زیورآلات آلیاژی از طلا هستند نه خود طلا!
به طور حتم تا کنون رنگ ها و جنس های مختلف طلاجات و جواهرات نظر شما را جلب کرده است، مصنوعات طلایی که هر کدام در پشت ویترین طلا فروشان دل می ربایند و ما را برای خرید زیورآلات به وجد می آورند، از چه ساخته شده اند؟! می دانیم؛ سوال کلیشه ای پرسیدیم چون غالباً در جواب این سوال مسلماً می گویند: معلوم است طلاجات از طلا ساخته شده اند، جواب دادن به این سوال نه دانشی لازم دارد و نه فکری! اما بیایید زیاد عجله نکنیم، بهتر است کمی موشکافانه تر به این قضیه نگاه کنیم! باید بگوییم طلا و جواهرات از فلز طلا ساخته نشده اند بلکه از آلیاژی از طلا ساخته شده اند! حال، برای آنکه بدانیم آلیاژ چیست و چگونه آلیاژ طلا ساخته می شود؛ بهتر است، همراه ما باشید و این مقاله را دنبال کنید.
آلیاژ چیست؟
آلیاژ alloy یک واژه ی فرانسوی و به معنای ترکیب کردن است، البته نه ترکیب کردن هر ماده ای باهم! فقط به ترکیب دو یا چند فلز یا عنصر با هم، آلیاژ می گویند؛ همچنین تعداد عناصری که با یک فلز ترکیب می شوند بسیار مهم است و بر این اساس آلیاژها را دوتایی و سه تایی و… می خوانند.
در ضمن، خالی از لطف نیست که بدانید، ساخت آلیاژ و ترکیب فلزات و عناصر با فلزات از گذشته مرسوم بوده است حتی می توان گفت ساخت آلیاژ به دوره ای برمی گردد که انسان فلز را شناخت! اما سوالی که ذهن را درگیر می کند این است، به راستی هدف بشر از ساخت آلیاژ و ترکیب فلزی با فلزات و عناصر دیگر چه بوده و هست؟ در جواب باید گفت: انسان ها در طول زندگی خود همواره در فکر پیشرفت و بهبود محیط پیرامون خود بوده اند، آن ها با ساخت آلیاژ توانسته اند نقاط قوت یک فلز را تقویت کنند و نقاط ضعف آن را از بین ببرند.
علاوه بر آن مهم است بدانید در ساخت آلیاژ، فلزی که از همه بیشتر در ترکیب به کارمی رود را فلز پایه می نامند، برای آنکه بهتر منظور ما را متوجه شوید مثالی می زنیم؛ همه ی ما می دانیم فولاد یک آلیاژ است که از ترکیب آهن و کربن ساخته می شود، در آلیاژ فولاد فلز پایه آهن است ( یعنی برای ساخت فولاد بیشتر از آهن استفاده می کنند تا عنصر کربن ) و فقط مقادیر کمی ( حدوداً ۲ درصد ) از کربن را به آن اضافه می کنند. همانطور که گفتیم این کار باعث بهبود و مقاوم سازی فلز آهن می شود، پس می توان نتیجه گرفت که در آلیاژ فولاد فلز پایه آهن است. جالب است بدانید مقدار ترکیب فلزات و عنصرهای مختلف با یک فلز پایه ( برای ساخت آلیاژ ) در درجه سختی، استحکام، کیفیت، عیار و رنگ آن فلز پایه بسیار مهم و تعیین کننده است؛ یعنی اگر در آلیاژ فولاد به جای ۲ درصد کربن از ۳ درصد کربن استفاده کنند آلیاژ فولاد بسیار شکننده می شود و استحکام خود را از دست می دهد همچنین اگر کمتر از ۰.۲ درصد کربن استفاده کنند، دیگر آن درجه سختی دلخواه را به فلز آهن اضافه نمی کند. به صورت کلی باید گفت مقادیر در ساخت آلیاژ بیش از آن که فکرش را می کنید مهم است.! تا اینجا سعی کردیم مفهوم آلیاژ را به درستی بیان کنیم اما از اینجا به بعد می رویم سراغ تخصص خودمان یعنی طلا! بله، طلا نیز یک آلیاژ است که وابسته به نوع مصرف آن، آن را با فلزات و عناصر دیگر ترکیب می کنند، با ما باشید تا ببینیم چرا این زیورآلاتی که به خود آویزان کرده ایم طلای خالص نیستند و صرفاً آلیاژی از طلا محسوب می شوند؟!
