به گزارش سایت خبری ساعد نیوز به نقل از همشهری آنلاین، مهدی زارع استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله در شرق نوشت: با زمین لرزه بامداد شنبه ۲۹ شهریور ۹۹ در جنوب شرق فیروزکوه با بزرگای ۳، زنجیره زلزله های کوچک با بزرگای بیش از ۲.۵ رخ داده در پهنه گسل های مشا و فیروزکوه از ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۹ تا پایان شهریور به ۱۸۰ رخداد رسید.
این زمین لرزه های کوچک و پایش آنها از نظر بررسی احتمال رخداد زمین لرزه ای شدید در مرکز و جنوب البرز ارزش فراوانی دارند.
نگارنده در ماه های اخیر مشغول کار روی لرزه خیزی البرز مرکزی در ۲۵ سال اخیر با بررسی حدود ۱۵ هزار زلزله ثبت شده در شبکه های محلی با بزرگای بیش از یک بوده است.
مردم شهر تهران دست کم دو بار در نیمه شب ۱۹ اردیبهشت ۹۹ با بزرگای ۵.۰ و ظهر هفتم خرداد ۹۹ با بزرگای ۴ لرزش زمین را حس کردند.
۲۲ تیر ۹۹ زلزله ای با بزرگای ۳.۶ در نزدیکی فیروزکوه و سپس یک سری زلزله در آن پهنه در فاصله صدکیلومتری تهران رخ داد که بزرگ ترین آنها با بزرگای ۴.۰ همان روز به وقوع پیوست. البته زلزله های با بزرگای ۴ یا کمتر اثر تخریبی خاصی ندارند و بسیاری از زلزله های با بزرگای کمتر از ۳ اگر نزدیک شهرهایی مانند تهران رخ ندهند، ثبت و گزارش هم نمی شوند؛ ولی زلزله هایی که در محدوده پیرامون تهران رخ می دهند، معمولا بیشتر ثبت و گزارش می شوند؛ چون ایستگاه های لرزه نگاری پیرامون تهران فراوان تر از نقاط دیگر کشور نصب شده اند و اخبار زلزله های کوچک آن نیز بیشتر مورد توجه قرار می گیرد.
معمولا هم پرسش مهم آن است که آیا زلزله مهمی در محدوده تهران رخ خواهد داد؟ وقتی زلزله های با بزرگای کمتر از ۵ در محدوده دماوند و روی پهنه گسله مشا رخ می داد، سؤال می شد (و همچنان می شود) که اگر گسل مشا با زمین لرزه ای با بزرگای ۷ دچار گسیختگی شود، چه اثری بر شهر تهران خواهد داشت؟
نامه قرارگاه خاتم الانبیاء به رئیس جمهور برای انتقال پایتختکانون زلزله های دماوند در ۵۰ کیلومتری شرق تهران قرار داشت و بر روی قطعه شرقی گسل مشا رخ دادند. قطعه گسله مرکزی مشا در مجاورت آن و از ناحیه لواسانات در فاصله حداقل ۱۴ کیلومتری با شمالی ترین بخش های تهران، می گذرد. شهر تهران در فاصله حدود ۴۰ تا ۷۰ کیلومتری قطعه شرقی گسله مشا و ۱۴ تا ۴۰ کیلومتری قطعه مرکزی آن قرار گرفته است و حدود ۹۰ کیلومتر با انتهای غربی گسل فیروزکوه فاصله دارد. آیا این زمین لرزه های کوچک بر روی گسل های مشا و فیروزکوه که به دنبال یکدیگر قرار گرفته و در جنوب غرب فیروزکوه با هم تلاقی دارند، می تواند موجب تحریک قطعه گسل مجاور (به صورت بازی دومینو) شوند؟
در صورت وجود سامانه مدون و منظم ثبت داده ها، بیشتر زلزله های بزرگ در فلات ایران می توانند با احتمال مناسب در بازه های زمانی میان مدت –بین دو ماه تا دو سال- پیش یابی شوند؛ ولی هنوز به طور قطعی یا با احتمال عدم قطعیت کمتر از ۳۰ درصد نمی توان پیش بینی کرد؛ چون مشکلات زیادی از قبیل عدم شناخت دقیق پارامترهای مختلف گسلش و پیش بینی نحوه انتشار موج های زلزله مانع اجرای عملی پیش بینی دقیق زمانی و مکانی می شود. زمین لرزه ۱۱ فروردین ۱۳۸۵ «چالان چولان» بروجرد لرستان (با بزرگی ۶.۰) نیز از حدود دو هفته قبل با رخداد یک سری زمین لرزه ها از زلزله های با بزرگی ۴ به بالا همراه بوده است که موجب شد مردم در لرزه اصلی اکثرا در امان بمانند.
