همیشه گفته اند پیشگیری بهتر از درمان است و شاید همین موضوع درباره بازیافت زباله ها نیز صادق باشد. یعنی بهتر است در وهله اول تا جایی که می توانیم زباله کمتری تولید کنیم تا در مرحله بعدی، انرژی کمتری برای تفکیک زباله و بازیافت زباله مصرف کنیم.
می توان با تولید کمتر زباله هایی که از شیشه، کاغذ و نایلون تشکیل شده است، برای حفاظت از محیط زیست قدم جدی برداریم، اما واقعیت این است که در زندگی های امروزه، زباله و زباله سازی بخش جداناپذیری از زندگی روزمره است. تنها کار مفیدی که می توان در این رابطه انجام داد، تولید زباله کمتر و تفکیک زباله ها در منزل است. مثلا استفاده از غذای خانگی و استفاده نکردن از غذاهای آماده، ناخودآگاه حجم زیادی از زباله های تولیدی حاصل از ظروف یکبار مصرف را کاهش می دهد.
این خیلی خوب است که به دنبال راهکار برای زندگی بدون زباله هستید. برای تبدیل شدن به یک انسان بی زباله ایده آل ترین روش تولید هر چه کمتر زباله و استفاده از راه های جایگزین و پاکیزه است. اما در همین ابتدای راه با همین اندازه تولید زباله نیز می توان کارهای موثری انجام داد. پیشنهاد می کنیم که اگر تا به حال برای مدیریت زباله هایتان اقدامی نکرده اید تا آشنایی کامل با این حوزه از تفکیک زباله خانگی شروع کنید.
چرا ما باید زباله هایمان را تفکیک کنیم؟
وقتی که ما زباله ها را جدا می کنیم، شهرداری ها یا شرکت های جمع آوری زباله هم می توانند از آنها استفاده کنند. اگر همه زباله ها را درهم و برهم در یک پاکت بریزید، دیگر نمی شود را به راحتی آنها را تفکیک کرد و این زباله ها فقط به درد دفن کردن در زمین و یا رهاشدن در طبیعت می خورند.
در شهرهای ساحلی که اوضاع از این هم بدتر است؛ چراکه زباله های خانگی غیرقابل تفکیک را در دریا می ریزند. با تفکیک زباله ها در خانه و کاهش زباله هایی که دفن می شوند و یا در طبیعت رها می شوند، میزان آلودگی هوا و آب را به میزان قابل ملاحظه ای کاهش خواهیم داد.
با تفکیک زباله های خانگی باعث می شویم علاوه بر ایجاد آلودگی کمتر، کود (از زباله های تر) و البته محصولات بازیافتی (از بازیافت زباله های خشک) ساخته شود. تفکیک زباله های خانگی یکی از ویژگی های سبک زندگی مدرن در کشورهای توسعه یافته است.
نحوه تفکیک زباله های خانگی
اصلا عجیب نیست اگر شما ندانید کدام کالاها قابلیت بازیافت داشته و باید تفکیک شوند. اگر کالای نادرست را تفکیک کنید ارزش خاصی ندارد چون قابل بازیافت نیست. در مرحله اول لازم است تا با مرکز ارائه خدمات پسماند خشک در منطقه خود تماس بگیرید و جزئیات شیوه بازیافت زباله آن مرکز را بپرسید و در کل چند شیوه کلی ودسته بندی اصلی برای بازیافت زباله وجود دارد که ما به آن اشاره می کنیم:
کاغذ و مقوا
کاغذ و مقوا در دسته پسماند خشک قرار می گیرد. شما هر نوع کاغذی را می توانید بازیافت کنید. کاغذهای رنگی، روزنامه و مجلات، کتاب و دفترهای درسی و غیر درسی، پاکت نامه، آگهی هایی که در حیاط یا صندوق پستی انداخته می شود و موارد دیگر همگی قابل بازیافت بوده و در این میان روزنامه ها یکی از بهترین کالاها برای بازیافت هستند.
در خصوص بازیافت مقوا رعایت این نکته ضروری است که مقواها تا زمانی که به وسیله غذا یا روغن خیس نشده اند قابلیت بازیافت دارند. این مورد را در بسته بندی های غذا همچون جعبه پیتزا بسیار دیده اید.
بازیافت مقواهایی که با پلاستیک پوشیده شده اند مانند جعبه شیر یا خامه و… به صورت کلی موردی ندارد اما باید مطمئن شوید که این موضوع از سوی مرکز خدمات پسماند خشک و تر منطقه شما نیز پذیرفته باشد.
از بازیافت مقوا، کارتن های بیشتر، مقواهای رنگی، حوله کاغذی، دستمال کاغذی، جعبه غلات و کاغذهای چاپ بیشتری تولید می شود.
