به گزارش سایت خبری ساعد نیوز به نقل از فرارو، طی سال های اخیر قرار بود با شناسایی میزان درآمد افراد از زمره یارانه بگیران حذف شوند، اما این اتفاق در برهه هایی به کندی پیش رفت و به نظر می رسد دولت نیز به دلیل سختی شناسایی، این کار را رها کرده بود. تا اینکه به دلیل مشکلات ایجاد شده توسط کرونا همچنین لزوم پرداخت کمک های نقدی به افراد بیکار شده، در سال آینده قرار است ۲۰ میلیون نفر از لیست یارانه بگیران حذف شوند. این کار باعث می شود که ۱۱ هزار میلیارد تومان در سال صرفه جویی شود.
مژگان خانلو در حالی از حذف یارانه بگیران صحبت کرده که حتی میزان یارانه نقدی که دولت سال آینده قرار است پرداخت کند همان ۴۲ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان بودجه ۹۹ است.
حذف یارانه بگیران جدی تر شد
حذف یارانه بگیران ثروتمند یا همان سه دهک بالایی جامعه از شهریور سال گذشته آغاز شده بود. هر چند پس از اجرای قانون هدفمندی یارانه ها قرار بر شناسایی سریع تر افراد ثروتمند بود، اما به دلیل نبود آمار های مناسب از میزان درآمد، حذف یک باره افراد این دهک امکان پذیر نبود.
بنابراین در مرحله اول ۷۰۰ هزار نفر و در مرحله دوم نیز ۱۷۰ هزار نفر از جمع یارانه بگیران خارج شدند. با وجود اینکه مسوولان معتقد بودند باید ۲۰ میلیون نفر از گرفتن یارانه کنار گذاشته شوند، اما در شهریور سال ۹۸ کمتر از یک میلیون نفر یارانه شان قطع شد.
حجت میرزایی در خصوص ادامه دار شدن حذف یارانه بگیران در سال ۹۸ نیز گفته بود: «خبری از تعداد حذفیات در این دوره نیست و منتظر دستور مجلس شورای اسلامی هستیم. اکنون در مرحله توجیه نمایندگان مجلس درباره حذف یارانه خانوار های با درآمد بالا هستیم؛ هر چند که تکلیف قانونی برای این حذف به دولت محول شده است.»
سه ماه پس از حذف کمتر از یک میلیون نفر از جمعیت یارانه بگیران و در زمان تقدیم لایحه بودجه ۹۹ به مجلس، دولت در ماده چهار آیین نامه اجرایی منابع و مصارف هدفمندی یارانه ها یا همان تبصره ۱۴ تاکید کرده بود که «شناسایی سه دهک درآمدی بالای جامعه باید توسط وزارت رفاه بر اساس کلیه بانک های اطلاعاتی در اختیار و مبتنی بر ضوابط و معیار های مربوطه در دستور کار قرار گرفته و یک ماه پس از ابلاغ عملیاتی شود.» این ماده در خرداد سال جاری توسط اسحاق جهانگیری به دستگاه های مربوطه ابلاغ شده بود.
وظیفه شناسایی افراد با درآمد بالا برعهده کیست؟
از آنجایی که شناسایی افراد با درآمد بالا نیازمند بررسی اطلاعات دقیقی راجع به میزان درآمد، نوع خودرو و مسکن آن ها بود، با مشکلاتی روبه رو شد. تا اینکه در بودجه سال ۱۴۰۰ نیز وظیفه شناسایی افراد با درآمد بالا بر عهده وزارت تعاون است.
«در بند (۱) تبصره ۱۴ لایحه بودجه ۱۴۰۰ آمده، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی موظف است با استفاده از کلیه بانک های اطلاعاتی در اختیار و بر اساس معیار ها و ضوابطی که توسط این وزارتخانه تعیین می شود نسبت به شناسایی و حذف سه دهک بالای درآمدی از فهرست یارانه بگیران، با ارایه دلیل و مدرک به افراد اقدام کند.»
