ویروس کرونا به دلیل سرعت بالای انتشار در مدت زمان کم بیشتر کشورهای جهان را درگیر کرده است و همه گیری این ویروس علاوه بر اینکه موجب مرگ و میر بسیاری از مردم در دنیا شد و هزینه های سنگینی را بر حوزه سلامت تحمیل کرد، فعالیت طیف گسترده ای از کسب و کارها را نیز با رکود مواجه کرده و پیامدهای اقتصادی گسترده ای را برای کشورهای جهان به دنبال داشته است. در این مقاله، تأثیر همه گیری کرونا بر ۶ جنبهٔ مختلف از کسب وکارها را بررسی می کنیم.
۱. تأثیر کرونا بر فنون کسب وکارها
مروزه رؤسای شرکت ها با چالش های جدی دنیا گیری کرونا مانند تعطیلی کسب وکار ها، اختلال در زنجیرهٔ تأمین کالا و نگرانی هایی درباره سلامتی کارکنان روبه رو هستند. این بیماری همه گیر باعث بروز مشکلاتی شده است که قبلا سابقه نداشته اند. در چنین شرایطی، اغلب رهبران و مدیران کسب وکارها بر نیازهای فوری مانند پشتیبانی از کارکنان، مشتریان و شرکای تجاری، رفع اختلال در زنجیرهٔ تأمین کالا و خدمات، تثبیت درآمدها و همگام سازی کسب و کار خود با شرایط جدید تمرکز کرده اند.
حرکت به سوی کسب وکارهای چابک و انعطاف پذیر
یکی از مسائلی که اغلب کسب وکار ها با آن دست به گریبان هستند، چگونگی بازگشایی دوباره است. این بازگشایی نیازمند بازنگری در برنامه های پیشین و نوآوری است. اغلب شرکت ها آرزو می کردند که ای کاش زودتر روی مواردی مانند فضای مجازی، داده محوری، تنظیم خودکار و چابک سازی روندهای شرکت سرمایه گذاری می کردند. بااین حال هنوز هم فرصت هست و می توان از شرایط و نیاز های جدید برای ایجاد تغییر و تحول در کسب وکار استفاده کرد. درعین حال، رهبران سازمان و تصمیم گیرندگان کلی نگر، نگاه خود را به سرعت متوجه آینده می کنند: آینده ای پیش بینی ناپذیر با رشد اقتصادی کند و رقبای جدید. چالش های دههٔ پیش رو فقط به دنیا گیری کرونا محدود نمی شود. تحولات فرهنگی و اجتماعی همراه با تغییرات پرشتاب حوزهٔ فناوری، نیاز به به روزرسانی و هماهنگ سازی ارزش ها و اهداف سازمان با این مسائل را دوچندان می کند.
۲. تأثیر کرونا بر رفتار مشتریان
دنیا گیری کرونا باعث بروز تغییرات زیادی در رفتار مشتریان شده است. این تغییرات کسب وکار ها را مجبور کرده است تا راهبردهای جذب مشتری و رفتار با آنها را بازبینی کنند. یکی از مهم ترین وظایف مدیران بخش مشتریان، تعیین سازوکار جدید برای تعامل و مدیریت ارتباط با مشتری در دنیای پسا کرونا است. همه گیری جهانی کرونا نه فقط تجربهٔ ما به عنوان مشتری، بلکه به عنوان انسان را هم تغییر داده است؛ مثلا بخشی از عادت های فرهنگی مانند دست دادن و روبوسی کردن به فراموشی سپرده شده است. از سوی دیگر نگرش و رفتار مشتریان مانند نحوهٔ خریدکردن آنها هم تغییرات زیادی کرده است. با این اوضاع جدید، کسب وکار ها باید به دنبال مدل های جدیدی برای تعامل با مشتریان و مصرف کنندگان خود باشند. در این شرایط جدید، استفاده از ظرفیت های دنیای مجازی برای خریدوفروش و تعامل با مشتریان، یکی از راهکارهای مهم برای ادامه حیات کسب وکارها است. ازجمله این راهکارها می توان به ایجاد و گسترش خدمات الکترونیکی و تجربهٔ خرید بدون تماس فیزیکی اشاره کرد. نیاز و ضرورت فاصله گذاری اجتماعی باعث شتاب گرفتن روند تحولات در حوزهٔ تعامل با مشتری خواهد شد.
۳. تأثیر کرونا بر منابع انسانی کسب وکارها
تقریبا همهٔ کسب وکار ها در دنیا با اختلال بی سابقه ای در روند کارهای اجرایی روبه رو شده اند. همچنان که جوامع به دنبال راه هایی برای پیشبرد امور روزانه می گردند، کسب وکار ها نیز به دنبال روش هایی هستند تا روند رسیدگی به وظایف و کارها را ادامه دهند.
نقش مدیریت منابع انسانی در ایجاد رویکرد جدید به نیروی کار
دراین بین، مدیران ارشد منابع انسانی نقش پررنگی دارند. آنها با طراحی فرایندهای جدید، امکان تغییر روند کار به دور کاری را فراهم می کنند. این دورکاری در کنار بازنگری در ارتباطات بین اعضای سازمان باعث حفظ فرایند های کسب وکار می شود. تجربه و تخصص مدیران ارشد منابع انسانی در طراحی فنون چابک و انعطاف پذیر برای مدیریت نیروی کار، باعث تداوم حیات کسب وکارها و در نگاه کلان، تداوم اقتصاد جوامع می شود. همچنین همکاری مؤثر بین شرکت های کوچک و بزرگ ضروری است. نیروی کار، نهادها و سازمان ها همگی به برنامه های جدیدی نیاز دارند که نیاز های امروز و فردای آنها را در شرایط امروزی تأمین کند. دولت ها، شهروندان و نهادهای مردمی نقش مهمی در شکل گیری رویکرد های جدید در مدیریت نیروی کار دارند.
