به گزارش سایت خبری ساعد نیوز، روزنامه همشهری نوشت: «تزریق واکسن آسترازنکا در بعضی مراکز بهداشتی متوقف شده است. با این که اعلام می شود توقف تزریق این واکسن به دلیل کم بودن تعداد واکسن های وارداتی بوده، اما اخباری غیررسمی حکایت از ثبت مواردی از مرگ ناشی از تزریق این واکسن دارد که منجر به توقف تزریق آن شده است.
ماجرای عوارض تزریق آسترازنکا اما موضوع جدیدی نیست. پیش از این و از همان ابتدا شرکت سازنده به صورت جهانی اعلام کرد که در هر یک میلیون نفر تعدادی عارضه ازجمله ایجاد لخته در ارگان ها و بافت های بدن منجر به سکته مغزی یا آمبولی در قلب و بروز بعضی مشکلات خودایمنی ایجاد می شود. همین موضوع سبب شد تا آسترازنکا از همان ابتدا سهم زیادی در سبد واکسیناسیون ایران نداشته باشد. با این حال از آنجا که بعضی کشورها صدور ویزا را منوط به تزریق چند واکسن ازجمله آسترازنکا کردند، میزان تقاضا برای تزریق این واکسن هم بالا رفت و با وجود عوارض احتمالی، عده ای ناچار به تزریق این واکسن برای انجام سفرهایشان شدند. هر چند که خیلی های دیگر تحت تأثیر اخبار منتشرشده درباره میزان اثرگذاری بالای این واکسن بر مبتلانشدن به کرونا، در صف های طولانی تزریق آن منتظر ماندند.
آمارهای وزارت بهداشت نشان می دهد که از بیش از ۱۳۱میلیون واکسن تزریق شده، ۱۱میلیون دوز سهم آسترازنکا بوده و تاکنون ۱۶میلیون و ۷۵۴هزار و ۶۱۰دوز از این واکسن وارد ایران شده است. تا چند ماه پیش این واکسن برای زنان زیر ۵۰سال توصیه نمی شد اما با بازشدن مرزها و آغاز سفرهای خارجی، تقاضا برای این واکسن هم بالا رفت. همان زمان هم همشهری گزارشی از دستکاری اطلاعات تزریق واکسن در سامانه وزارت بهداشت برای مسافران خارج از کشور منتشر کرد که نشان می داد گروهی برای دریافت ویزای سفر درخواست تغییر اطلاعات تزریق واکسن از سینوفارم به آسترازنکا بودند.
انتشار خبر سه مرگ با تزریق آسترازنکا
اواسط هفته گذشته خبرهایی درباره متوقف شدن تزریق آسترازنکا در بعضی مراکز بهداشتی به گوش رسید که در ابتدا دلیل آن کمبود ذخایر این واکسن عنوان شد اما از روز گذشته با دست به دست شدن پیامی در فضای مجازی که منتسب به یعقوب مظفری، مدیر شبکه بهداشت و درمان چناران در خراسان رضوی بود، زوایای دیگری از ماجرای توقف تزریق این واکسن برملا شد. مظفری در این پیام از مرگ دختر ۲۴ساله اش بر اثر تزریق واکسن آسترازنکا خبر داده و نوشته بود: «علاوه بر فرزندش، دو دختر ۱۹ساله و ۲۲ساله دیگر هم بر اثر تزریق همین واکسن آسترازنکا در بیمارستان قائم مشهد جان خود را از دست داده اند.»
پیگیری های همشهری از این ماجرا نشان می دهد که نه تنها در مشهد که در اصفهان و تهران و چند شهر دیگر هم مرگ افراد جوان بر اثر سکته مغزی و آمبولی قلب منتسب به تزریق این واکسن ثبت شده است؛ هر چند که افزایش مرگ ناشی از تزریق آسترازنکا هنوز از سوی وزارت بهداشت و دانشگاه های علوم پزشکی به طور رسمی تأیید نشده و محمد هاشمی، سرپرست روابط عمومی وزارت بهداشت، در این باره به همشهری می گوید: «آسترازنکا ازجمله واکسن های مؤثر علیه بیماری کروناست که صدها میلیون دوز آن در دنیا استفاده شده است. البته از ابتدا وزارت بهداشت اعلام کرده بود که به دلیل بعضی عوارض نادر، بهتر است گروه سنی زیر ۵۰ سال واکسن های دیگر را تزریق کنند.»
مرگ ناشی از تزریق واکسن در دست بررسی است
پیگیری های همشهری، مرگ فرزند مسئول شبکه بهداشت چناران در بیمارستان قائم مشهد را تأیید می کند اما بر اساس اعلام مدیر روابط عمومی این بیمارستان علت مرگ در دست بررسی است و به زودی در این باره اطلاع رسانی می شود: «تزریق واکسن برای فرزند این پزشک در شهرستان چناران صورت گرفت اما پس از بروز بیماری در این مرکز بستری شد و جان خود را بر اثر سکته مغزی از دست داد.»
