به گزارش سرویس دانستنیهای جنسی و زناشویی پایگاه خبری ساعدنیوز، بیاختیاری ادرار حین رابطه زناشویی، که در علم پزشکی با اصطلاح "Coital Incontinence" شناخته میشود، یکی از مشکلاتی است که میتواند کیفیت زندگی جنسی و روانی زوجین را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. بسیاری از افراد به دلیل احساس شرم و خجالت از بیان این مشکل خودداری کرده و در سکوت با عواقب آن دست و پنجه نرم میکنند. این در حالی است که نشت غیرارادی ادرار حین نزدیکی یک عارضه پزشکی قابل تشخیص و درمان است. شناخت علل زمینهای، انواع و روشهای درمانی موجود، اولین و مهمترین گام در جهت مدیریت و رفع این چالش است. این مقاله با هدف ارائه اطلاعاتی جامع و بر پایه منابع معتبر، به بررسی ابعاد مختلف بیاختیاری ادرار در رابطه زناشویی، از دلایل بروز آن گرفته تا جدیدترین راهکارهای درمانی و پیشگیری میپردازد تا نوری بر این موضوع تابیده و مسیر بهبودی را برای مبتلایان هموارتر سازد.
بیاختیاری ادرار حین رابطه زناشویی به نشت غیرارادی و کنترل نشده ادرار در هر مرحله از فعالیت جنسی، از تحریک اولیه تا رسیدن به ارگاسم، اطلاق میشود. این وضعیت میتواند برای هر دو جنس اتفاق بیفتد، اما شیوع آن در میان زنان به مراتب بیشتر است. دلیل این امر، تفاوتهای آناتومیک و فشاری است که در حین دخول به مثانه و مجاری ادراری زنان وارد میشود. این مشکل صرفاً یک مسئله فیزیکی نیست، بلکه با ایجاد استرس، اضطراب، کاهش اعتماد به نفس و حتی اجتناب از صمیمیت، بر ابعاد روانی و عاطفی روابط نیز تاثیر منفی میگذارد. بسیاری از افراد به اشتباه این مایع را با انزال زنانه (Female Ejaculation) یکی میدانند، در حالی که این دو پدیده کاملاً مجزا هستند و تشخیص افتراقی آنها توسط پزشک متخصص اهمیت دارد.
درک این نکته ضروری است که بیاختیاری ادرار هنگام نزدیکی، یک بیماری مستقل نیست، بلکه غالباً نشانهای از یک ضعف یا اختلال در سیستم ادراری یا عضلات کف لگن است. این عضلات وظیفه پشتیبانی از مثانه، رحم و روده را بر عهده دارند و هرگونه ضعف در آنها میتواند منجر به نشت ادرار در شرایطی شود که فشار داخل شکمی افزایش مییابد، مانند سرفه، عطسه، ورزش و همچنین فعالیت جنسی. مواجهه با این مشکل نباید منجر به انزوا یا پایان زندگی جنسی سالم شود. امروزه با پیشرفتهای علم پزشکی، رویکردهای درمانی موثر و متنوعی برای این عارضه وجود دارد که میتواند به بازگشت آرامش و لذت به روابط زناشویی کمک شایانی کند.
دلایل بروز نشت ادرار حین فعالیت جنسی متعدد و پیچیده بوده و معمولاً به مجموعهای از عوامل فیزیکی و زمینهای بازمیگردد. یکی از اصلیترین دلایل، ضعف عضلات کف لگن است. این عضلات که همچون یک گهواره از اندامهای لگنی از جمله مثانه حمایت میکنند، ممکن است به دلایلی مانند بارداریهای متعدد، زایمان طبیعی، افزایش سن، یائسگی و تغییرات هورمونی ناشی از آن، و یا جراحیهای لگنی دچار ضعف و افتادگی شوند. این ضعف باعث میشود که اسفنکتر پیشابراه نتواند به درستی عمل کرده و در برابر فشارهای وارده مقاومت کند، در نتیجه نشت ادرار رخ میدهد.
