کرمان از جمله شهرهای جذاب و مملو از مکان های گردشگری است که از نظر موقعیت جغرافیایی تقریبا در جنوب شرقی ایران واقع شده است. مکان های دیدنی این استان پهناور کشور دارای معماری دلنشینی است که نظر هر بیننده ای را جلب می کند. در این مطلب قصد داریم یخدان مویدی کرمان را که یکی از جاذبه های دیدنی این شهر است به شما معرفی کنیم، با ما همراه باشید.
شهر کرمان پهناورترین استان ایران با داشتن آب و هوای دل پذیر، غذاهای سنتی فوق العاده، آثار باستانی و بناهای تاریخی زیبا ازجمله ارگ بم و بهره گیری از تمدنی کهن یکی از زیباترین مکانهای دیدنی ایران و یکی از بهترین مقاصد گردشگری کشورمان محسوب می شود. کرمان جزو پنج شهر تاریخی ایران است. باید بگوییم کرمان تاریخ دور و درازی داشته و شاهد وقایع مهمی از پیشینه کشورمان بوده، به همین علت عنوان پنجمین شهر تاریخی ایران را از آن خود کرده است. گردشگران زیادی برای دیدن حدود 7 هزار جاذبه تاریخی به این شهر سفر می کنند.
کرمان، دیار کریمان ایران، یکی از تجلی گاه های تاریخ، تمدن و فرهنگی غنی ایران زمین است. شرایط ویژه زندگی در کویر سبب شده تا انسان ها برای تطبیق خود با شرایط گرم و خشک، مجبور به استفاده از خلاقیت و نوآوری باشند. ساخت قنات ها، آب انبارها، سیستم های آبرسانی و یخدان ها از جمله این ابتکارات است که زندگی را برای مردم پهنه های کویر ساده تر می کرد. از زمان ساخت اولین یخدان ها اطلاعات زیادی در دسترس نیست اما از آنجا که ساخت یخدان ها کار چندان آسانی نبوده، یخ در بسیاری از شهرها به کالایی لوکس و در اختیار افراد مرفه تبدیل شده بود، هرچند در شهرهای زیادی ساخت یخ توسط تمامی افراد روستا انجام می گرفت و بنابراین یخ به تمامی افراد روستا تعلق می گرفت.
معرفی یخدان مویدی
زمانی که هنوز برق اختراع نشده بود، کرمانی ها یخچال ها را با استفاده از خشت و گل، احداث کردند؛ بناهای بزرگی که همچنان بسیاری از آن ها پابرجا هستند و از جاهای دیدنی کرمان محسوب می شوند. این سازه ها یخ را در اوج گرمای طاقت فرسای تابستان کویر نیز در خود نگاه می داشتند. معروف ترین یخدان های کرمان عبارت اند از یخدان چوب مفیدی، یخدان های زریسف، یخدان رحیم آباد و یخدان مویدی. بقیه یخدان ها تماما از بین رفته اند و اثری از آن ها باقی نیست. آب این یخدان ها از قنوات تامین می شد و غالبا فالوده فروشان صاحب یخدان ها بودند. البته در بعضی موارد یخدان ها را وقف عام می کردند.