(فیلم) طرح جدید مجلس برای افزایش یارانه با کنار هم قرار دادن آنچه وزارت تعاون در بودجه ۹۹ و ۱۴۰۰ نسبت به آن موظف بود، مشخص می شود که وزارت تعاون شناسایی افراد ثروتمند را به صورت کامل انجام نداده است.
از سوی دیگر به نظر می رسد صحبت های مژگان خانلو در خصوص حذف ۲۰ میلیون نفر نیز در راستای اجرای این آیین نامه باشد.
چرا شناسایی ثروتمندان سخت است؟
پس از حذف کمتر از یک میلیون یارانه بگیر ثروتمند در شهریور ۹۸، محمد شریعتمداری، وزیر کار از ادامه دار شدن شناسایی افراد پردرآمد تا مهر همان سال خبر داده بود. هر چند این دست وعده ها در تمام سال های پس از آذر ۸۹ که قانون هدفمندی یارانه ها در کشور اجرا شد، داده شد، اما تقریبا در هیچ سالی دولت نتوانست با عزمی جزم، یارانه بگیران را کاهش دهد. معیار های زیادی برای شناسایی افراد ثروتمند از نوع ماشین و خودرو تا سفر های خارجی و میزان مصرف شان عنوان شد، اما هیچ کدام نتوانست معیار درستی برای شناسایی باشد.
شریعتمداری در شهریور سال گذشته میزان مصرف را به عنوان معیار مهم برای شناسایی افراد ثروتمند عنوان کرده بود. هر چند در آن مدت کارشناسان معتقد بودند مصرف سه دهک یا ۲۴ میلیون نفر از ۸۰ میلیون ایرانی، بیشتر از سایر دهک هاست. اما شناسایی همین سه دهک نیز مشکل است و اگر با احتیاط صورت نگیرد، می تواند مشکلات را تشدید کند. در این صورت ممکن است حذف ثروتمندان از دستور کار دولت ها خارج شود.
فقدان پایگاه اطلاعاتی
اصرار به اتخاذ روش هایی نظیر اندازه گیری میزان مصرف افراد یا خانواده ها، نوع خودرو یا مسکن از سوی دولت در حالی است که مهم ترین مانع برای شناسایی افراد در سه دهک بالایی، نبود پایگاه اطلاعاتی دقیق و منسجم است. هر چند در برهه هایی مانند سال های ۹۵ و ۹۶ برخی صحبت هایی مبنی بر سرکشی به حساب های بانکی افراد را به عنوان محلی برای اندازه گیری میزان تمکن مالی می دانستند که البته با مخالفت هایی روبه رو شد و در نهایت نیز اجرایی نشد.
حذف یارانه های نقدی ناممکن و شناسایی مشمولان یارانه معیشتی ممکن شد
بیش از هشت سال از طرح موضوع لزوم حذف یارانه های سه دهک پردرآمد جامعه می گذرد. در این مدت نیز کار هایی نظیر انصراف داوطلبانه از دریافت یارانه در دستور کار دولت قرار گرفت که البته آن نتیجه ای که مدنظر دولت بود، در پی نداشت. با وجود اینکه سیاستمداران سال های سال برای شناسایی افراد ثروتمند زمان داشتند، اما تقریبا راه به جایی برده نشد. این در حالی است که پس از اعلام قیمت های جدید بنزین در آبان سال گذشته، دولت، ۶۰ میلیون فرد ایرانی را مشمول دریافت یارانه معیشتی دانست.
یارانه ها چقدر هزینه دارد؟
بر اساس آنچه آمار های رسمی نشان می دهند، حدود ۷۸ میلیون نفر یارانه نقدی می گیرند. رقمی که به عنوان یارانه نقدی قرار است به این تعداد پرداخت شود در بودجه ۱۴۰۰ حدود ۴۲ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان است. دولت در ماه به ۲۰ میلیون فرد ثروتمند حدود ۹۱۰ میلیارد تومان یارانه نقدی پرداخت می کند که در سال حدود ۱۰ هزار و ۹۲۰ میلیارد تومان می شود. اگر کار شناسایی افراد ثروتمند به نتیجه برسد، دولت می تواند حدود ۱۱ هزار میلیارد تومان در هزینه هایش صرفه جویی کند.
