به گزارش پایگاه خبری_ تحلیلی ساعدنیوز به نقل از ایسنا، دکتر حسن سالاریه در خصوص برنامه های سازمان فضایی ایران در حوزه اعزام انسان به فضا، توضیح داد: ما در این زمینه برنامه مفصلی با عنوان "زیست فضا" داریم. در این برنامه در گذشته با عنوان اعزام انسان به فضا یاد می شد و الان این برنامه را توسعه دادیم. وی با تاکید بر اینکه در این برنامه تنها تمرکز ما بر روی زیست انسان نیست، خاطر نشان کرد: در این زمینه تنها تکیه ما بر اعزام فضانورد نیست، بلکه در این طرح موضوع زیست فضا به طور مبسوط در یکی از پژوهشگاه ها در حال انجام است و این طرح جزو برنامه های جدی سازمان فضایی به شمار می رود. سالاریه اظهار کرد: در این طرح بسیاری از کاربری های دیگر از جمله ساخت آزمایشگاه های زیر مداری را در این زمینه داریم. به گزارش ساعدنیوز، در سند جامع توسعه هوافضای کشور ۷ چشم انداز در نظر گرفته شده است که به این شرح است:
ردیف | چشم اندازها |
---|---|
۱ | اقتداربخش و مؤثر در امنیت ملی |
۲ | کارا و قابل اتکا در تأمین نیازهای راهبردی و جاری جامعه ایرانی و جهان |
۳ | متناسب با فرهنگ و ارزش های اسلامی- ایرانی |
۴ | توانمند در ثروت آفرینی، طراحی، توسعه و تولید محصولات و ارائه خدمات هوافضایی |
۵ | الهام بخش و افتخارآفرین در گسترش مرزهای دانش و توسعه فناوری هوافضا |
۶ | پیشران دیگر حوزه های علم، فناوری، صنعت و خدمات |
۷ | دانش بنیان و توانمند در به کارگیری آخرین یافته های علمی، پژوهشی و فناوری |
راهبردهای کلان بخش فضایی این سند به صورت ذیل آمده است:
ردیف | اهداف کلان فضایی |
---|---|
۱ | تمرکز در سیاست گذاری، راهبری، هماهنگی و انباشت دانش و در اجرای برنامه های کلان فضایی کشور با استفاده حداکثری از توان کلیه نهادها و مؤسسات دولتی و غیر دولتی |
۲ | حمایت از خصوصی سازی و فراهم کردن بستر لازم برای ایجاد صنایع دانش بنیان در حوزه فضایی |
۳ | حمایت هدفمند از فعالیت های آموزشی و پژوهشی و قطب های علمی مورد نیاز برنامه های فضایی |
۴ | توسعه هوشمند و فعال همکاری ها و تعاملات بین المللی به منظور پیشبرد برنامه های فضایی با حفظ و حراست از دارایی های فضایی جمهوری اسلامی ایران |
۵ | استفاده از دستاوردهای فضایی در شناخت کیهان و توسعه اخترفیزیک و نجوم و بازخوانی ذخایر اسلامی در این عرصه و بررسی تناسب آنها با علوم جدید |
۶ | حمایت از پژوهش های بنیادین با تکیه بر مبانی معرفتی اسلامی به منظور تولید، توسعه و تقویت علوم پایه مرتبط با فضا |
۷ | طراحی، ساخت و پرتاب سامانه های حامل ماهواره های مورد نیاز از جمله ماهواره های دارای کپسول زیستی و ماهواره های زمین آهنگ |
۸ | ترویج و اشاعه علوم، فناوری ها و دستاوردهای فضایی در اقشار مختلف جامعه به ویژه نوجوانان و نخبگان |
