به گزارش سایت خبری ساعد نیوز به نقل از اقتصاد آنلاین، درحال حاضر حدود ۴۵ درصد از بیمه پردازان، بالای ۵۰ سال سن دارند و با بازنشستگی قریب الوقوع آنان نسبت پشتیبانی این صندوق نیز به زودی کاهش چشمگیری پیدا خواهد کرد.
نسبت پشتیبانی شاخصی است که نشان دهنده وضعیت جریان مالی ورودی به جریان خروجی صندوق هاست و برابر است با نسبت تعداد بیمه شدگان به تعداد پرونده های مستمری بگیران.
با این توضیح طبیعی است که هرچه اندازه این نسبت بزرگتر باشد آن صندوق از نظر درآمد وهزینه در نقطه مطلوب تری قرار دارد. بررسی آمارهای منتشر شده سازمان تأمین اجتماعی نشان می دهد که روند تغییرات این شاخص در ۱۰ سال اخیر برای این سازمان نزولی بوده و مقدار آن تا سال ۱۳۹۹ به زیر ۴.۴ رسیده است. به عبارت بهتر، در ۱۰ سال اخیر به صورت مستمر نسبت درآمد حاصل از دریافت حق بیمه به هزینه پرداخت مستمری کاهش یافته است.
آمارهای منتشر شده نشان می دهند که از این نظر سایر صندوق ها نیز وضعیت مناسبی ندارند و درآمدهای حاصل از دریافت حق بیمه در بیشتر آنها کفاف پرداخت مستمری ها را نمی دهد. به عنوان مثال طبق آخرین آمارهای سال ۱۳۹۸ نسبت پشتیبانی صندوق بازنشستگی کشوری حدود ۰.۹، صندوق بازنشستگی نیروهای مسلح حدود ۰.۸۵ و صندوق بازنشستگی روستائیان و عشایر حدود ۱۲.۷است. البته درخصوص صندوق آخر باید توجه کرد که حدود ۴۵ درصد از بیمه پردازان، بالای ۵۰ سال سن دارند و با بازنشستگی قریب الوقوع آنان نسبت پشتیبانی این صندوق نیز به زودی کاهش چشمگیری پیدا خواهد کرد.
رشد نامتوازن جمعیت یکی از عواملی است که در وقوع این وضعیت نقش مهمی داشته است. بالا بودن نرخ رشد جمعیت در یک دوره (دهه شصت) و کاهش این نرخ در دوره های بعدی باعث شده که به تدریج ترکیب جمعیتی کشور از نظر سنی نامتوازن شود.
یکی از موارد مهم تأثیرگذار بر پایداری صندوق های بازنشستگی، سن بازنشستگی و مدت زمان بهره مندی از حقوق و مستمری بازنشستگی است. همانطور که در نمودار نشان داده شده است، با وجود افزایش پیوسته امید به زندگی، نه تنها متناسب با آن (و به دلیل افزایش توان افراد جامعه برای اشتغال) سن بازنشستگی افزایش نیافته است؛ بلکه این روند نزولی بوده و متوسط سن بازنشستگی نزدیک به پنج سال کاهش یافته است.
بازنشستگی های پیش از موعد که با قوانین مختلف تکلیف شده اند؛ اصلی ترین دلیل این اتفاق هستند. در این خصوص میت وان به بازنشستگی های پیش از موعدِ مشاغل سخت و زیان آور اشاره کرد که مهم ترین دسته از بازنشستگی های پیش از موعد هستند.
