واکسن کرونا کی به ایرانی‌ها می‌رسد؟

به گزارش سایت خبری ساعد نیوز به نقل از شرق، واکسن کروناویروس که به فایزر معروف است، از سوی محققان شرکت داروسازی فایزر (Pfizer) و شرکت آلمانی بیون تک (BioNTech) ساخته شده و در فاز سه آزمایشگاهی اثربخشی ۹۵ درصدی داشته است. مسئله ای که می تواند نشان از آن داشته باشد که تا کمتر از دو سال دیگر، جهان نفس راحتی خواهد کشید و بخش عمده ای از زندگی به حالت اولش بازخواهد گشت. اما آنچه این میان برای ما ایرانی ها درباره واکسن اهمیت دارد، چندوجهی است؛ تحریم، مسائل اقتصادی و مذاکره احتمالی پیش رو برای بازگشت به برجام، بخشی از خان هایی است که ایران باید برای گرفتن واکسن کرونا از پس آنها بربیاید. بسیاری از ایرانی ها فکر می کنند وقتی ایران با وجود تمام قول ها و وعده ها از پس پوشش واکسن آنفلوانزا در سال سخت کرونایی برنیامد، طبیعتا دست پیداکردن به واکسن کرونا که دیگر جای خودش را دارد و ممکن است تا رسیدن واکسن به ایران، مدت ها طول بکشد.

از طرف دیگر، برای واکسنی که قیمتش در ۴۸ ساعت گذشته بین ۲۷ تا ۳۵ دلار تعیین شده، ایران توانایی تأمین مبلغ مورد نیاز واکسن برای ۸۰ میلیون نفر را دارد؟ همه این سؤالات را می شود در یک سؤال واحد گنجاند؛ واکسن کرونا چه زمانی به ایران می رسد؟ در این گزارش سعی کرده ایم پاسخی برای این سؤال مهم پیدا کنیم.

پیش خرید واکسن فقط برای ۱۰ درصد از مردم ایران

در روزهایی که همه از شنیدن خبر کشف واکسن کرونا هیجان زده هستند، ایرانی ها چندان توجهی به این خبر نشان نمی دهند، چون فکر می کنند ایران نه پولی برای خرید واکسن دارد و نه آمریکا به ایران واکسن خواهد فروخت. گفته می شود آمریکا، ژاپن و اروپا از ۱.۵ میلیارد دوز واکسن تولیدشده فایزر، ۱.۲ میلیارد دوز آن را خریده اند و همین مسئله افق پیش رو را برای ایرانی ها محدودتر می کند که حداقل از دور اول واکسیناسیون چیزی نصیب ایران نخواهد شد. اما سخنگوی وزارت بهداشت نظر دیگری دارد و می گوید ایران هم اقداماتی برای پیش خرید واکسن انجام داده است.

به گفته او، ما هم در حوزه تولید واکسن کرونا اقدام می کنیم و هم از آنجایی که ممکن است کشورهایی در این حوزه از ما جلوتر باشند، باید در پیش خرید مشارکت می کردیم که این اقدام هم انجام شده است. در بین ۱۸۰ کشوری که در کووکس قرار دارند، برخی کشورهای ضعیف و متوسط هستند و اکثر کشورهای اروپایی هم حضور دارند. درعین حال، ۸۴ کشور پرداخت کننده پول هستند که ما هم جزء آنها هستیم. البته آمریکا جزء این گروه کشورها نیست. پیش پرداخت حدود ۵۲ میلیون دلار بوده که در حال انجام است. به هرحال ما مقداری مشکل تبادلات ارزی داریم، اما رئیس جمهور روی این موضوع اصرار دارند.

البته میزان واکسنی که از این طریق خریداری کنیم، تقریبا می تواند ۱۰ درصد جمعیت ما را پوشش دهد. سیاست سازمان بهداشت جهانی دسترسی عادلانه به واکسن است و اعلام می کنند که از آنجایی که این بیماری پاندمی است، اگر همه کشورها واکسن نداشته باشند، زنجیره انتقال بیماری قطع نمی شود.