یخدان مویدی با قرارگیری در مرکز شهر، امروزه میزبان گردشگران است. این بنای تاریخی با ویژگی های معماری خود سال های سال، به خانواده های کرمانی خدمت رسانی کرده و هم اکنون نیز به تفرجگاه تبدیل شده است. یخدان مویدی در تاریخ ۲ آبان ۱۳۷۸ با شماره ثبت ۲۴۳۷ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
قدمت یخدان مویدی کرمان
کرمان به عنوان یکی از شهرهای کویری، قنات ها و یخدان های زیادی داشته است، یخدان هایی که با خشت و گل ساخته شده بودند و یخ را در گرمای طاقت فرسای تابستان هم نگاه می داشتند. نوک یخدان ها به شکل مخروطی ساخته می شدند که کمترین آفتاب به آن ها بتابد، دیواره هایی بلند در اطراف یخدان ها ساخته می شد که با ایجاد سایه، دمای هوای اطراف را کاهش دهند. مصالح مورد استفاده در یخدان ها سنگ ساروج و خشت بوده که به عنوان یک عایق حرارتی کاربرد داشته اند. یخدان های مشهور کرمان عبارتند از یخدان های لنگر، زریسف، رحیم آباد، چوب مفیدی و یخدان مویدی. یخدان مویدی مربوط به دوره سلجوقیان است. چندین باغچه در اطراف این یخدان بوده که در فصل زمستان پر از آب (آب قنات مویدی) می شده و پس از آنکه یخ می بسته به داخل یخدان به عمق 12 متری زیر زمین هدایت می شد. توده ای عظیم از یخ طی چند روز به وجود می آمد که در طول تابستان، باقی می ماند و مردم از آن استفاده می کردند. این اثر تاریخی در تاریخ 2 آبان 1378 با شماره ثبت 2437 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
معماری یخدان مویدی
طرز کار یخدان مویدی
- یخ سازی : برای تامین آب یخچال های خشت و گلی عظیم، آب به وسیله قنات ها به انتهای یخدان هدایت می شد و همیشه چند نفر کارگر در این یخچال ها در حال فعالیت بودند. مقداری آب از طریق تعدادی حفره، هر شب روی توده های یخ های قبلی هدایت می شد. این میزان چنان بود که سرمای یک شب بتواند آن را منجمد سازد؛ به عبارت دیگر ارتفاع آب روی سطوح یخ گیر از چند سانتی متر تجاوز نمی کرد. این شرط فنی به خوبی می رساند که یخچال سازان مجبور بودند با کمال دقت سطوح یخ گیری را طراز کنند.
- انتقال یخ به انبار : پس از آن که تقریبا قطر یخ به ۳۰ تا ۴۰ سانتی متر می رسید، یخ ها را قطعه قطعه می کردند و داخل منابع یخ می ریختند و انبار می کردند. انبار های یخ مانند آب انبارهای مدور ساخته شده بود و در مجاورت سطوح یخ گیری قرار داشت. روی هر طبقه از یخ ها مقداری کاه می ریختند تا از چسبیدن آن ها به یک دیگر جلوگیری شود. در برخی موارد، یخ سازان خوش ذوق دانه های یاقوتی رنگ انار را روی یخ های پاک می ریختند و در تابستان یخی زیبا و دلفریب زینت بخش سفره ثروتمندان می شد.
- انبار : این انبارهای یخ دارای دو راهرو بودند که یکی برای انباشتن یخ ها پس از تهیه به کار می رفت و دیگری برای بیرون آوردن آن ها در فصل تابستان استفاده می شد. همچنین در کف انبار یخ، یک یا چند چاه مخروطی شکل پیش بینی شده بود تا آب های حاصله از ذوب یخ ها در فصل گرما، به وسیله آبراهی در کف یخدان به آن منتقل می شد.
آدرس یخدان مویدی
یخدان مؤیدی از جمله آثار تاریخی کرمان و بزرگترین یخچال خشتی ایران و جهان محسوب می شود. در گذشته اهالی شهرستان کرمان از انواع قنات ها، آب انبارها، یخدان ها یا کانال ها بهره می بردند تا از این طریق زندگی راحت تری را تجربه کنند. آب انبارها منبع اصلی تامین آب قنات ها به شمار می رفت و به همین ترتیب آب موردنیاز برای ذخیره سازی در یخدان ها از قنات ها تامین می شد. جالب است بدانید یخدان های بزرگ از این روال مستثنی بودند و هر یک برای خود یک قنات اختصاصی داشتند. این یخدان ها در گذشته هایی که خبری از اختراع برق در میان نبود مانند یک یخچال عمل می کردند.
این اثر تاریخی که در حال حاضر یکی از جاذبه های گردشگری شهرستان کرمان به شمار می رود در گذشته در خارج از کرمان قرار داشت اما هم اکنون و با توجه به توسعه و گسترش شهر در همجواری خیابان ابوحامد واقع است. اگر خودروی شخصی دارید، برای دسترسی راحت و سریع به این بنای تاریخی می توانید با خودروی شخصی تان به سمت باغ ملی بروید. یخدان مویدی کرمان دقیقا در میدان تختی قرار گرفته است. علاوه بر این شما می توانید از تاکسی ها و اوتوبوس های درون شهری که برای این منظور در نظر گرفته شده اند استفاده کنید.
مجموعه گنجعلی خان کجاست؟