علاوه بر ضعف عضلات، شرایط پزشکی دیگری نیز میتوانند در بروز این مشکل دخیل باشند. عفونتهای دستگاه ادراری (UTIs) با تحریک مثانه میتوانند احساس فوریت و بیاختیاری ایجاد کنند. مثانه بیشفعال (OAB) که با انقباضات غیرارادی عضله مثانه همراه است، یکی دیگر از دلایل شایع است که میتواند در حین ارگاسم به نشت ادرار منجر شود. در مردان، مشکلات مرتبط با پروستات، به ویژه جراحی برداشتن پروستات (پروستاتکتومی) به دلیل سرطان، میتواند به اعصاب و عضلات کنترل کننده ادرار آسیب رسانده و منجر به این نوع بیاختیاری شود. یبوست مزمن، اضافه وزن و چاقی، و برخی بیماریهای عصبی مانند اماس (MS) یا پارکینسون نیز از دیگر عوامل خطرساز محسوب میشوند.
بیاختیاری ادرار حین رابطه جنسی عمدتاً به دو دسته اصلی تقسیم میشود که درک تفاوت آنها برای انتخاب روش درمانی مناسب، حیاتی است. اولین و شایعترین نوع، بیاختیاری استرسی (Stress Incontinence) نام دارد. این نوع بیاختیاری زمانی رخ میدهد که فشار فیزیکی ناشی از دخول یا تغییر پوزیشنهای جنسی مستقیماً به مثانه وارد میشود. در این حالت، اگر عضلات کف لگن و اسفنکتر ادراری ضعیف باشند، توانایی مقابله با این فشار را نداشته و مقدار کمی ادرار نشت میکند. این اتفاق معمولاً در حین فرآیند دخول و با حرکات ریتمیک آن تشدید میشود.
نوع دوم، بیاختیاری فوریتی (Urge Incontinence) است که به دلیل انقباضات ناگهانی و غیرارادی عضله مثانه (عضله دترسور) رخ میدهد. این انقباضات میتوانند در اثر تحریک جنسی یا به طور خاص در لحظه ارگاسم اتفاق بیفتند و منجر به خروج حجم بیشتری از ادرار شوند. این حالت غالباً با عارضهای به نام مثانه بیشفعال در ارتباط است. در برخی افراد نیز ممکن است ترکیبی از هر دو نوع بیاختیاری (Mixed Incontinence) وجود داشته باشد، به این معنی که هم در حین دخول به دلیل فشار و هم در زمان ارگاسم به دلیل انقباضات مثانه، دچار نشت ادرار میشوند. تشخیص دقیق نوع بیاختیاری توسط اورولوژیست یا متخصص زنان به تدوین یک برنامه درمانی هدفمند کمک میکند.
تشخیص دقیق علت و نوع بیاختیاری ادرار حین رابطه، کلید اصلی درمان موفق است. اولین قدم، مراجعه به پزشک متخصص (اورولوژیست، متخصص زنان یا اوروگاینکولوژیست) و ارائه شرح حال کامل و دقیق است. پزشک سوالاتی در مورد زمان دقیق نشت ادرار (هنگام دخول یا ارگاسم)، میزان ادرار، سابقه پزشکی، تعداد بارداریها و زایمانها، جراحیهای قبلی و داروهای مصرفی خواهد پرسید. ممکن است از بیمار خواسته شود تا یک "دفترچه یادداشت مثانه" تهیه کند و در آن، میزان مایعات مصرفی، دفعات و حجم ادرار و موارد نشت را برای چند روز ثبت نماید.
پس از شرح حال، معاینه فیزیکی، به ویژه معاینه لگن، برای ارزیابی قدرت عضلات کف لگن و بررسی افتادگی احتمالی اندامها انجام میشود. آزمایش آنالیز ادرار و کشت ادرار به منظور رد کردن احتمال عفونت ضروری است. در مراحل بعدی، ممکن است از تستهای تشخیصی تکمیلی مانند تست پد (Pad Test) برای اندازهگیری حجم ادرار نشت کرده، سونوگرافی برای بررسی میزان ادرار باقیمانده در مثانه پس از تخلیه، و تست یورودینامیک (نوار مثانه) استفاده شود. تست یورودینامیک یک ارزیابی جامع از عملکرد مثانه و پیشابراه است که میتواند اطلاعات بسیار دقیقی در مورد فشار داخل مثانه، ظرفیت آن و علت اصلی بیاختیاری (استرسی یا فوریتی) ارائه دهد.