طلا و نقره به هر نسبتی با یكدیگر با یكدیگر تشكیل آلیاژ می دهند. هرگاه درچنین آلیاژی 60 – 50 در صد نقره بكار رود آلیاژی به رنگ زرد مایل به سفید تشكیل خواهد شد. هرگاه میزان نقره 25 درصد باشد آلیاژ حاصله سفید مایل سبز خواهد شد كه آلیاژ در طلا و جواهر سازی كاربرد زیادی دارد. آلیاژ طلا و مس با 75 درصد طلا و 25 درصد مس به رنگ به رنگ زرد مایل به سرخ در سكه سازی كاربرد دارد. طلای قرمز با افزایش درصد مس بدست می آید. طلای ارغوانی آلیاژی از 75.49 درصد طلا و بقیه آلومینیوم است و طلای آبی رنگ روشن حاوی 53.83 درصد ایندیوم و 46.17 درصد طلا می باشد. در هر صورت با تغییرات لازم در میزان درصد طلا و عناصر آلیاژی دیگر رنگهای متنوعی از طلا بدست می آید.
مقیاس عیار در حقیقت مقدار طلای خالص در 24 قسمت قسمت از كل فلز است یعنی اینكه عیار طلای 100 درصد خالص 24 در نظر گرفته می شود به عبارت دیگر واژه عیار بیامگر میزان خلوص آن در 24 قسمت می باشد. بهترین طلای تجاری كه در ساخت زیور آلات به كار می رود 22-14 عیار است. سكه های داخلی طلا عموما 21.6 عیار هستند یعنی در آنها 90 درصد طلا وجود دارد.
نسبت طلا را گاهی اوقات در هزار قسمت در نظر می گیرند با یك تناسب ساده می توان مثلا متوجه شد كه طلای 18 عیار در چند هزار است.
عیار طلای موردنظر خود را مشخص کنید
هرچه طلا از عیار بالاتری برخوردار باشد در واقع خلوص بیشتری دارد و قیمت آن نیز بالارتر است. حال شما برای خرید طلای مورد نظر باید متناسب با نوع نیاز خود طلایی با عیار مناسب را برای خود تهیه کنید؛ زیرا طلای 24 عیار بسیار نرم است و احتمال ابتلا به آلرژی و حساسیت نیز در استفاده از این نوع طلاها وجود دارد.
به همین دلیل اگر شما قصد دارید از طلا و جواهرات خود به مدت طولانی در روز استفاده کنید بهتر است از طلایی با عیار 18 استفاده کنید که هم از دوام بیشتری برخوردار باشد و هم برای پوست شما آلرژی ایجاد نکند. جلا و آبکاری طلا را در نظر داشته باشید: آبکاری در واقع روشی است که در آن فلزات را داخل طلای مذاب فرو می برند و به این ترتیب یک پوششی از طلا بر روی فلزات ایجاد می شود. در این روش یک جریان الکتریکی میان فلز و طلا برقرار می شود که در نهایت موجب می شود لایه ای از طلا به فلز بچسبد.
انتخاب رنگ طلا: زیورآلات طلایی معمولا به رنگ زرد هستند، اما به رنگ های صورتی،سفید و در نوع بسیار کمیاب آن به رنگ سبز هم وجود دارند. که البته رنگهای صورتی، سفید و سبز آن در ترکیب با فلزات دیگر ایجاد می شود. طلاهای غیر زرئ معمولا از عیاری بیشتر از 18 برخوردارند رنگ زرد طلا، نشان دهنده رنگ طبیعی معدنی طلاست؛ البته باید به این نکته هم توجه داشته باشید که هر طلایی که رنگ زرد داشته باشد صرفا طلای خالص نیست و بهتر است به نوشته های حک شده داخل طلا نیز توجه داشته باشید.
طلای سفید از ترکیب طلا با نیکل و پالادیم ایجاد می شود. طلای سفید رنگی شبیه به نقره ای روشن است. طلای صورتی در اثر ترکیب طلا با فلز مس ایجاد می شود و طلای سبز هم در اثر ترکیب طلا با نقره ایجاد می شود. طلای سبز رنگ به دلیل ارزشمند بودن هر دو فلز طلا و نقره، از قیمت بالاتری نسبت به سایر طلاها برخوردار است.