علاوه بر این ورود زودهنگام به صندوق های بازنشستگی و امکان بازنشستگی صرفاً براساس سنوات حق بیمه پردازی (بدون در نظر گرفتن حداقل سن) را می توان یکی از عوامل بازنشستگی در سن پایین عنوان کرد. ورود زودهنگام برخی از گروه های شغلی به صندوق های بازنشستگی و درنتیجه خروج زودهنگام آنان باعث می شود تا سنوات دریافت مستمری افزایش یابد که بار مالی بسیاری به صندوق های بازنشستگی تحمیل می کند. افرادی که دوره تحصیلی آنان جزو سوابق خدمتشان محسوب می شود، بخش مهمی از گروه های با سن بازنشستگی پایین را تشکیل می دهند. کاهش سن بازنشستگی موضوعی است که به رغم آثار مخرب آن بر پایداری صندوق های بازنشستگی، یکی از موضوع های مورد علاقه گروه های مختلف شغلی است و درخواست برای قرارگیری در زمره مشاغل سخت و زیان آور و دریافت سنوات ارفاقی، همواره ازسوی مشاغل مختلف ارائه می شود.
در ایران ۱۸ صندوق بازنشستگی وجود دارد که درمجموع حدود۲۳.۶ میلیون مشترک و مستمری بگیر اصلی را تحت پوشش قرار داده اند. چهار صندوق از این ۱۸ صندوق درحال حاضر به پرداخت حقوق و مزایای بازنشستگان خود از محل منابع داخلی قادر نبوده و در قوانین بودجه سالیانه مبالغی برای کمک به آنها در نظر گرفته می شود. از منظر بودجه ای نکته قابل تأمل در این خصوص، رشد فزاینده مقدار این کمک ها در اثر اتخاذ تصمیمات هزینه ساز برای صندوق ها و همچنین رسیدن تعداد قابل توجهی از شاغلان فعلی به سن بازنشستگی است.
میزان افزایش حقوق بازنشستگان در سال آینده اعلام شدبراساس جداول بودجه، میزان اعتبارات دریافتی صندوق ها از حدود ۳۰ هزار میلیارد تومان در سال ۱۳۹۳ به حدود ۲۱۷ هزار میلیارد تومان در سال ۱۴۰۱ رسیده است. این در حالی است که اعتبار کمکی به صندوق های دستگاهی ورشکسته همچون صندوق بازنشستگی کارکنان صداوسیما، صندوق بازنشستگی کارکنان هما و... در این آمار لحاظ نشده است.
براساس آخرین آمارهای منتشر شده (سال ۱۳۹۹) حدود ۱۷.۸۹۴ میلیون نفر مشترک اصلی سازمان تأمین اجتماعی، حدود ۲.۴۹۱ میلیون نفر مشترک اصلی صندوق بازنشستگی کشوری، حدود ۱.۵۰۹ میلیون نفر مشترک اصلی صندوق روستائیان و عشایر و ۱.۱میلیون نفر مشترک اصلی صندوق تأمین اجتماعی نیروهای مسلح هستند. از تعداد مشترکان سایر صندوق های بازنشستگی دستگاهی اطلاعات دقیقی در دسترس نیست؛ اما براساس آخرین آمارها که مربوط به سال ۱۳۹۶ است؛ تعداد مشترکان آنها درمجموع حدود ۷۰۸ هزار نفر تخمین زده می شود.
از بین صندوق های بازنشستگی، صندوق بازنشستگی کشوری، سازمان تأمین اجتماعی نیروهای مسلح، صندوق بازنشستگی کارکنان فولاد و صندوق وزارت اطلاعات از طریق منابع داخلی خود قادر به پرداخت حقوق و مزایای بازنشستگان خود نبوده و در بودجه سالیانه به صورت مستقیم مبالغ قابل توجهی به آنها اختصاص می یابد که در ادامه به طور جزئی تر بررسی خواهند شد. البته اکثریت صندوق های دستگاهی نیز این وضعیت را دارند، با این تفاوت که کمبود درآمد آنها از طریق دستگاه مادر (مثل سازمان صداوسیما، هواپیمایی ملی ایران و...) تأمین می شود و لذا این ارقام به صورت شفاف در بودجه عمومی ذکر نمی شود؛ به عنوان مثال تأمین اعتبار حدود ۱۲۰۰ میلیارد تومان از هزینه های صندوق بازنشستگی کارکنان صداوسیما در سال ۱۴۰۰ از محل بودجه سازمان صداوسیما انجام شده است.