از طرفی طبق اظهارات معاون کل وزارت بهداشت درباره خرید واکسن کرونا از شرکت فایزر، «جمهوری اسلامی ایران در کنسرسیومی قرار دارد که سازمان بهداشت جهانی تشکیل داده و ۱۸ شرکت معتبری که واکسن های آنها مورد تأیید سازمان بهداشت جهانی قرار گرفته، مقرر شده برای کشورهایی که عضو کنسرسیوم هستند تأمین شود و ما جزء این کنسرسیوم هستیم و انتخاب هایمان را از بین این شرکت ها انجام خواهیم داد».

ایرج حریرچی، معاون کل وزارت بهداشت، با بیان جملات یادشده تأکید کرد: جمهوری اسلامی و وزارت بهداشت اقدامات لازم را انجام داده اند، ما در کنسرسیوم سازمان بهداشت جهانی هستیم و از واکسن های مورد تأیید استفاده خواهیم کرد. شرکت فایزر هم یکی از این ۱۸ شرکتی است که امکان انتخاب و خرید از آنها داریم و هنوز هیچ کشوری انتخاب نکرده از کدام سبد استفاده خواهد کرد و ما امکان انتخاب داریم و آنچه به صلاح مردم باشد، خریداری خواهیم کرد.

به غیر از شرکت داروسازی فایزر، مدرنا هم کمپانی دیگری است که ادعا می کند واکسنی ساخته که بیش از ۹۵ درصد موفقیت آمیز بوده است. قرار است این کمپانی تا چند هفته دیگر تولید انبوه واکسنش را آغاز کند. مدرنا و فایزر هر دو منتظر هستند که مجوزهای لازم را از سازمان بهداشت جهانی بگیرند. طبق اعلام شرکت مدرنا، این شرکت مدارکش را در هفته آینده به سازمان های مربوطه در آمریکا ارائه می کند و احتمالا ۲۰ میلیون دوز از واکسنش را در آمریکا توزیع خواهد کرد؛ چراکه تولید انبوه این واکسن چندین ماه طول خواهد کشید و حداقل برای توزیع انبوه این واکسن ها باید تا بهار صبر کنیم. اما مدرنا امیدوار است در سال آینده میلادی یک میلیارد دوز از واکسنش را در بین جهانیان توزیع کند. این را هم بد نیست بدانیم که در مرداد امسال دولت آمریکا برای تأمین صد میلیون دوز از واکسن با شرکت مدرنا به توافق رسیده بود.

دولت ایالات متحده امکان خرید ۴۰۰ میلیون دوز اضافی را نیز دارد. نکته درخور توجه نیز سرمایه گذاری ۹۵۵ میلیون دلاری دولت آمریکا برای توسعه تحقیقات واکسن در شرکت مدرناست؛ مبلغی که سرمایه گذاری این شرکت دارویی را به ۴۸/ ۲ میلیارد دلار رسانده است.

ایرج کنعانی، داروساز و صاحب یک داروخانه در شمال تهران، در گفت وگو با «شرق» درباره اینکه ایران برای رسیدن به واکسن باید چه اقداماتی انجام دهد، می گوید: «اول باید این نکته را در نظر داشت که تمام جهان نیازمند این واکسن هستند و واکسیناسیون جهانی خودش مدت زمان زیادی را لازم دارد و اینکه کمپانی ها بتوانند برای تمام مردم جهان واکسن تولید کنند، نیازمند حداقل یک سال است. مسئله بعدی این است که اگر این دو کمپانی آمریکایی مجوزهای لازم تولید واکسن را بگیرند، اول به کشورهای دوست و همسایه خود واکسن می دهند؛ به دوست هایشان برای مراودات مالی و به همسایه ها برای پیشگیری از سرایت مجدد کرونا به کشور. بعد از دوستان نوبت به کشورهایی مثل ایران خواهد رسید». وی در ادامه افزود: «اما در این مدت وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو نیازمند ایجاد زیرساخت هستند تا بتوانند واکسن را بگیرند.