در این زمینه تجربه زلزله پنجم دی ۱۳۸۲ بم هم به کمک آمد و پیش لرزه های زلزله بم موجب شده بود تا مردم منطقه بروجرد با رخداد خردزمین لرزه ها (که بعدا معلوم شد پیش لرزه بوده اند) اقدامات محافظه کارانه برای حفظ خود از زلزله احتمالی پیش رو انجام دهند. گزارش های مشابهی از مشاهده چنین آنومایی های لرزه ای از ماه ها قبل به همراه تغییرات سطح آب زیرزمینی در زلزله ۱۲ می ۲۰۰۸ ونچوان چین با بزرگای ۷.۸ و همچنین تغییرات در سطح گاز رادون در زلزله ششم آوریل ۲۰۰۹ لاکویلا ایتالیا با بزرگای ۶.۳ و همچنین زلزله ۱۷ ژانویه ۱۹۹۵ کوبه ژاپن با بزرگای ۶.۸ وجود دارد که در آنها نشانه هایی از تغییرات طبیعی یادشده، قبل از رخداد زلزله اصلی گزارش شده است.
گزارش هایی از تغییر در سطح آب زیرزمینی در پهنه رومرکزی زلزله ٢٦ مرداد ١٣٩٣ مورموری ایلام و همچنین فراوانی عقرب ها در قبل و بعد از رخداد زمین لرزه در پهنه رومرکزی در منطقه زلزله زده وجود دارد که این موضوع می تواند نشانگر وجود پیش نشانگر تغییر سطح آب زیرزمینی در این زمین لرزه باشد که بیرون زدن و فراوانی عقرب ها نیز می تواند مرتبط با تغییر سطح آب زیرزمینی و مشخصا بالاآمدن سطح آب زیرزمینی در قبل و بعد از رخداد زمین لرزه در پهنه رومرکزی باشد. این گونه تغییرات محیطی به صورت منظم هنوز در ناحیه البرز و استان تهران پایش نمی شود؛ گرچه این امکان دست کم به صورت اولیه نزد سازمان های مختلف (مانند سازمان آب، سازمان انرژی اتمی و...) در ایران وجود دارد و زیرساخت ارتباطی امکانات ارتباطی از طریق وزارت ارتباطات در کشور فراهم است.
مسئله اصلی به کارگیری این امکانات و ساماندهی و ارتقای آنها به شکل یک سامانه پایش برای پیش بینی و پیش یابی خطر زلزله است. آنچه از زلزله های رخ داده در منطقه البرز مرکزی به صورت اولیه و بر پایه داده های ۲۵ سال اخیر می توان دریافت، آن است که احتمال زمین لرزه شدید -با بزرگای ۶ به بالا- در محدوده زمانی دو سال آینده همچنان وجود دارد و براساس پایش رفتار لرزه خیزی در سال های اخیر می توان این احتمال را بیش از متوسط حد قابل انتظار ارزیابی کرد. سیکل های رخداد زمین لرزه های فراوان تر در بازه هر چهار تا شش سال بین آرامش نسبی و فراوانی نسبی در تغییر بوده است و به نظر می رسد که از سال جاری در آغاز یک پنجره زمانی چهار تا شش ساله با فراوانی نسبی بالاتر و احتمال رخداد زلزله شدید در این ناحیه قرار گرفته ایم.