او درباره ادعای این پزشک مبنی بر مرگ دو دختر دیگر بر اثر تزریق واکسن هم توضیح می دهد: «این مسئله به صورت قطعی مورد تأیید نیست اما اظهار نظر در این باره نیاز به بررسی های بیشتر دارد.»
جواد حسینی، معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد، هم مرگ بر اثر تزریق واکسن آسترازنکا در بیمارستان قائم را تأیید نکرد و گفت که این موضوع هنوز به قطعیت نرسیده اما هم اکنون درباره واکسن آسترازنکا شرط سنی اعلام و بخشنامه تزریق واکسن ها صادر شده است: «دوز اول این واکسن برای تمام گروه های سنی ممنوع است. تزریق دوز دوم هم برای افراد زیر ۵۰ سال که دوز اول را آسترازنکا گرفته اند با یادآوری احتیاط صورت خواهد گرفت. همچنین دوز سوم برای افراد زیر ۵۰سال که دوز اول و دوم را آسترازنکا نزده اند، ممنوع است و برای افراد بالای ۵۰سال با گرفتن رضایت از خود شخص انجام می شود.»
واکنش وزارت بهداشت به ماجرای عوارض واکسن آسترازنکاعوارض آسترازنکا اطلاع رسانی شده بود
مسئولان وزارت بهداشت می گویند که عوارض آسترازنکا از همان ابتدا اطلاع رسانی شده بود. با این حال خیلی ها تمایل به تزریق این واکسن دارند. محمدمهدی گویا، رئیس مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت، هم با بیان این که آسترازنکا عارضه نادری دارد که ممکن است باعث لخته شدن خون در بعضی از عروق حیاتی و مهم بدن همچون عروق مغز، قلب و اندام ها شود به ایسنا گفته تمام عوارض مربوط به واکسن های کرونا در ایران در سطح استانی و کشوری جمع آوری و تجزیه و تحلیل می شوند و اگر عارضه ای بیش از حد مورد انتظار رخ داده باشد، کمیته کشوری بررسی عوارض واکسن در این باره تصمیم گیری می کند.
او درباره موارد منع استفاده از واکسن آسترازنکا توضیح می دهد: «مشکلات مطرح شده درباره این واکسن از همان ابتدا اطلاع رسانی شد که افراد در سنین باروری آن را تزریق نکنند و دلیل این موضوع هم همان عارضه یعنی احتمال لخته شدن خون مطرح شده بود. این موضوع از سوی معاون بهداشت وقت اعلام و در دستورالعمل وزارت بهداشت اطلاع رسانی شده است. همچنین توصیه شده که افراد زیر ۵۰سال تا حد امکان از واکسن های دیگر استفاده کنند و دلیل آن هم توضیح داده شده است.»
عبور از پیک ها با تزریق واکسن ها صورت گرفت
یکی از مسئولان سابق حوزه بهداشت و درمان که نخواست نامش در گزارش منتشر شود، هم به این موضوع اشاره می کند: «الزام داشتن کارت واکسن آسترازنکا در صدور ویزای شینگن باعث شده تا تمایل جوان ترها به تزریق این واکسن به ویژه در دوز بوستر بیشتر شود. البته وزارت بهداشت از همان ماه های ابتدایی صدور پروتکل های تزریق واکسن در قالب توصیه اعلام کرد که واکسن هایی ازجمله سینوفارم به آسترازنکا ارجح است و حتی برای جوان ترها هم این واکسن تزریق نمی شد.»
او ثبت مواردی از مرگ به دلیل تزریق واکسن آسترازنکا در میان افراد جوان را تأیید می کند اما معتقد است که این مسئله به معنی افزایش آمار فوت ناشی از تزریق این واکسن نیست: «سیستم ایمنی افراد جوان با افراد بالای ۶۰سال متفاوت است و در گروه های سنی بالاتر این عوارض کمتر دیده شده است. حالا با توجه به استقبال بیشتر جوان ها مواردی از عوارض گزارش می شود که مورد توجه قرار گرفته است. البته واکسن ها به صورت کلی هیچ عارضه حادی ندارند اما درباره آسترازنکا به صورت موارد نادر به نظر می رسد که بیش از سایر واکسن ها دارای عوارض است و به همین دلیل در صورت دسترسی به سایر واکسن ها، تزریق آن منطقی نیست. این مسئله نه تنها درباره آسترازنکا که درباره دیگر واکسن ها با پلتفرم آدنوویروس ازجمله واکسن جانسون جانسون و کان سینو چینی هم مطرح شد. درباره مدرنا هم همین مشکلات مطرح و تزریق آن محدود شده است.»
او در پاسخ به این سؤال که با این اوصاف باز هم نگرانی هایی از تزریق واکسن ایجاد خواهد شد، پاسخ می دهد: «تزریق واکسن ها به صورت کلی منجر به کاهش مرگ و ابتلای شدید شده اند و عبور ایران از پیک دلتا و قله بیماری در تابستان با تزریق واکسن ها میسر شد که بخش عمده ای از آن سینوفارم و تعدادی از واکسن های تولید داخل بودند. هم اکنون واکسن هایی با پلتفرم ویروس ضعیف شده یا نوترکیب ها گزینه بهتری اند.»