این زیرساخت ها مسائل مهمی هستند. برای مثال حمل ونقل هوایی واکسن نیازمند مسائل ویژه و حمل هوایی ویژه است که خود این سیستم حمل ونقل گران قیمت است. از طرفی ایران از همین الان باید اولویت های خود را در هر منطقه از کشور برای توزیع واکسن مشخص کند و بر اساس اولویت ها واکسن بدهد تا شاهد اتفاق تلخ توزیع واکسن آنفلوانزا در ماجرای واکسن کرونا نباشیم. مسئله بعدی پوشش بیمه ای واکسن کروناست. این واکسن گران قیمت است و حتی اگر قیمت هر واکسن را ۲۰ دلار فرض کنیم و قیمت دلار را هم ۲۰ هزار تومان بگیریم، هر واکسن ۴۰۰ هزار تومان قیمت خواهد داشت که حتی فکرکردن به این مبلغ برای برخی از خانواده ها شبیه به شوخی است. برای همین پوشش بیمه ای این واکسن از مهم ترین اقداماتی است که باید در نظر داشت».

او با بیان اینکه موفقیت ۹۰ درصدی یک واکسن بی نظیر است، گفت: «سازمان بهداشت جهانی می گوید واکسنی که بالای ۶۰ درصد موفقیت آمیز باشد، کلا موفقیت آمیز خوانده می شود و بسیاری از واکسن هایی که از آنها استفاده می کنیم، نهایتا ۷۰ درصد موفقیت دارند و گاهی حتی واکسن هایی با ۴۰ تا ۵۰ درصد موفقیت هم به تولید انبوه می رسند. بنابراین واکسنی با ضریب خطای کمتر از ۱۰ درصد بی نظیر است».

این پزشک در پایان خاطرنشان کرد: «در صورت ورود واکسن به کشور، حتی اگر اولویت سطح اول یعنی بیماران زمینه ای، بالای ۶۰ سال و زنان باردار از واکسن استفاده کنند، چرخه این بیماری را در کشور می شکند. بنابراین فعلا باید دعا کرد واکسن کرونا به ایران برسد؛ هرچند فعلا ما جزء کشورهای انتهای این صف به شمار می آییم».

در لحظه نگارش این گزارش، دانشگاه آکسفورد نیز از موفقیت ۷۰درصدی واکسن خود خبر داد و کمپانی های تولیدکننده واکسن به سه شرکت رسیدند. از طرفی مطابق اعلام آمریکا از یازدهم دسامبر، یعنی ۲۰ روز دیگر، شرایط برای دریافت واکسن کووید۱۹ برای مردم آمریکا آماده می شود و در مدت ۲۴ ساعت پس از تأیید واکسن کروناویروس، این واکسن در مناطقی که هریک از ایالت ها اعلام کرده اند، منتقل می شود.
حالا باید دید در این بازار پرمشتری چه زمانی نوبت ایران خواهد رسید؟

آخرین وضعیت تولید واکسن ایرانی کرونا

مینو محرز، عضو ستاد مقابله با کرونا، در واکنش به نگرانی های مردم در زمینه دسترسی به واکسن کرونا گفته است: در کشور ما دانشمندان روی واکسن کرونا فعالیت کرده و تا اوایل سال جدید و شاید هم زودتر واکسن کرونای تولید داخل توزیع می شود. به گفته او نباید بر این باور بود که واکسن کرونا فقط محصول مدرنا و فایزر است، بلکه تمامی واکسن ها با روش های دیگر تولید شده و مؤثر است. مردم نباید در این زمینه نگران باشند.

اما خبری که روز گذشته روی خروجی ایرنا قرار گرفت، مدعی بود واکسن کرونای ایرانی تابستان ۱۴۰۰ وارد بازار خواهد شد.

مدیر گروه تحقیقات ویروس شناسی انستیتو پاستور اعلام کرد: ایران با تکیه بر دانش و تجربه طولانی خود در ساخت واکسن، در زمینه تولید واکسن کووید۱۹ به دستاوردهای خوبی رسیده است و به احتمال قوی، واکسن ایرانی کرونا تا تابستان سال آینده وارد بازار می شود.

