واکسن‌هایی که می‌توانند امروز، کرونا و فردا، سرطان را نابود کنند

اما با نگاهی به برخی از واکسن های جدید ساخته شده برای مقابله با بیماری کووید-۱۹ می توان به طلوع قریب الوقوع آفتاب امیدوار بود. این واکسن ها که از فناوری جدید mRNA بهره می برند، نه تنها اولین بارقه های امید را برای ماه های آینده زنده کرده اند، بلکه با امکان پیشگیری از ابتلا به بیماری های دیگر از جمله انواع سرطان، نور امید را برای سال ها و دهه های آینده برای ما به ارمغان آورده اند.

محققان می گویند، به نظر می رسد می توان از همان اسلحه هایی که برای شکست کووید-۱۹ استفاده خواهیم کرد، برای بیماری های دیگر از جمله سرطان که سالانه ۱۰ میلیون نفر را در جهان به کام مرگ می کشد، استفاده کرد.

امیدوارکننده ترین واکسن های کووید-۱۹ از نوکلئیک اسیدهایی به نام آران ای پیام رسان یا mRNA استفاده می کنند. واکسن شرکت آلمانی BioNTech و شریک آمریکایی آن Pfizer با بهره گیری از همین روش تهیه شده است. همچنین واکسن شرکت آمریکایی Moderna از فناوری MRNA استفاده می کند. ضمن اینکه واکسن دیگری از طرف شرکت آلمانی CureVac در راه است که آن هم مبتنی بر همین فناوری است.

واکسن های معمولی حاوی ویروس های غیرفعال یا ضعیفی هستند که اگر به بدن تزریق شوند، پاسخ و واکنش ایمنی را تحریک می کنند که بعداً می تواند از بدن در مقابل پاتوژن زنده محافظت کند. اما روند ساخت چنین واکسن هایی به مواد شیمیایی مختلف و کشت سلولی نیاز دارد که زمان بر است و همچنین احتمال آلودگی به بیماری در افراد وجود دارد.

واکسن های mRNA این مشکلات را ندارند. آنها به بدن دستور می دهند پروتئین های مهاجم ایجاد کند. در مورد واکسن کرونا، پروتئین هایی تولید می شوند که دور RNA ویروس کرونا می پیچند. سپس سیستم ایمنی بدن این آنتی ژن ها را در خود جای می دهد و برای روزی تمرین می کند که پروتئین های مشابه با ویروس کرونا نمایان شوند.

یک مزیت بزرگتر نیز در روش mRNA نهفته است. این روش می تواند به سلول های ما بگوید که هر پروتئین مورد نظر را بسازند که علاوه بر کووید-۱۹ شامل آنتی ژن های بسیاری از بیماری های دیگر است.

mRNA در عملکرد روزمره خود از "خویشاوند مولکولی" خود یعنی دی ان ای موجود در هسته سلول ما دستورالعمل می گیرد. بخش هایی از ژنوم کپی می شوند که mRNA آنها را به سیتوپلاسم منتقل می کند، جایی که کارخانه های کوچک سلولی به نام ریبوزوم از این اطلاعات برای تولید پروتئین استفاده می کنند.

شرکت های "بیونتک" و "مدرنا" در این فرآیند میانبر ایجاد کرده اند، چرا که مرحله پر شدن هسته با دی ان ای را دور زده اند. در عوض، آنها ابتدا می فهمند که چه پروتئینی می خواهند. به عنوان مثال، یک سنبله روی بدنه ویروس، سپس آنها توالی اسیدهای آمینه سازنده این پروتئین را بررسی می کنند. آنها همه این رهنمودهای دقیق را از mRNA می گیرند.

این روند می تواند نسبتاً سریع باشد، به همین دلیل ساخت واکسن ها کمتر از یک سال طول کشیده است که پیش از این سرعت غیر قابل تصوری بود. این روش از نظر ژنتیکی نیز ایمن است، چرا که mRNA نمی تواند به هسته برگردد و به طور تصادفی ژن ها را در دی ان ای ما قرار دهد.

تفاوت واکسن ایرانی و آمریکایی در چیست؟

محققان از دهه ۱۹۷۰ به این نتیجه رسیده اند که می توان از این روش برای مبارزه با انواع بیماری ها استفاده کرد. اما طبق معمول در دنیای علم، برای رفع همه مشکلاتی که بر سر راه وجود دارد به مقدار زیادی پول، زمان و صبر نیاز است. البته این روش پس از یک دهه پیگیری با اشتیاق، در دهه ۱۹۹۰ تقریبا کنار گذاشته شد. مانع اصلی این بود که تزریق mRNA به حیوانات اغلب باعث ایجاد التهابات کشنده می شد.