او همچنین در پاسخ به این سؤال که عوارض ناشی از تزریق واکسن تا چه زمانی افراد را تهدید می کند، می گوید: «نشانه ها در روزها و هفته های اول واکسن بروز می دهد و تأخیر در مشخص شدن عارضه، اتفاق نادری است. اگر حدود یک ماه از تزریق واکسن هم گذشته باشد، احتمال ایجاد عارضه در فرد بعید است.»
ثبت کمتر از ۱۰ پرونده عارضه واکسن از ۱۳۰ میلیون دوز تزریق
کمال حیدری، معاون بهداشت وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، درباره عوارض گزارش شده و مرگ ناشی از تزریق واکسن آسترازنکا توضیح می دهد و می گوید: «نه تنها درباره آسترازنکا که برای تمام واکسن ها از همان ابتدا عوارض ثبت و به معاونان درمان در دانشگاه علوم پزشکی گزارش می شود تا بررسی و پیگیری های لازم صورت بگیرد. پرونده های ثبت شده هم به کمیته علمی در وزارت بهداشت ارسال می شود تا مورد تایید قرار بگیرد. بررسی های ما از تمام واکسن ها نشان دهنده افزایش عوارض یا مرگ در پی تزریق واکسن نیست.»
به گفته حیدری تاکنون بیش از ۱۳۰میلیون دوز واکسن تزریق شده است. در میان آنها مواردی از عوارض و مرگ هم تایید شده که بسیار کم است: «بر اساس آخرین آمار تا ۱۱۵میلیون دوز تزریق صدها پرونده به کمیته علمی ارجاع شده بود اما کمتر از ۱۰ پرونده مربوط به عوارض واکسن ها مورد تایید قرار گرفت.»
این مسئول درباره مرگ فرزند پزشک چنارانی بر اثر تزریق آسترازنکا هم می گوید: «این مسئله به عنوان مرگ ناشی از تزریق واکسن گزارش شده اما این که آیا قطعا به دلیل تزریق واکسن فوت رخ داده، هنوز مشخص نیست. پرونده این فرد در دست بررسی است.»
معاون بهداشت درباره نگرانی افرادی که باید این روزها دوز دوم واکسن آسترازنکا را تزریق کنند، توضیح می دهد: «هر واکسنی از هر مدلی، در تمام دنیا، عوارضی دارد اما عارضه جدی از جمله مرگ و آنسفالیت که از قدیم هم بوده و یک در میلیون نفر و بسیار نادر است. این که بر اساس شایعات منتشرشده فضای مجازی افراد نسبت به تزریق واکسن نگران شوند، قابل تایید نیست. حساسیت های موجود درباره واکسن ها در جهان وجود دارد و تمام اطلاعات آن در بین کشورها مبادله می شود. سلامت افراد برای تمام دنیا مهم است و اگر عارضه جدی درباره واکسن ها مشاهده شود، قطعا اطلاع رسانی بین المللی صورت می گیرد؛ به ویژه این که تزریق واکسن در ایران همیشه با ملاحظات زیادی همراه بوده تا مشکلی برای سلامت جامعه وجود نداشته باشد.»
این مسئول در وزارت بهداشت همچنین در پاسخ به این سوال که آیا احتمال دارد تزریق واکسن آسترازنکا در کشور تغییر کند، می گوید که چنین اتفاقی نمی افتد: «دستورالعمل تزریق این واکسن همانی است که از ابتدا وجود داشته است. ممنوع شدن تزریق دوز اول به دلیل کمبود این واکسن بوده است و از چند وقت پیش این مسئله را به دانشگاه ها اعلام کردیم که جز افراد زیر ۵۰سال که مجبورند سفرهای خارجی داشته باشند و به دلیل سیاست نادرست برخی کشورها حتما باید آسترازنکا تزریق کنند. اما دیگر دوز اول این واکسن تزریق نمی شود.»
او در ادامه درباره علت برداشته شدن محدودیت تزریق این واکسن برای دوز سوم با وجود عوارض آن توضیح می دهد: «این فرضیه اشتباهی است که آسترازنکا عوارض بیشتری از واکسن های دیگر دارد، هیچ مرجع علمی این مسئله را تایید نکرده است. از همان ابتدا توصیه شد افراد زیر ۵۰سال این واکسن را تزریق نکنند و در صورت اصرار به تزریق هم رضایت فرد وجود داشته باشد اما اخبار منتشرشده در فضای مجازی به گونه ای پیش رفت که آسترازنکا را واکسن بسیار موثرتر و ارزشمندتر نسبت به سایر واکسن ها عنوان کردند و این مسئله میل مردم به تزریق این واکسن را زیاد کرد. از همان ابتدا هم تزریق این واکسن برای این گروه های سنی منوط به رضایت خودشان بود.»
