وجود روان کوک در سنتور چه مزایا و معایبی دارد؟

روان كوك و قياس آن با سيستم معمولي كوك سنتور

روان کوک با قیمت مناسب درصد زیادی از مشکلات کوک سنتور را حل کرده و با نصب آن بر روی سنتور شاهد بهینه سازی کوک سنتور به مقدار زیادی خواهید بود.

• در سنتور با سيستم كوك معمولي سيم دور يك ميله ي فلزي مخروطي كه گوشي نام دارد مي پيچد :

اين مسأله باعث مي شود كه هنگام چرخش ، سيم به اندازه ي محيط گوشي كشيده يا رها شود كه معمولا براي رسيدن به يك كوك دقيق محيط اين گوشي ها بسيار زياد است. و باعث مي شود كه اكثر اوقات صدا بالا يا پايين تر از حد دلخواه قرار گيرد و نوازنده براي رسيدن به مطلوب بايد وقت زيادي را صرف كند .
اما در روان كوك چون سيم به مهره اي وصل است كه در اثر حركت چرخشي پيچ ، حركت طولي مي كند و چون قطر و گام پيچ مورد استفاده بسيار ريز است ، كشيده يا رها شدن سيم بسيار كم، به تدريج و بسيار نرم صورت مي گيرد .
تنها عاملي كه با وجود روان كوك ممكن است سبب تغيير كوك شود انقباض و انبساط سيم و درصدِ كمي هم بدنه ي جعبه ي رزنانس سنتور است كه اميد است با طراحي سيم مخصوص سنتور، مشكل برطرف شود ، چون سيم هاي فعلي كه براي سنتور مورد استفاده قرار مي گيرند براي سنتور طراحي نشده و كاربرد اصلي آن ها در صنعت و فنر سازي است. در سيستم قديمي گوشي هاي سنتور چون سيم دور گوشي مي پيچد ، سيم همواره در جهتي به گوشي فشار مي آورد كه آن را چرخانده و باز كند . تنها عامل باز دارنده ي حركت گوشي اصطحكاك است. در صورتي كه در روان كوك سيم به مهره ي داخلي متصل است و دنده هاي پيچي كه از اين مهره رد شده است باعث بازدارندگي %100 در جهت شل شدن از سمت گوشي مي شود .

• بدنه ي اصلي روان كوك در چوب ثابت است و نمي چرخد :

اين عامل باعث مي شود كه از مشكلات ناشي از چرخش گوشي هاي قديمي كه شامل حركت خشك و دنده ايِ گوشي ، خراب شدن چوب به مرور زمان ، فعل و انفعال چوب و تأثير آن در عدم ماندگاري كوك و . . . مي شود ، رهايي يابيم .
لازم به ذکر است که وقتی که ما با سیستم قدیمی سنتور خود را کوک میکنیم در واقع همواره در حال خراب کردن کلاف هستیم که شامل ترک خوردن و گشاد شدن تدریجی سوراخ ها میشود به همین دلیل نصب روان کوک بر روی همه ی سنتورها به ویژه سنتورهای نفیس و قدیمی ضرورتی حیاتی دارد!

• حركت چرخشي بسيار نرم روان كوك :

چون كوك كردن به وسيله ي روان كوك احتياج به صرف نيروي زيادي ندارد اين امكان وجود دارد كه به وسيله ي دست و بدون واسطه ي كليد كوك عمل چرخاندن و كوك را انجام دهيم اما چون فضاي كناري سنتور در سمت كلاف بسيار محدود است اين فضا وجود ندارد كه دست انسان بتواند سر گوشي را بگيرد و آن را بچرخاند لذا تصميم بر آن شد كه به وسيله ي يك پيچ گوشتي كوچك عمل كوك صورت گيرد .
لازم به ذكر است كه در نمونه هاي اوليه امكان كوك كردن با دست را با افزايش طولِ پله اي گوشي ها به وجود آورده بوديم كه اين افزايش طول باعث بروز مشكلات ديگري از قبيل كج شدن تدريجي گوشي ها و جا نشدن ساز در جعبه هاي معمولي ، سنگين شدن ساز ، گراني قيمت تمام شده و . . . مي شد .

