حافظه کوتاه مدت، که به آن حافظۀ اولیه یا فعال نیز می گویند، اطلاعاتی است که در حال حاضر نسبت به آنها آگاهی داریم یا به آنها فکر می کنیم. اطلاعات یافت شده در حافظه کوتاه مدت از توجه به اطلاعاتاتی که از طریق کانال های حسی مانند پوست، گوش، چشم بدست می آوریم می باشد.
اکثر اطلاعاتی که در حافظه کوتاه مدت نگه داری می شوند، تقریبا به مدت 20 تا 30 ثانیه ذخیره می شوند، اما اگر از مرور یا نگهداری فعال این اطلاعات جلوگیری شود این زمان می تواند به چند ثانیه کاهش یابد. برخی اطلاعات می توانند تا یک دقیقه در حافظه کوتاه مدت باقی بمانند، اما اکثر اطلاعات بطور خودجوش سریعا محو می شوند.
از دست دادن حافظه کوتاه مدت یا اختلال حافظه کوتاه مدت زمانی است که شخصی نمی تواند اطلاعات را در کوتاه مدت حفظ کند یا اطلاعاتی را که به تازگی دریافت کرده است فراموش می کند. فراموش کردن متناوب اطلاعات جدید تقریباً برای همه اتفاق می افتد. اگر کسی کاملاً توجه نداشته باشد، حواسش پرت باشد یا تلاشی برای به خاطر سپردن اطلاعات انجام ندهد، فراموش کردن اطلاعات جدید به راحتی ایجاد می شود.فراموشی خفیف نیز بخشی از پیری است. گفته میشود، وقتی فردی اطلاعات مهم را بهطور مکرر فراموش میکند تا اینکه در توانایی او در زندگی روزمره اختلال ایجاد می کند، ممکن است دچار از دست دادن حافظه کوتاهمدت مرتبط با یک بیماری خاص شود. برخی از علائم رایج از دست دادن حافظه کوتاه مدت عبارتند از:
پرسیدن نام، سؤالات مشابه یا اطلاعات یکسان به طور مکرر از کسی
گیج شدن در مورد کاری که انجام می دهند، با چه کسی هستند و چه ساعتی یا روزی است
در به خاطر سپردن یا درک اطلاعاتی که به تازگی دریافت کرده اند، مانند دستورالعمل ها یا مراحل یک دستور غذا، مشکل دارند
فراموش کردن تجربیات یا رویدادهای اخیر
فراموش کردن جایی که آنها چیزها را قرار داده اند
فراموش کردن چیزی که اخیراً در رادیو شنیده یا در تلویزیون دیده اند
کلماتی که در زیر آمده اند را درمدت 2 دقیقه به خاطربسپارید. بعدازپایان 2 دقیقه کاغذی را روی کلمات گذاشته و کلماتی را که به خاطر میاورید را یادداشت کنید.
کلمات:
موز ، حمام ، نقره ، کاشی ، ماژیک ، قاب عکس
مستند ، جعفر ، یخچال ، روزنامه ، ماکارونی ، گربه
مورچه ، پیاز ، دکتر ، مازندران ، سرباز ، بانک
داستان ، قطعه ، میمون ، گاری ، نوشابه ، شارژر
بغداد ، پدربزرگ ، حیوان ، دست ، گریه ، جنگل
درصورتی که بتوانید 26 تا30 کلمه را یادآوری کنید، حافظه شما عالی است.
درصورتی که بتوانید 22 تا 26 کلمه را یادآوری کنید، حافظه شما خیلی خوب است.
درصورتی که بتوانید 18 تا 22 کلمه را یادآوری کنید، حافظه شما خوب است.
درصورتی که بتوانید 14 تا18 کلمه را یادآوری کنید، حافظه شما نسبتا خوب است.
درصورتی که بتوانید 10 تا 14 کلمه را یادآوری کنید، حافظه شما متوسط است.
درصورتی که بتوانید کمتراز10 کلمه را یادآوری کنید، حافظه شما ضعیف است.
این کار را برای هر تعداد کلمه که بخواهید میتوانید به راحتی انجام دهید و تنها در زمان متفاوت عمل خواهید کرد.
20 کلمه زیر را تنها به مدت 90 ثانیه بخوانید. پس از تمام شدن وقت، کلماتی را که به یاد می آورید به ترتیب شماره اش بنویسید. فقط به یاد داشته باشید نباید خودتان را فریب بدهید.
گلابی
تختخواب
رادیو
لحاف
اتوبوس
کشتی
خودکار
شیر
توپ
سیگار
دست
دفتر
ستاره
فرش
تلفن
کفش
سیم
ساندویچ
بز
گاو
حال پاسخ های صحیح خود را بشمارید و نتیجه گیری را مطالعه کنید.
اگر بین 0 تا 4 پاسخ درست دارید، حافظه شما خیلی ضعیف است.
اگر بین 5 تا 8 پاسخ درست دارید، حافظه شما ضعیف است.
اگر بین 9 تا 12 پاسخ درست دارید، حافظه شما متوسط است.
اگر بین 13 تا 16 پاسخ درست دارید، حافظه شما خوب است.
اگر بیش از 16 پاسخ درست دارید، حافظه تان عالی و قابل تحسین است.
البته اگر کمتر از 4 پاسخ صحیح دارید، نگران نباشید. کافی است روشهای تقویت حافظه را بیاموزید و آنها را تمرین کنید. حتما به شما کمک خواهد کرد.