پلاستیک
تفکیک پلاستیک از مهم ترین قسمت های بازیافت زباله است. هر پلاستیک زمانی حدود ۱۰۰ تا ۱۰۰۰ سال زمان لازم دارد تا به صورت عادی در طبیعت تجزیه شود و باقی مانده زباله های پلاستیکی در طبعیت موجب از بین رفتن میلیون ها پرنده و صدها هزار پستاندار می شود.
در قدم اول همه ما باید نهایت تلاش خود را برای مصرف کمتر پلاستیک به کار بریم. متاسفانه با توجه به آماری که سال گذشته اعلام شد، ایران در مصرف پلاستیک تولید زباله پلاستیکی جزو ۱۰ کشور اول دنیاست و به طور میانگین در هر سال ۱۷ هزار تن پلاستیک در ایران تولید می شود.
در این گزارش همچنین آمده است که هر شهروند تهرانی، به صورت میانگین در هر روز ۳ نایلون پلاستیکی را به چرخه طبیعت اضافه می کند و این عدد بسیار ناراحت کننده ای است.
از آن جایی که پلاستیک ها با ترکیب های شیمیایی متفاوتی تولید می شوند، نحوه بازیافت آن ها نیز با هم فرق می کند. به صورت کلی بهترین شیوه تشخیص قابل بازیافت بودن یک کالای پلاستیکی شکل آن است. بطری ها و ظروف مربا و درهای پلاستیکی بطری آب یا نوشابه قابل بازیافت هستند.
متاسفانه بیشتر ظروف یک بار مصرف به دلیل کیفیت بسیار پایین ساخت بازیافت پذیر نیستند. کیسه های پلاستیکی نیز معمولا غیرقابل بازیافت هستند اما سوپر محل شما ممکن است آن ها را جمع آوری کند.
شیشه
معمولا اکثر شیشه ها قابل بازیافت هستند فقط باید توجه داشت که پیش از قرار دادن در ظرف بازیافت زباله شسته شوند. برچسب های روی شیشه ها می تواند بر روی آن ها باقی بماند. به یاد داشته باشید که شیشه حباب لامپ ها، آینه ها، سرامیک و ورقه های شیشه ای نباید در ظرف بازیافت زباله قرار بگیرند.
آلومینیوم و مس
مس صد درصد قابلیت بازیافت دارد. قوطی های مواد غذایی نیز قابلیت بازیافت دارند فقط باید دقت شود که غذا به آن نچسبیده باشد و برچسب روی آن ها برداشته شود. به صورت کلی آلومینیوم نیز عنصر بازیافت پذیری است. حتی فویل های آلومینیومی و فویل های بسته بندی غذا نیز در صورتی که آلوده نبوده و با غذا ترکیب نشده باشند قابلیت بازیافت دارند. از بازیافت این مواد قطعات مکانیکی آلومینیومی مانند قطعات کوچک موتور ساخته می شود.
بازیافت آب
پیش از آن که اجازه دهید آب مستقیما به داخل چاه برود از آن آب مجدد استفاده کنید. به عنوان مثال، آبی ناشی از پخت و پز برنج یا پاستا را مستقیما برای آبیاری گلدان ها خانه استفاده کنید. یا اینکه سیستمی در لوله کشی خانه تعبیه نمایید که آب تصفیه شده مستقیم به چاه نرود. از آب مصرف شده برای حمام کردن و شستن ظروف یا لباس می توان در موارد دیگری همچون آبیاری باغچه و شستن ماشین استفاده کرد.
بازیافت مواد غذایی
فرآیند بازیافت زباله برای مواد غذایی معمولا به شکل تولید کود یا کمپوست انجام می شود، اما در هر صورت این نیز نوعی از چرخه بازیافت زباله به شمار می رود. به طور کلی زباله های تر منجر به تولید کمپوست می شود و پسماند مواد غذایی و خوراکی نیز این نوع از زباله را تشکیل می دهند.
پس در گام اول روند تفکیک زباله لازم است تا زباله های تر را از خشک تفکیک کرد.
فرآیند ساده تفکیک زباله خانگی
اگر فضای آشپزخانه شما امکان تفکیک هرکدام از کالاهای بالا را به صورت مجزا دارد می توانید در آشپزخانه منزل خود ۵ سطل زباله برای تفکیک زباله خانگی قرار دهید. ۴ سطل زباله برای دسته بندی زباله های خشک که در بالا گفته شد و یک سطل زباله برای زباله های تر.
در صورتی که این فراهم کردن این شرایط برای شما مقدور نیز حتما پسماند خشک و تر را از هم تفکیک کنید. در آپارتمان ها و مجتمع های مسکونی بزرگ نیز امکان قرار دادن مخازن بزرگ برای تفکیک زباله در حیاط مجتمع وجود دارد.
نکته بسیار با اهمیت در تفکیک زباله خانگی آن است که دقت کنید در زباله های خشک و تر شما پسماندهای خطرناک ترکیب نشود. زباله های بهداشتی و یمارستانی و باتری ها نیز از حمله زباله های خطرناک به شمار می روند.