• استاندارد سازي و يكسان سازي حركت چرخشي كوك در همه ي سنتور هاي مجهز به روان كوك :

در سيستم قديمي كوك سنتور حتي اگر 2 سنتوري كه يك سازنده مي سازد را آزمايش كنيم مي بينيم كه نرمي و سفتي گوشي ها با هم متفاوت است ، اما روان كوك اين امكان را به وجود مي آورد كه حركت چرخشي و كوك در همه ي سنتور هاي مجهز به روان كوك يكسان و استاندارد باشد .
اين محصول در كشور ايران طراحي و توليد شده است ، لذا در صورت مشاهده ي هر نوع محصول كپي در هر فروشگاه و يا مشاهده ي استفاده ي محصول كپي توسط سازندگان ساز ، علي رغم اينكه محصول كپي ساخت هر كشور غيري باشد ، متخلفان سريعا تحت پيگرد قرار خواهند گرفت!

ثبت اختراع روان كوك :

فكر اوليه و تحقيقات بر روي روان كوك از سال 85 شروع شد اين طرح در تاريخ 14/6/1386 به اداره ي كل ثبت شركت ها و مالكيت هاي صنعتي ارائه شد

مزایای کلی روان کوک :

• حرکت نرم، روان و استاندارد
• دسترسی آسان و مطمئن به کوک حرفه ای، ریز و دقیق (حداقل کوک قابل تشخیص با گوش انسان)
• عدم چرخش گوشی در چوب و راهی از مشکلات ناشی از ان ماندگاری کوک بیشتر
• راهی سریع و آسان برای به دست آوردن توانایی کوک حتی برای هنرجویان مبتدی
• زیبائی، دوام و جلای ماندگار
• دقت گوشی های روان کوک 32 برابر گوشی های معمولی است. یعنی شما 32 برابر با دقت بیشتر سنتور را کوک خواهید کرد.
• چرخش گوشی های روان کوک بسیار روان و آسان توسط انگشتان دست انجام می شود و مچ دست شما آسیب نخواهد دید.
• روان کوک سیم را به دور خودش نمی چرخاند و با چرخش گوشی سیم فقط عقب - جلو می شود به همین دلیل شکل اصلی سیم حفظ می گردد.

آیا با روان کوک، دیگر سنتور کوک خالی نمی کند؟

روان کوک چیز خوبی است. ولی همانطور که اسم آن نیز نشان می دهد، هدف آن بیشتر کوک آسان و دقیق است.

روان کوک، سنتور شما قاعدتاً نباید به خاطر گوشیها و برگشت آن ها در داخل چوب (گوشیهای معمولی)، کوک خالی کند. زیرا در این وسیله از پیچ و مهره استفاده شده است. ضمناً کوک ساز بسیار دقیق خواهد شد. چون شما پیچ را می چرخانید و سیمی که روی مهره قرار داد به طرف بیرون یا داخل کشیده و کوک می شود اما فرق آن اینست که بر خلاف گوشیهای معمولی به جای اینکه سیم، محیط دایره را دور بزند بلکه فقط کشیده می شود لذا برخلاف گوشیهای معمولی که با اندک پیچاندن گوشی، کوک ساز کلی بالا، پایین می شود و حتی با تیونر هم نمی شود در پاره ای از اوقات 4 سیم را با هم کوک کرد (عدم ساخت دقیق توسط سازنده) با این وسیله می توان به آسانی ساز را کوک نمود. البته دقت روان کوک به قطر و گام دنده پیچ و مهره انتخابی دارد.

معایب روان کوک

تمامی موارد اشاره شده مزایای این وسیله خوب است اما معایبی هم دارد که هیچگاه اشاره نمی شود. البته برخی از معایب به این وسیله بر نمی گردد و به آن مربوط نیست اما همیشه به گوشیهای قبلی نسبت می دهند و می گویند با روان کوک حل شد و آن هم، خود کوک نگه داشتن ساز است.

