دیسک و صفحه یا clutch plate قسمتی از گیربکس یا جعبه دنده می باشند که وظیفه آن ها انتقال نیرو است. این انتقال نیرو سبب افزایش قدرت خودرو می شود.این فرایند به این گونه است که هنگام حرکت خودرو با استفاده از دنده ، نیرو را افزایش و به چرخ دنده ها انتقال می دهیم. بستگی به شرایط ، برای انتقال نیرو دنده بیشتر میدهیم و یا دنده معکوس میکشیم تا قدرت خودرو افزایش پیدا کند.این روند برای خودروهایی است که دنده دستی دارند. در خودروهای اتوماتیک این روند به صورت خودکار انجام می شود.
خب، در پاسخ به این سوال باید عرض کنیم همه چیز به شما و نحوه استفاده شما از خودرو برمی‌گردد. عوامل زیادی در طول عمر دیسک و صفحه کلاچ موثر است. به طور مثال قرار نگرفتن در ترافیک، رانندگی نکردن در مسیرهای سخت، پرهیز از رانندگی هیجانی و… همگی از عواملی هستند که می‌توانند بر دوام دیسک و صفحه کلاچ تاثیر بگذارند. اما به طور کلی باید گفت بهتر است با گذشت یک سال‌و‌نیم برای بررسی صفحه کلاچ خودرو خود اقدام کنید تا مشکلی به وجود نیاید.
واضح‌ترین نشانه برای اینکه متوجه خرابی دیسک و صفحه کلاچ شوید شتاب ماشین شما می‌باشد. اگر اصطلاحاً ماشین شما گاز می‌خورد ولی سرعت بالا نمی‌رود باید هر چه سریعتر برای تعویض دیسک و صفحه کلاچ اقدام نمایید. به صورت کلی می‌توان گفت:
اگر خودرو شما گاز می‌خورد ولی سرعت آن بالا نمی‌رود، باید به بررسی دیسک و صفحه کلاچ بپردازید.
اگر پدال کلاچ ماشین شما سفت شده باشد، باید برای تعویض صفحه کلاچ اقدام کنید.
اگر هنگام آزاد کردن پدال کلاچ، پای شما به عقب رانده میشوند احتمالا مجبور هستید که صفحه کلاچ را تعمیر کنید.
اگر دنده خودرو شما به خوبی جا نمی‌خورد و تعویض دنده دشوار است، باید به سلامت صفحه کلاچ ماشین شک کنید.
اگر در لحظه راه افتادن خودرو و قرار داشتن در دنده یک، با آزاد کردن کلاچ اتاق ماشین بلرزد یعنی مشکل از دیسک و صفحه کلاچ است و باید به آن رسیدگی کنید.
همانطور که اشاره کردیم عوامل مختلفی در این مورد دخیل هستند که به ما کمک می‌کنند با رعایت آن‌ها بتوانیم دوام دیسک را بالا ببریم و دیرتر برای تعویض و یا تعمیر آن هزینه کنیم. بدون معطلی برویم سراغ این عوامل:
بسیاری از افرادی بر حسب عادت در بیشتر مواقع پای خود را کمی روی کلاچ نگه می‌دارند و به حرکت ادامه می‌دهند. به خصوص در هنگام تعویض دنده! اما واقعیت این است فشار دادن اندک کلاچ هم به معنی درگیر کردن آن است و باید بعد از تعویض دنده به طور کامل کلاچ را رها کنید.
اگرچه تعویض دنده بدون فشردن کلاچ کار بعیدی است، اما انسان است و هزار عیب و ایراد! بنابراین توصیه می‌کنیم این مورد را از قلم نیندازید و سعی کنید با چنین اشتباهی عمر دیسک و صفحه کلاچ را کاهش ندهید. بسیاری از موارد هم زود رها کردن کلاچ باعث می‌شود دنده به خوبی جا نخورد و همین موضوع بر دوام و فرسودگی آن تاثیرگذار است.
اینکه بدانید در مواقع خاص مثل سربالایی‌ها از کدام دنده باید استفاده کنید خیلی می‌تواند به افزایش عمر کلاچ کمک کند. به کار بردن دنده‌هایی غیر از یک و دو در شرایط سخت رانندگی به جز خرابی دیسک و صفحه کلاچ، نتیجه دیگری نخواهد داشت.
یکی دیگر از عوامل مهم و تاثیرگذار در طول عمر دیسک و صفحه کلاچ حمل بار سنگین با خودرو است. به خصوص در جاده‌های سربالایی و با شیب تند که فشار زیادی بر ماشین وارد خواهد کرد. توصیه می‌کنیم اگر در چنین وضعیتی قرار گرفتید دنده را به آرامی تعویض کنید و از رانندگی هیجانی بپرهیزید. تا فراموش نکردیم بهتر است بکسل کردن خودرو را هم یادآوری کنیم که تا چه میزان می‌تواند باعث فرسودگی و استهلاک دیسک و صفحه کلاچ شود. در این وضعیت بهتر است با سرعت بسیار کم حرکت کنید و از راننده خودرو بکسل شده بخواهید از ترمز زدن بیجا خودداری نماید.
بسیار از رانندگان زمانی که در سربالایی یا ترافیک قرار می‌گیرند، برای پیشگیری از حرکت کردن خودرو به سمت عقب، با کلاچ بازی می‌کنند و آن را به میزان کم فشار می‌دهند. در حالیکه این کار به مرور باعث آسیب زدن به صفحه کلاچ می‌گردد و توصیه می‌کنیم به جای استفاده از این روش به ترمز دستی خودرو روی بیاورید واز آن استفاده کنید.
خیلی واضح است که گیر کردن در ترافیک‌های سنگین تا چه میزان می‌تواند برای کارکرد کلاچ مخرب باشد. دلیل آن هم این است که در ترافیک برای پیشگیری از تصادف مجبور هستید کلاچ را زیاد نگه دارید و همین برای کاهش عمر دیسک و صفحه کلاچ کافیست!
ضعف یا کاهش ضخامت دیسکو صفحه کلاچ منجر به هدررفت انرژی خواهد شد که پیامدهای آن، کاهش کشش و توان خودرو، افزایش مصرف سوخت،افزایش گرمای تولیدشده در مجموعه انتقال نیرو و در حالت های شدید، ایجاد آسیب به قسمت های دیگر است.
ما در این مقاله به بررسی دیسک و صفحه کلاچ پرداختیم و گفتیم که کلاچ رابط اصطکاکی بین جعبه‌دنده و موتور بوده و نیرو را از موتور به جعبه‌دنده و سپس چرخ‌ها منتقل می‌کند؛ سپس نکاتی درباره افزایش طول عمر این قطعات بیان کردیم.
