنوان اعتبارسنجی و دریافت پاداش برای اعتبارسنجی تراکنش ها بیشتر می شود. همچنین به این معنی است که اگر اعتبار سنجی ها سعی کنند به شبکه آسیب برسانند، ارزش دارایی های خودشان در معرض خطر قرار می گیرد.
این ویژگی ها شرکت کنندگان را تشویق می کند تا صادقانه عمل کنند و پروتکل را قوی نگه دارند. بسیاری از پروژه های DeFi از مکانیسم های انگیزشی خلاقانه برای دستیابی به رشد سریع استفاده کرده اند.Compound، یک پلتفرم وام دهی و استقراض کریپتو، به سرمایه گذاران اجازه می دهد رمزارزها را در پروتکل Compound واریز کنند، سود آن ها را جمع آوری کنند و توکن های COMP را به عنوان پاداش اضافی دریافت کنند. علاوه بر این، توکن های COMP به عنوان یک نشانه حاکمیتی برای پروتکل Compound عمل می کنند. این انتخاب های طراحی، علایق همه شرکت کنندگان را با چشم اندازهای بلندمدت کامپوند هماهنگ می کند.
توکنومیک خوب چگونه است؟
وقتی تحلیل توکنومیک را برای یک ارز دیجیتال خاص انجام دادید، در صورتی با توکنومیک مطلوب مواجه هستید و می توانید روی آن حساب کنید که شرایط زیر برای آن ها صدق کند:
- دارای عرضه مشخص باشد و اگر عرضه مشخصی هم ندارد، برنامه هایی برای کنترل تورم و توکن سوزی خو ارائه داده باشد.
- در پلتفرم خود کاربرد مشخصی داشته باشد.
- برای عده زیادی از مردم قابل استفاده باشد.
- انگیزه مناسبی برای سرمایه گذاران و هولدرهای خود ایجاد کند.
- به صورت عادلانه توزیع شده باشد، یعنی بخش زیادی از آن صرفاً در دست اعضای سازنده آن قرار نداشته باشند.
- نرخ عرضه آن کوین یا توکن، کنترل شده و تدریجی باشد.
- تیم توسعه پروژه، آن را به سمت غیرمتمرکزسازی بیشتر سوق دهند.
می بینید که یک پروژه اگر از نظر توکنومیک برای معامله، سرمایه گذاری یا حمایت مناسب باشد، باید چنین ویژگی هایی را بر بگیرد. اما این ویژگی ها نیز مطلق نیستند. بنابراین توکنومیک گسترده تر از چیزی است که بتوان آن در یک یا چند گزینه خاص خلاصه کرد.
سخن نهایی
اهمیت توکنومیک برای هر کسی که به دنبال تجارت یا سرمایه گذاری در دارایی های کریپتو است بسیار بالاست. اگر در فضای وب 3 سرمایه گذاری میکنید، درک اصول اقتصادی که هر دارایی کریپتو را تنظیم میکند، به شما ایده خوبی در مورد ارزش آن میدهد و به شما کمک میکند تا تصمیمات آگاهانه بگیرید.این میتواند شما را از ضررهای غیرضروری نجات دهد و شانس شما را برای سرمایه گذاری سودآور افزایش دهد. هرگز روی یک دارایی کریپتو سرمایه گذاری نکنید بدون این که ابتدا در مورد توکنومیک آن تحقیق و آن را به خوبی درک کنید.
آشنایی با وایت پیپر (White paper) در دنیای رمز ارزها