"کاتالین کاریکو" بانوی دانشمند مجارستانی که در دهه ۱۹۸۰ به آمریکا مهاجرت کرد، قهرمانانه تمام حرفه خود را فارغ از فراز و نشیب هایش به mRNA اختصاص داد. او در دهه ۱۹۹۰ بودجه مطالعاتی خود را از دست داد، تنزل مقام پیدا کرد، حقوقش قطع شد و مصائب دیگری را نیز متحمل شد. اما او بی خیال نشد و در حالی که خودش نیز با سرطان مبارزه می کرد به موفقیت مهمی در این زمینه دست یافت.

وی و همکارش در دهه ۲۰۰۰ دریافتند که با تعویض "یوریدین" که ​​یکی از بخش های mRNA است می توان از ایجاد التهاب جلوگیری کرد و موش ها پس از این کشف زنده ماندند.

مطالعه وی توسط "دریک روسی" دانشمند دانشگاه "استنفورد" که بعدها شرکت "مدرنا" را تاسیس کرد، خوانده شد. این مطالعه همچنین مورد توجه "اوغور شاهین" و "اوزلم تورسی" دو متخصص سرطان که زن و شوهر و بنیان گذاران شرکت "بیون تک" هستند، قرار گرفت. آنها به فناوری "کاریکو" مجوز دادند و او را استخدام کردند. آنها از همان ابتدا بیشتر علاقه مند به درمان سرطان بودند، اما پاندمی کرونا موجب شد ابتدا و به شکل اضطراری آن را برای ساخت واکسن کووید-۱۹ به کار بگیرند.

سلاح های امروزی علیه سرطان روزی بدوی به نظر می رسیدند. قبلا برای از بین بردن یک تومور بدخیم سرطانی از اشعه یا مواد شیمیایی برای فشرده کردن آن استفاده می شد که به بسیاری از بافت های دیگر بدن آسیب می رساند.

"شاهین" و "تورسی" دریافتند که روش بهتر برای مبارزه با سرطان، درمان هر تومور به شکل ژنتیکی منحصر به فرد و آموزش سیستم ایمنی بدن بیماران در برابر این دشمن خاص است. کاری که توسط mRNA انجام می شود. آنتی ژن را پیدا می کنید، اثر انگشت آن را می گیرید، دستورالعمل های سلولی را برای هدف قرار دادن مقصر مهندسی معکوس می کنید و اجازه می دهید بدن بقیه کارها را انجام دهد.

اگر نگاهی به آزمایشگاه های شرکت های "مدرنا" و "بیونتک" بیاندازیم، می بینیم که آزمایشات آنها شامل آزمایشات دارویی برای درمان سرطان های پستان، پروستات، پوست، لوزالمعده، مغز، ریه و سایر بافت ها و همچنین واکسن هایی علیه همه چیز از آنفلوانزا گرفته تا زیکا و هاری است که چشم انداز خوبی برای این فناوری جدید به نظر می رسد.

مسلماً پیشرفت این فناوری کند بوده است. بخشی از توضیحاتی که "شاهین" و "تورسی" ارائه می دهند این است که سرمایه گذاران در این بخش باید سرمایه زیادی اختصاص دهند و سپس بیش از یک دهه منتظر بمانند تا ابتدا آزمایشات نتیجه بخش شود و سپس برای تأییدیه های نظارتی اقدام شود.

در گذشته تعداد کمی از افراد دارای چنین روحیه ای بودند، اما اکنون بحران شیوع کرونا شرایط را تغییر داده و تمام این فرآیندها را تسریع کرده است. این بیماری همه گیر منجر به ساخت اولین واکسن mRNA و اثبات قطعی مفهوم آن شده است.

در حال حاضر در مورد اختصاص جایزه نوبل به "کاریکو" صحبت هایی مطرح شده است. از این پس فناوری mRNA برای دریافت بودجه، توجه و اشتیاق از طرف سرمایه گذاران، قانونگذاران و سیاست گذاران مشکلی نخواهد داشت. این بدان معنا نیست که همه چیز تمام شده است، بلکه در این دوران تاریکی می توان بارقه امید را دید.