توقف بازار سرمایه به دلیل بی تدبیری مسئولان

به گزارش سایت خبری ساعدنیوز به نقل از اقتصادنیوز: رویگردانی سرمایه ها از بازار سهام چه تبعاتی دارد؟ شاید پاسخ دادن به چنین سوالی در بازاری که به گمان بسیاری از استانداردهای جهانی بسیار فاصله دارد، چندان در نگاه اول مفید به نظر نیاید؛ اما بررسی دقیق اوضاع نشان می دهد سرمایه های سرگردانی که پیش تر می توانستند با ورود به بورس حداقل نقشی مثبت در مولد کردن و تامین مالی بنگاه های اقتصادی داشته باشند، حالا به پناهگاه پرریسک تر رمزارزها وارد شده اند. بازاری که البته نقش آن در اقتصاد چندان روشن نیست. سیاست گذار پیش تر برای اصلاح بورس میان دو راه بد و بدتر یعنی «شوک درمانی» یا «اصلاح زمان بر» که باعث زجرکش کردن (وقت کشی) می شود، راه دوم را برگزید که نتیجه آن چیزی است که این روزها می بینیم. در شرایط فعلی اما توقف این کیش سرمایه نیازمند یک اقدام عاجل است. در صورت به تعویق افتادن احیای بورس اما شاید برای همیشه شاهد رخت بربستن اعتماد از بازار سهام و پناهندگی سرمایه ها به بازارهایی باشیم که نه تنها از ریسک بالایی برخوردارند، بلکه نقش آنها نیز در اقتصاد کشور چندان روشن نیست.

محمدامین خدابخش: خروج سرمایه از بورس چند وقتی است که با مهاجرت آن به سمت بازار رمز ارزها همسو شده است. این بازار غیر مولد در حالی مورد اقبال سرمایه گذاران قرار گرفته که در شرایط ابهام بازارها در داخل کشور و تغییرات پی در پی در قوانین، بسیاری از مردم عادی سعی در آن دارند تا از درد خودی به درمان غریبه پناه ببرند و با ورود به بازار بسیار پر ریسک ارزهای دیجیتال راه خود را برای بهره مندی از فرصت های سودآوری در این بازار هموار کنند. این در حالی است که در مواجهه با چنین شرایطی به نظر نمی رسد متولیان بازار سرمایه راه حلی فوری برای بهبود اوضاع بازار در اختیار داشته باشند و رویه تصمیم گیری کمافی السابق در چارچوب انفعال نسبت به تغییرات پیرامونی در جریان است.

عاقبت کژروی

روز یکشنبه شاخص بورس تهران در حدود یک درصد دیگر از ارتفاع خود را از دست داد و با پسروی در کانال 1/ 1 میلیون واحدی به سطح یک میلیون و 187 هزار واحد رسید. در این روز مانند تمامی روزهای گذشته آنچه که سبب شد تا شاهد افت سنگین تر قیمت ها در بورس و فرابورس نباشیم، وجود دامنه نوسان نامتقارن بود که در سایه انتظارات منفی نسبت به قیمت ارز و در نتیجه قیمت سهام، مانع بزرگی بر سر راه نقدشوندگی بازار سرمایه ایجاد کرده است.

شاید حرف زدن از آثار این مداخله آشکار بر سر راه تخصیص متعادل قیمت ها در بازار سرمایه آن هم در شرایط کنونی تکرار مکررات به نظر برسد اما با نگاهی دقیق تر می توان دریافت که این سیاست در وضعیت کنونی، حتی با بازتر شدن دامنه منفی نوسان به 3درصد، توانسته به کلی مسیر پیش روی بازار سرمایه را دگرگون کند و در همدستی با حجم مبنا رکودی فرسایشی و ادامه دار را پیش روی بازار سرمایه بگذارد.