بر این اساس محققان این حوزه دستاوردهای مختلفی داشتند که از آن جمله می توان به طراحی و ساخت ۸ کاوشگر اشاره کرد. طراحی و ساخت اولین کاوشگر ایرانی و ورود به حوزه کاوشگرهای فضایی در آبان ۱۳۸۵ صورت گرفت. این محموله به گونه ای طراحی شده بود که داده های ضروری، در زمان اوج گیری، ثبت و پس از بازگشت به جو و بازیابی در سطح زمین استخراج شوند. این محموله علمی ـ تحقیقاتی به تجهیزات گوناگونی برای اندازه گیری شرایط محیطی، تله متری داده ها و همچنین ارسال برخط تصاویر مجهز بود. در لحظات اولیه این مأموریت، محموله و حامل به صورت یکپارچه و بدون انحراف، مسیر پروازی خود را طی کردند و داده های سامانه تله متری و تصویر پرواز محموله، به صورت مطلوبی در ایستگاه زمینی دریافت می شد. پس از آن، ارتباط محموله با زمین قطع شد و کاوشگر در نزدیکی سکوی پرتاب، سقوط کرد. دلیل ناتمام ماندن این مأموریت، اشکال ایجاد شده در اتصال بین محموله و حامل بود. بر این اساس، مقرر شد تا قسمت های سازه ای این محموله شامل جایگاه اصلی قطعات، پوسته ها و بخش بازیابی مورد بازنگری قرار گیرند و محموله بعدی با اصلاحات لازم، آماده پرتاب شود.
کاوشگر ۲
به دنبال پرتاب اولین کاوشگر و بعد از بهینه سازی عملکرد زیرسامانه ها، دومین محموله کاوشگرها در آذرماه ۱۳۸۷ با موفقیت پرتاب و بازیابی شد. محموله کاوشگر ۲، بلافاصله بعد از پرتاب به ارسال داده و تصویر پرداخت و پس از رسیدن به ارتفاع اوج، با عملکرد مطلوب سامانه های کاهش سرعت و چترهای بازیابی، به سلامت به زمین بازگشت.
کاوشگر ۳
سومین محموله کاوشگرهای فضایی تحت عنوان کاوشگر ۳ در بهمن ماه ۱۳۸۸ به فضا پرتاب شد. این کاوشگر توانست محفظه زیستی حامل موجودات زنده کوچک و پنج رده مختلف از سلول های بنیادی و سوماتیک را با خود به فضا ببرد. بدین ترتیب با اندازه گیری میزان رشد، مرگ و میر و نحوه عملکرد سلول ها، تحت تأثیر شتاب و ارتعاش موجود در فازهای مختلف پرواز، اولین گام در شکل گیری تحقیقات زیست فضایی برداشته شد.
کاوشگر ۴
به دنبال پرتاب موفق کاوشگر ۳، مأموریت جسورانه و جدیدی برای اعزام یک موجود زنده انسان نما از خاک ایران به فضا تعریف شد. در ۲۴ اسفندماه ۱۳۸۹ کاوشگر ۴ پرتاب شد و در این مأموریت اولین کپسول زیستی برای پشتیبانی حیات موجود زنده در شرایط فضایی، طراحی و ساخته شد. این محموله آزمایشی بدون موجود زنده به همراه کاوشگر تا لایه های فوقانی جو، در ارتفاع حدود ۱۳۵ کیلومتری بالا رفت و پس از حدود ۱۵ دقیقه، با عملکرد مناسب سامانه بازیابی به زمین بازگشت. پرتاب کاوشگر ۴ با هدف تحقق بخشی از فرایند اکتساب فناوری های لازم برای ارسال موجود زنده به فضا و به منظور آزمودن عملکرد سامانه و تعدادی از زیرسامانه های مورد نیاز در تحقیقات زیست-فضایی صورت گرفت.