مهمترین عامل در نگه داشتن کوک، جنس و طول سیمهای سنتور است. شما سنتوری را با گوشیهای روان کوک تصور کنید که سیمهای نامرغوب به آن بسته شده است. از طرف گوشیها ساز کوک خالی نمی کند و ساز را می توان به آسانی کوک کرد اما در اثر انبساط و انقباض، این سیمها هستند که تغییر طول داده و کوک کل ساز به هم می ریزد. یعنی نگه داشتن سنتور در یک محیط ایده آل و همان مراقبتهایی که همیشه توصیه می شود

مورد بعدی هم طول سیمهای سنتور. ممکن است بپرسید چگونه تاثیر گذار است. افزایش طول یعنی افزایش کشش و فشار به خرکها، گوشی ها، سیم گیر، صفحه ساز و ... و این امر منجر به کوک خالی کردن می شود. البته استادی چون داریوش سالاری روی این موضوع کار کرده و به تجربه به این نتیجه رسیده که اگر از طول کلاف بالای سنتور 1 سانت کم کنیم و به طول پایین کلاف سنتور 1 سانت اضافه کنیم ساز کوک بادوام تری خواهد داشت. به عبارتی ایشان با انجام این کار، تعدیل فشار را بر روی گوشی ها و ... انجام دادند. البته از معایب این روش هم اریب تر شدن خرک های سنتور نسبت به چیزی که الان هست می باشد که نوازندگی را اندکی سخت تر می کند.

یکی دیگر از معایب روان کوک، بستن سیم به دور آن است. یکی از ایرادهایی که استاد حسین ملک به نحوه سیم انداختن سنتور می گرفتند و این مشکل را با روش ابداعی خود حل کردند همین تاباندن سیم به دور سیم گیرها است. همین تاباندن سیم به دور سیم گیرها اگر به درستی انجام نشود بسیار در کوک خالی کردن موثر است. یعنی حتماً باید 9 دور، آن هم هر دو سیم به دور هم تابیده شود (ضربدری)، نه یکی به دور دیگری (البته همه عزیزان وارد هستند به این موضوع). که استاد حسین ملک در گوشیهای معمولی بسیار زیبا این مشکل را حل کردند و آن به این صورت است که ابتدا سیم را داخل سوراخ یک گوشی می کنید و سیم را به دور آن به طرف بیرون می پیچانید (با استفاده از آچار کوک که همه عزیزان وارد هستند) و سپس سیم را از روی صفحه و خرک مربوطه عبور داده و یک دور به طرف سیم گیر مربوطه می پیچانید و از زیر سیم گیر بعدی عبور داده و مجدداً از روی صفحه ساز و خرک مربوطه عبور داده و به سوراخ گوشی بعدی برده و دور آن نیز می پیچانید.

به عبارتی دو سیم را به صورت همزمان سیم می اندازید بدون اینکه نیاز به انبردست و دم باریک (یا وسیله ابداعی استاد بزرگ ابراهیم قنبری مهر) باشد. یعنی با این روش می تواند به سرعت کل سنتور را سیم اندازی کنید. خصوصاً برای خانمها بسیار خوب است. البته این روش بدی خود را هم دارد و آن اینست که اگر یک سیم کوک خالی کند، به احتمال زیاد، سیم دیگر هم کوک خالی می کند و دیگر اینکه اگر یک سیم پاره شود باید هر دو را عوض کنید و دیگر اینکه سیم با طول بیشتری نیاز دارید ( که لزومی ندارد). البته خوبی آن عدم کوک خالی کردن از طرف سیم گیرهاست.

در روان کوک شما هم طرف سیم گیر و هم طرف روان کوک را باید سیم بتابانید که در کوک خالی کردن موثر است. اگر این مورد نیز حل شود که چه بسیار عالی خواهد شد. ولی در کل باید گفت که روان کوک از گوشیهای معمولی بهتر است.

آیا تمام سنتورها را می توان به روان کوک مجهز کرد؟

به طور کلی می توانیم بگوییم بله. اما ابتدا باید توجه کنید که سنتور شما ایراد جدی نداشته باشد. سپس اینکه سنتور مورد نظر از نظر کیفیت ارزش نصب روان کوک را داشته باشد. معمولا سنتورهای مشقی و ارزان قیمت، از نظر مالی و کیفیت توجیه نصب روان کوک را ندارند.