۴. تأثیر کرونا بر امور اجرایی کسب وکارها
دنیا گیری کرونا تکان هایی اساسی به ساختار و روند های اجرایی و عملیاتی شرکت ها (مانند بخش بازار و تأمین کالا) داده است. در پاسخ به بحران، رهبران و مدیران سازمان ها باید بر روش های تازه ای برای پیش بردن عملیات و کار های اجرایی تأکید کنند. پیش شرط لازم برای سازگاری با شرایط جدید، هوشمند سازی کسب وکار است.
هوشمندکردن کسب وکار
یک کسب وکار هوشمند به جای تصمیم گیری از بالا به پایین، با توانمند کردن کارکنانش، ایجاد تیم های هدف محور و تجهیز این تیم ها به فناوری های لازم، انعطاف پذیری و چابکی ساختار را افزایش می دهد. بدین ترتیب روند کارها سرعت گرفته و بحران باعث از کارافتادن عملیات اجرایی نمی شود. به طورکلی یک کسب وکار هوشمند، سیستمی پویا و مبتنی بر خودمدیریتی و توانایی بالا در سازگاری با شرایط است. تنظیم خودکار روندهای اجرایی بر مبنای تعامل انسان ـ ماشین، گام مهمی در هوشمندسازی کسب وکارها است. علاوه بر این، مدیریت زنجیرهٔ تأمین کالا و خدمات بیش از هر زمان دیگری، مهم است. کسب وکار ها باید به سرعت روش های جدیدی برای مقابله با بی نظمی های کنونی پیدا کنند؛ علاوه بر این، باید با افزایش انعطاف پذیری و مسئولیت پذیری خود، به دنبال راهی برای تغییر کاربری و تغییر شکل زنجیرهٔ تأمین کالا و خدمات در آینده باشند.
۵. تأثیر کرونا بر مسائل مالی
در زمان شیوع کرونا، کسب وکارها با کاهش ناگهانی درآمد ها مواجه شدند. بنابراین، رهبران سازمان ها باید در کنار تحلیل فرصت های پساکرونا، تلاش خود برای حفظ نقدینگی و کاهش هزینه ها را دوچندان می کردند. تداوم جریان نقدینگی به اقدامات امروز و فنون مالی آینده وابسته است.
مدیریت بحران در کنار دیدن فرصت های آینده
مهم ترین اقدام فوری در شرایط امروز، مواجهه با مسئلهٔ نقدینگی است. اما پس از آن، باید بر بهینه کردن هزینه ها و افزایش سود آوری تمرکز کرد تا زمینه ای برای سرمایه گذاری روی فرصت های آینده فراهم شود. مقابله با کاهش درآمدها و افزایش هزینه ها، نیازمند سرمایه گذاری روی فناوری های نوین و افزایش بهره وری کارمندان است. اقدام امروز کسب وکارها تأثیر مهمی بر بقای آنها، بازگشت به دوران رشد و بهبود شاخص های کلان اقتصادی دارد.
۶. تأثیر کرونا بر فناوری اطلاعات و ارتباطات
حتی پیش از شیوع کرونا هم بسیاری از شرکت های کوچک و بزرگ دنیا با چالش های تکنولوژی دست به گریبان بودند. اما شیوع کرونا منجر به تشدید مشکلات قبلی در کنار ایجاد چالش هایی جدید در این حوزه شد.
کشف ظرفیت های تازه حوزه IT
کسب وکارها در حال تجربه ٔ استفادهٔ گسترده از فناوری برای مدیریت کسب وکار خود و تدوام عملکرد های شرکت هستند: تجربه ای که قبلا سابقه نداشته است. این افزایش حجم استفاده از فناوری های حوزه IT، فرصت بی سابقه ای برای رشد این بخش فراهم کرده است. از طرفی افراد فعال در این حوزه، در کنار کسب وکارها، باید روش های جدیدی برای مقابله با چالش ها و کشف ظرفیت های تازهٔ این فناوری ها برای منعطف کردن سازمان ها و رفع نیازها پیدا کنند. بعد از پشت سر گذاشتن همه گیری کرونا، ضروری است که رهبران و مدیران سازمان ها، در کنار فعالان این حوزه، عملکرد این بخش در آن دوران را تحلیل و ارزیابی کنند؛ همچنین راهکارهای بلندمدت و پایداری برای مقابله با پیشامد های احتمالی آینده پیدا کنند.
همه کسب وکارها، از کوچک ترین ها تا غول های بزرگ صنعتی، کم وبیش تحت تأثیر دنیا گیری کرونا قرار گرفته اند. برخی مقاوم تر هستند و بعضی دیگر به شدت دچار مشکل شده اند. رفتار و نیازهای مشتریان در حال تغییر است. زنجیرهٔ جهانی تأمین کالا و مواد اولیه با اختلال جدی روبه رو شده است. هر بخش از اقتصاد جهان به شیوهٔ منحصربه فرد خود به این بحران واکنش نشان می دهد. کسب وکار ها باید خودشان را با دنیای جدید وفق دهند، وگرنه محکوم به نابودی خواهند بود.
نکات مهم حسابداری برای کسب وکارهای کوچک