دکتر «کیهان آزادمنش» که یک شرکت پژوهشی در زمینه تولید واکسن را نیز مدیریت می کند، تصریح کرد: دانش ساخت واکسن در ایران قدیمی است و کشور ما تجربه فراوانی در این زمینه دارد، اما در شرایط کنونی و با توجه به روند تولید واکسن کووید۱۹ در چند شرکت ایرانی، احتمالا مرحله تولید انبوه آن تا تابستان ۱۴۰۰ طول خواهد کشید.

آزادمنش، مدیر علمی شرکت دانش بنیان هوم ایمن زیست فناور که یکی از شرکت های فعال در ساخت واکسن ایرانی است، در این میزگرد که به دلیل شرایط کنونی به صورت آنلاین برگزار شد، گفت: موضوع ناممکن بودن تولید واکسن کرونا در کشور که از سوی برخی افراد مطرح می شود، کاملا مردود است؛ زیرا دانش ساخت تولید واکسن در ایران کاملا قدیمی و بومی شده است.

برخی افراد می گویند ممکن است ما دانش و فناوری را داشته باشیم، اما احتمالا امکانات و تجهیزات دقیق مورد نیاز برای تولید این واکسن را در اختیار نداریم؛ در پاسخ به این افراد باید به سابقه ۶۰ تا ۷۰ ساله تولید واکسن در کشور در انستیتو پاستور و انستیتو رازی اشاره کرد و گفت: این دانشی دیرین در ایران است و حتی در موارد جدیدتر، آنتی بادی ها و HPV هم ما واکسن هایی تولید کرده ایم. بنابراین، تأکید می شود که از نظر دانش تولید واکسن در داخل مشکلی نداریم.

به گفته مدیر گروه تحقیقات ویروس شناسی انستیتو پاستور، اتفاقی که در موضوع کرونا افتاده، این است که به دلیل نیاز بالای جهان، اولا در کوتاه مدت هیچ مرکز تولید واکسنی نمی تواند برای همه دنیا واکسن تولید کند و ثانیا به دلایل سیاسی و اقتصادی، تضمینی هم وجود ندارد که واکسن را در اختیار ما بگذارند. در نتیجه تلاشی ملی شکل گرفته است تا ما حتما واکسن را تولید کنیم و من شک ندارم که به آن می رسیم و اکنون هم در مسیر آن هستیم. وی با مقایسه اقدامات انجام شده برای مقابله با کووید۱۹ نسبت به دیگر بیماری های مسری اظهار کرد: ما برای تب کریمه کنگو در سال تنها ۹۰۰ تست داشتیم و برای آنفلوانزا، ۲۳ هزار تست در سال، اما ناگهان در اسفند ۹۸ از ظرفیت ۲۰۰ تست روزانه کرونا در کل کشور به ۱۰ هزار مورد در روز رسیدیم.

در شرایط کنونی هم به ۴۰ هزار تست روزانه رسیده ایم و شاید با تست های سریع به صد هزار تست و بیشتر در روز هم برسیم. آزادمنش ادامه داد: آقای دکتر مصطفی قانعی (دبیر کمیته علمی ستاد ملی کرونا و دبیر ستاد توسعه زیست فناوری) تخمین زده بودند احتمالا محصول خود ما تابستان آینده وارد بازار می شود و من هم با این تخمین موافقم. حالا ممکن است اوایل یا اواخر تابستان آینده به این دستاورد برسیم. البته تا سازمان غذا و دارو از موفقیت یک فاز مطمئن نشود، نمی تواند اجازه ورود به مرحله بعدی را بدهد و بررسی آنها هم زمان بر است. ظاهرا برخی شرکت ها یکی، دو ماه است که فایل های فاز حیوانی را به اتمام رسانده و درخواست ورود به مرحله انسانی را دارند. با توجه به این تحولات، تابستان آینده را زمان منطقی برای ورود واکسن ایرانی به بازار می دانم.