نصب روان کوک چه مدت زمان می برد؟

پروسه جایگذاری گوشی های روان کوک حدود یک روز زمان می برد. ولی باید توجه نمود پس از قرار گیری روان کوک، سنتور خرک گذاری شده و چندین بار کوک می گردد تا سیم های جدید روی خرک ها کاملا نشسته یا اصطلاحا جا بیفتد. در نهایت سنتور کوک دقیق شده و آماده میگردد. کل این پروسه حدود 4-5 روز زمان می برد اما ترافیک کاری مجموعه را نیز در هر زمان باید در نظر گرفت.

با روان کوک نگهداری کوک چقدر افزایش پیدا می کند؟

نگهداری کوک در سنتور به عوامل زیادی بستگی دارد اما سنتوری که مجهز به روان کوک باشد دیگر از ناحیه گوشی سنتور کوک خالی نمی کند. روان کوک به دلیل استفاده از پیچ و مهره اجازه نمیدهد سیم از سمت گوشی باز شده و کوک را تغییر دهد. نگهداری کوک سنتور شما پس از نصب روان کوک حداقل 4-5 برابر بیشتر خواهد شد.

آیا سیم انداختن سنتور روان کوک سخت است؟

سیم انداختن در روان کوک کار سختی نیست. موضوع جدیدی است که باید آموخته شود و با سیم انداختن در گوشی معمولی متفاوت است. ابتدا لازم است توجه کنید که با وجود روان کوک، سیم سنتور به ندرت پاره خواهد شد و شما بسیار کم نیاز به سیم انداختن پیدا خواهید کرد. بسیاری از سنتورهای روان کوک بوده اند که طی چندین سال حتی یک سیم هم پاره نکرده اند!

روش کوک کردن سنتور در روان کوک چگونه است؟

کوک کردن سنتور با گوشی روان کوک به طور کلی با گوشی معمولی تفاوتی ندارد اما نکاتی دارد که برای کوک دقیق تر و بهتر باید آن ها را بدانید. در روان کوک، گوشی خیلی روان تر و با چرخش های زیاد چرخانده می شود. برای مثال برای اینکه یک نت را بمل کنید تقریبا باید گوشی را حدودا 2-3 دور بچرخانید.

آیا خودم می توانم روان کوک را روی سنتورم نصب کنم؟

این کار ابدا توصیه نمی گردد. ابتدا باید بدانید که در این حالت شما هزینه ی کمتری پرداخت نخواهید کرد. پس بهتر است این کار را به ما بسپارید تا با بهترین کیفیت برای شما انجام گردد. لازم است بدانید نصب روان کوک روی سنتور نیازمند داشتن ابزار و همچنین تجربه ی کافی بوده که قطعا بدون آموزش از عهده ی فرد خارج است. اگر فکر می کنید شخصی فنی هستید باز هم بهتر است این کار را به ما بسپارید و از سعی و خطا روی سنتور خود بپرهیزید.

پس از نصب روان کوک صدای سنتور تغییر می کند؟

گوشی های روان کوک به طور مستقیم در صدای سنتور تاثیر ندارند اما با وجود روان کوک سنتور شما بهتر و دقیق تر کوک می شود و شما صدای سنتور را با کوک دقیق تر خواهید شنید و همین مسئله ممکن است باعث شود تصور کنید صدای ساز تغییر کرده است ولی در واقع شما صدای کوک تری خواهید شنید. همچنین همانطور که اشاره شد روان کوک سیم را به دور خودش نمی چرخاند و فقط سیم را به همان شکل عقب جلو می کند به همین دلیل شکل اصلی سیم حفظ شده و باعث می گردد تا حدی صدای درست تری از سنتور خود بشنوید.

نصب روان کوک شامل چه چیزهایی است؟

در نصب روان کوک گوشی های ساز شما برداشته شده و گوشی های روان کوک جایگزین می شود. سیم های ساز نیز به کلی با سیم های درجه یک آلمانی و کره ای تعویض می گردد. اگر سنتور نیاز به اصلاحاتی جزئی داشته باشد با دریافت هزینه ی جداگانه انجام شده و سپس چندین بار کوک شده و پس از آماده سازی به همراه یک عدد آچار کوک روان کوک تقدیم شما می گردد.

آشنایی با مترونوم برای سنتور و طرز کار کردن با آن