بررسی روند انتقادات و ایراداتی که در ماه های گذشته به نحوه مدیریت بازار سرمایه و نقد جریان تصمیم گیر در این بازار شده حکایت از آن دارد که در شرایط کنونی محدودیت ها و مقررات به اجرا درآمده در این بخش از اقتصاد نه تنها به ساختار و مسیر پیش روی آن آسیب می زند، بلکه با تخریب اعتماد عمومی نسبت به غیر تورمی ترین بازار کشور زمینه اتفاقات ناخوشایند دیگری را برای ایران فراهم کرده است که از مهم ترین آنها می توان به انداختن سپر تورمی ایران در مقابل ساختار تورم زای اقتصاد آن اشاره کرد.

خدمت بورس به مهار تورم

در روزهای گذشته نقل قولی از محمد علی دهقان دهنوی در رسانه ها نقل شد که در آن گفته بود: « اگر بازار سرمایه نبود منابع باید از طریق افزایش پایه پولی تامین می شد و در واقع بازار سرمایه کشور را از مصیبت تورم نجات داد.» امروزه کمتر کسی در مورد صحت این ادعا شک دارد. ادعای تورمی بودن بازار سهام که در میانه سال گذشته مطرح می شد به این دلیل که بر اساس تحلیلی علمی و با در نظر گرفتن متغیرهای کمّی مطرح نشده بود، با افت بورس و تطابق سریع آن با میانگین قیمت سایر بازارها در سال 99 خیلی زود به فراموشی سپرده شد. با این حال تجربه بورس توانست به خوبی نشان دهد که بازار سرمایه اگرچه آنچنان که باید در حمایت از صنایع داخلی موفق عمل نکرد و حداقل در شرایط فعلی ساز و کار مناسبی برای تقویت تولید داخل ندارد، با این حال توانسته ضمن کمک به تامین کسری بودجه دولت تا حد مطلوبی نقدینگی موجود در جامعه را به سمت خود جلب کند. به عبارتی بهتر اگر بخواهیم تصویری دقیق تر از بورس 99 داشته باشیم باید بگوییم که در تمامی 6 ماه نخست این سال در شرایطی دائما از هدایت نقدینگی به بخش تولید سخن گفته شد که بزرگ ترین خدمت به تولید از سوی این بازار از جانب مهار تورم در سایر بخش ها روی داد. این بازار با قفل کردن نقدینگی در خود عملا جلوی تورم در سایر بازارها را گرفت و از افزایش چسبنده قیمت در بازارهایی نظیر مسکن و... جلوگیری کرد. اینطور که به نظر می رسد در حال حاضر اما تجربه سوء مدیریت های پی در پی در طول 8 ماه گذشته،نه تنها از اعتماد عمومی نسبت به این بازار به شدت کاسته است بلکه با فرار سرمایه در شرایط فعلی زمینه خروج ارز از کشور را نیز فراهم کرده است.

زجر پایدار قیمت ها در بورس

در گزارشی که «دنیای اقتصاد» پیش تر در تاریخ 11 اسفندماه سال 99 با عنوان «زجرکش بورس یا شوک درمانی؟» منتشر کرده بود، به طور کامل به معایب و مضراتی که به کار گیری دامنه نوسان نامتقارن برای بازار سرمایه دارد اشاره شد. بر اساس آنچه که در این گزارش آمده بود متولی بازار باید در همان موقع و با مشخص شدن مضرات مداخله در نظام قیمت های سهام، یا وضعیت فعلی را تداوم می داد و کار را هر روز بیشتر از روز قبل برای مردم سخت تر می کرد، یا با باز کردن دامنه نوسان و آزاد کردن عرضه و تقاضا برای تعیین قیمت یک بار برای همیشه چاره ای منطقی برای پایان دادن به این بحران می اندیشید. متاسفانه اما تقدیر این گونه بود که بر خلاف بسیاری از اصول علمی موجود در بازارهای بین المللی و اقتصادهای مطرح، تصمیمی به این بزرگی بدون مشورت کامل کارشناسی و حصول مفاهمه لازم با ذی نفعان مشروع بازار اعمال شود.