کاوشگر ۵
در فاصله کمتر از ۶ ماه پس از پرتاب موفق کاوشگر ۴، پنجمین کاوشگر با هدف ارسال موجود زنده تا ارتفاع ۱۲۰ کیلومتری سطح زمین طراحی و ساخته شد و در ۱۶ شهریور ماه ۱۳۹۰ برای نخستین بار در ایران کاوشگر حامل یک موجود زنده انسان نما توسط یک پرتابگر حاوی سوخت جامد به فضا ارسال شد. این کاوشگر به گونه ای طراحی شده بود که شرایط لازم برای زنده ماندن یک جاندار کوچک نظیر میمون را در مدت زمان مأموریت فراهم می کرد. بدین منظور کپسول زیستی به یک سامانه پشتیبان حیات شامل زیرسامانه تولید اکسیژن و حذف دی اکسید کربن و تجهیزات سنجش و ثبت پارامترهای محیطی و علائم حیاتی موجود زنده مجهز شد.
کاوشگر ۶
فعالیت های کاوشگر ۶ بلافاصله بعد از پرتاب محموله پنجم آغاز شد. هدف از این فعالیت ها، بهبود فناوری های مورد نیاز برای ارسال کاوشگرهای فضایی بود. کاوشگر اخیر که از مجموعه هایی همچون پشتیبانی حیات، رهگیری، بازیابی و تله متری تشکیل شده بود، در ۱۸ شهریور ۱۳۹۱ مورد آزمایش پرتابی قرار گرفت. عملکرد مشاهده شده از سامانه های الکترونیکی، مکانیکی و آیرودینامیکی، در لحظه پرتاب این کاوشگر بسیار مطلوب بود و مطابق برنامه ریزی های انجام شده فرآیند ارسال داده و تصویر از محموله کاوشگر بلافاصله بعد از پرتاب آغاز شد. علاوه بر آن کارکرد کپسول زیستی نیز در تمامی طول مسیر پرتاب مطلوب بوده، به گونه ای که بر اساس مشاهدات تصویری و داده های دریافتی، موجود زنده تا آخرین لحظات دریافت اطلاعات، زنده بود و ضربان قلب آن در محدوده مجاز قرار داشت.
کاوشگر پیشگام
در نهم بهمن ماه ۱۳۹۱ کاوشگر پیشگام توانست به کمک یک پرتابگر سوخت جامد، سرنشین خود را که میمونی از نژاد "رزوس" بود، تا ارتفاع ۱۲۰ کیلومتری سطح زمین حمل کند و به سلامت فرود آورد. با اجرای این طرح ایران در ردیف معدود کشورهایی قرار گرفت که از توانمندی ارسال موجود زنده به فضای ماورای جو (ارتفاع بالاتر از ۱۰۰ کیلومتر) و بازگشت سالم آن برخوردار هستند. هدف از انجام این مأموریت، بررسی و مطالعه دقیق تر شرایط پروازی و اثر آن بر مجموعه های فنی محموله و زمینه سازی مناسب برای تحقیقات زیست فضایی کشور بود.
کاوشگر پژوهش
به دنبال موفقیت کاوشگر پیشگام در ارسال اولین میمون فضایی ایران به فضا و در راستای تحقق بخشی از برنامه اعزام انسان به فضا، کارشناسان و پژوهشگران «پژوهشگاه هوافضا» آماده سازی کپسول فضایی دیگری برای ارسال دومین میمون فضایی ایران به فضا را در دستور کار قرار دادند. این محموله سرنشین دار که «کاوشگر پژوهش» نام دارد، پس از بهبود و توسعه زیرسامانه های کاوشگر پیشین و افزایش قابلیت اطمینان آن، برای پرتاب با یک حامل سوخت مایع در روز شنبه ۲۳ آذرماه ۱۳۹۲ آماده شد. مطابق برنامه ریزی، «کاوشگر پژوهش» در این روز در پایگاه پرتاب های فضایی ایران واقع در سمنان، روی سکوی پرتاب مستقر شد و همان طور که انتظار می رفت، دومین میمون فضایی ایران را به فضای زیرمداری ارسال کرد و پس از مدت زمان حدود ۱۵ دقیقه سالم به زمین بازگرداند. اکنون برنامه "زیست فضا" در دستور کار سازمان فضایی قرار گرفته تا به صورت مبسوط تری در این زمینه مطالعات ادامه یابد.