اختلال در حافظه کوتاه مدت میتواند آزاردهنده، ناراحتکننده و خجالتآور باشد و مسلما انسان میخواهد جلوی بدتر شدن آن را بگیرد. برای تقویت حافظه کوتاه مدت بیش از یک روش وجود دارد، اما اگر همهی روشها را با هم انجام دهید به بهترین نتیجه خواهید رسید.
در روش اول، توصیههایی برای تقویت حافظه وجود دارد که به شما در حفظ اطلاعات جدید کمک میکنند.
چند کار را به طور همزمان انجام ندهید. مغز شما باید کاری را که قرار است به خاطر بسپارد، انتخاب کند. بنابراین، با کم کردن گزینههای انتخابی، اجازه ندهید کاری را که شما مایل به انجام آن هستید فیلتر کند.
از حواسپرتی اجتناب کنید. حافظه کوتاه مدت چیز شکنندهای است. اگر در مسیر رفتن به آشپزخانه موردی وجود داشته باشد که حواس شما را پرت کند فراموش خواهید کرد چرا به آنجا رفتهاید.
کاملا تمرکز کنید. از فکر کردن به کارهای فردا یا نگرانی در مورد اتفاقات دیروز اجتناب کنید. توانایی شما برای تمرکز بر وضعیت کنونی میتواند تا حد زیادی توانایی یادگیری و به خاطر سپردن اطلاعات جدید را بهبود دهد.
بلند بگویید. اگر نکته، نام یا شمارهای هست که میخواهید به خاطر بسپارید، آن را چندین بار با صدای بلند یا برای خودتان تکرار کنید. این حرکت ساده به شما کمک خواهد کرد آن را به خاطر بسپارید.
طعمهی حافظه. آیا چیزی هست که برای کار باید یاد بگیرید؟ آیا موضوعی وجود دارد که همسرتان دوست دارد دربارهی آن با شما صحبت کند؟ اگر اینطور است، چند نکتهی پایه را درباره آن موضوع حفظ کنید. این کار مثل این است که در ذهنتان دربارهی آن موضوع «پیریزی» کرده باشید. به این ترتیب امکان اینکه مغزتان خاطرات جدید را دربارهی آن موضوع به خود جذب کند، بیشتر خواهد شد.
خرد کنید. اطلاعات را به تکههای کوچکتر و به یادماندنیتر تکهتکه کنید. ممکن است به خاطر سپردن شماره 8034273289 کار سادهای نباشد، اما یادآوری 3298- 427- 803 آسانتر است. به همین دلیل است که شمارههای ملی، کارت بانکی یا صندوقهای پستی به تکههای کوچکتر شکسته شدهاند.
بنویسید. عمل نوشتن نیازمند تمرکز است و باعث میشود راحتتر به خاطر بسپارید. در این مورد، نوشتن دستی بهتر از تایپ در وسایل الکترونیکی عمل میکند. گویا، حداقل از نظر حافظه، «قلم برتر از صفحهکلید آمد پدید!»
قدم بزنید. قدم زدن در طبیعت به بهبود حافظه کوتاه مدت کمک میکند. اگر نمیتوانید بیرون بروید، حتی نگاه کردن به یک منظره طبیعی هم میتواند به شما کمک کند.
قهوه بنوشید. کافئین تأثیر مثبتی بر حافظه کوتاه مدت و زمان واکنش آن دارد. اما نباید زیادهروی کنید، چون کافئین موجب افزایش سطح استرس نیز میشود.
روش دوم برای تقویت حافظه، خیلی هم سریع نتیجه نمیدهد. این روش، تغییر سبک زندگی با سلامت مغزی است. تا اینجا دو بار از مثال کامپیوتر استفاده کردهایم، دیگر وقت آن است که به سراغ مثالی از یک اتومبیل برویم.
تصور کنید که هیچوقت روغن موتور را عوض نکردهاید، هیچ تعمیراتی روی ماشین انجام ندادهاید و همیشه باک را با بنزین و گاز ارزان قیمت و معمولی پُر کردهاید. انتظار که ندارید این آهنپاره زیاد دوام بیاورد، دارید؟!
بیشتر ما آدمها فکر میکنیم مغزمان جاودان است و به این ترتیب با بیتوجهی، کاری میکنیم که در نهایت مغز بیچاره دست از کار بکشد یا دیگر به خوبی همیشه کار نکند. برای اینکه مغز سالمی داشته باشید میتوانید کارهای زیادی انجام دهید که در اینجا فقط به چند مورد از آنها اشاره میکنیم:
رژیم غذاییِ سالم داشته باشید. رژیمی که در آن «غذای واقعی» بیشتر از غذای فرآوری شده و قندی باشد.
مکملهای مغزی مناسب بخورید.
به قدر کافی بخوابید، ورزش کنید و از محرکهای ذهنی استفاده کنید.
استرس را کاهش دهید. استرس قاتل سلولهای مغزی است.
آخرین عامل مهمی که میتواند ریشهی از دست دادن حافظه باشد بیماریهای نهفته هستند. برخی از شایعترین مشکلاتی که میتوانند به از دست دادن حافظه منجر شوند شامل اختلالات تیروئید، فشار خون بالا، درد مزمن عضلات (فیبرومیالژیا)، سرطان، افسردگی و دیابت است. اگر شک دارید که دچار بیماری نهفتهای هستید که در کاهش حافظهی شما نقش دارد با پزشک خود صحبت کنید. گاهی راهحل، به سادگیِ تغییر یکی از داروهایی که مصرف میکنید یا تحت نظر بودن یک بیماری قابل درمان است.