خروجی این امر هم چیزی نبوده جز ارزش پایین معاملات و زجری که همچنان متوجه سهامداران خرد بازار سرمایه است. البته این گفته ها به آن معنا نیست که در شرایط فعلی فعالان حقوقی بازار سرمایه از وضعیت بهتری برخوردار هستند؛ در شرایطی که قوانین روز به روز تغییر می کنند، سرمایه داران حقوقی بازار سرمایه هم نمی دانند که در شرایط افت سنگین قیمت سهام در طول ماه های گذشته چه افقی پیش روی آنهاست. از یک سو ممکن است افت قیمت دلار در اثنای مذاکرات برجامی از توجیه پذیری قیمت سهام در محدوده فعلی بکاهد و از سوی دیگر ممکن است در صورت محقق نشدن درآمد نفتی مندرج در بودجه و اضافه برداشت مجدد دولت از جیب بانک مرکزی شاهد انفجار نقدینگی در 6ماهه دوم باشیم. همین امر سبب شده تا حقوقی ها نیز در شرایط فعلی چندان به کمک عرضه و تقاضا در این بازار نیایند.

از سهام به رمز ارز

جمیع این شرایط باعث شده که اقتصاد ایران این روزها در شرایطی نامبارک قرار بگیرد. یافته های «دنیای اقتصاد» نشان می دهد که همسو با داغ شدن جریان معاملات رمز ارزها یا همان کریپتو کرنسی ها در تمامی کشورهای جهان، نامساعد بودن اوضاع در بازارهای داخلی و ابهام در چشم انداز اقتصاد ایران در سال 1400 سبب شده تا به رغم همه سختی هایی که در معاملات این ارزها وجود دارد، توجه فعالان داخلی به سمت آن سوی مرز ها جلب شود.

این در حالی است که خروج سرمایه از هر بازاری به سمت این بازارها اولا به مثابه خروج سرمایه از داخل کشور به خارج است و ثانیا ارز بری این فعالیت اقتصادی به گونه ای است که می تواند مانعی جدی بر سر راه فعالان اقتصادی ایجاد کند. در شرایطی که همه در تلاش هستند تا با داخلی سازی کالاهای دیگر و استفاده از مزیت های واقعی و دستوری ایجاد شده از خروج سرمایه جلوگیری کنند، مشخص نیست که داغ شدن تب رمزارزها در ماه های پیش رو چه تبعاتی برای کشور خواهد داشت.

با این حال نکته ای که روشن است، سرخوردگی بخش ریسک پذیر فعال بازارهای سرمایه پذیر در ایران است که حالا راهی متفارت از آنچه که در سال قبل پیش رو داشتند طی می کنند. البته آنچه که حائز اهمیت است توجه به این نکته خواهد بود که هدف از پیش کشیدن این بحث سلب مسوولیت از سرمایه گذار خرد نیست، بلکه تحلیل این وضعیت از دریچه مسوولیت سازمانی و قانونی نهاد ناظر است. اینطور که به نظر می آید اگر غائله بازار سرمایه پیش از رسیدن به وضع فعلی با اندکی تدبیر و پایان دادن به دور باطل مداخلات کارشناسی نشده و دستوری حل و فصل می شد، در حال حاضر شاهد صفوف فروش سنگین و داغ شدن جریان معاملات در رمز ارزها نبودیم. اینطور که مشخص است امروزه فعالان بازار سرمایه از درد خودی به درمان غریبه پناه برده اند. در شرایطی که مدت ها است بسیاری از کارشناسان بازار سرمایه نسبت به خروج نقدینگی به مقصد رمز ارزها هشدار می دهند حالا داغ شدن فضای مجازی و افزایش تمایل به معاملات این دارایی ها نشان می دهد که تضعیف بازار سرمایه به تقویت ارز بری از سوی فعالان خرد بازار سرمایه منجر می شود. حال باید صبر کرد و دید که مقام ناظر بازار سهام به عنوان مهم ترین سیاست گذار این بخش از اقتصاد کشور تدبیری درخور برای برون رفت از شرایط فعلی به کار خواهد بست یا همچون گذشته بنا دارد با انفعال در مقابل تغییرات پی در پی شرایط وضع را از اینی که هست هم پیچیده تر کند؟ باید صبر کرد و دیده که تند باد حوادث کشتی سرگردان بازار سرمایه را به کدام سو خواهد برد.

پیش بینی بورس امروز، ۶ اردیبشهت ماه ۱۴۰۰