خوشبختانه، طیف گستردهای از روشهای درمانی برای مدیریت و رفع بیاختیاری ادرار حین نزدیکی وجود دارد که بر اساس علت، شدت و نوع بیاختیاری انتخاب میشوند. درمانهای خط اول معمولاً شامل رویکردهای غیرتهاجمی و تغییر در سبک زندگی است. تمرینات کگل (Kegel Exercises) که بر تقویت عضلات کف لگن متمرکز هستند، یکی از موثرترین و پایهایترین روشهای درمانی به شمار میروند. انجام صحیح و منظم این تمرینات میتواند به بهبود حمایت از مثانه و تقویت اسفنکتر کمک شایانی کند. فیزیوتراپی کف لگن تحت نظر متخصص نیز میتواند با استفاده از تکنیکهایی مانند بیوفیدبک، به فرد در شناسایی و انقباض صحیح این عضلات یاری رساند.
در صورتی که روشهای اولیه کافی نباشند، گزینههای درمانی دیگری مطرح میشوند. دارودرمانی میتواند برای کنترل مثانه بیشفعال و کاهش انقباضات غیرارادی آن موثر باشد. داروهایی مانند آنتیکولینرژیکها یا آگونیستهای بتا-3 از این دستهاند. استفاده از وسایل کمکی مانند پساری (Pessary) که یک حلقه سیلیکونی است و درون واژن قرار میگیرد، میتواند با حمایت از گردن مثانه، به کاهش بیاختیاری استرسی کمک کند. در موارد شدیدتر یا زمانی که سایر روشها با شکست مواجه شدهاند، روشهای جراحی مطرح میشوند. جراحی اسلینگ (Sling Surgery) یکی از متداولترین عملها برای بیاختیاری استرسی است که در آن یک نوار مصنوعی یا طبیعی زیر پیشابراه قرار داده میشود تا از آن حمایت کند. تزریق بوتاکس به عضله مثانه نیز گزینهای برای موارد مقاوم مثانه بیشفعال است.
علاوه بر روشهای درمانی، اتخاذ برخی راهکارها و ایجاد تغییراتی در سبک زندگی میتواند به طور قابل توجهی به پیشگیری و مدیریت بیاختیاری ادرار حین رابطه کمک کند. یکی از سادهترین و موثرترین اقدامات، تخلیه کامل مثانه درست قبل از شروع فعالیت جنسی است. این کار باعث کاهش فشار داخل مثانه و به حداقل رساندن میزان ادرار قابل نشت میشود. همچنین، محدود کردن مصرف مایعات، به ویژه نوشیدنیهای محرک مثانه مانند قهوه، چای، الکل و نوشابههای گازدار، چند ساعت قبل از نزدیکی توصیه میشود.
تغییر پوزیشنهای جنسی نیز میتواند بسیار کمککننده باشد. زوجین میتوانند پوزیشنهایی را امتحان کنند که فشار کمتری به مثانه وارد میکند؛ برای مثال، حالتی که زن در بالا قرار میگیرد (Woman-on-top) یا پوزیشنهای پهلو به پهلو معمولاً فشار کمتری ایجاد میکنند. حفظ وزن در محدوده سالم و درمان یبوست نیز از طریق کاهش فشار مزمن بر روی کف لگن، در بلندمدت به بهبود شرایط کمک میکند. در نهایت، ارتباط باز و صادقانه با شریک جنسی در مورد این چالش، میتواند از بار روانی آن کاسته و با جلب حمایت و درک متقابل، مسیر مدیریت این مشکل را هموارتر سازد.
بیاختیاری ادرار حین رابطه زناشویی یک مشکل شایع، قابل درک و مهمتر از همه، قابل درمان است. این عارضه که میتواند ناشی از ضعف عضلات کف لگن، مثانه بیشفعال یا سایر شرایط پزشکی باشد، نباید به عنوان یک تابو یا یک مشکل حلنشدنی تلقی شود. با تشخیص صحیح نوع و علت آن از طریق مراجعه به پزشک و انجام بررسیهای لازم، میتوان بهترین مسیر درمانی را انتخاب کرد. راهکارهای درمانی از تمرینات تقویتی ساده و تغییر در سبک زندگی گرفته تا دارودرمانی و روشهای جراحی پیشرفته را در بر میگیرد. مهمترین پیام این است که افراد مبتلا نباید در سکوت رنج ببرند. برداشتن قدم اول و مشورت با یک متخصص، میتواند آغازی برای بازیافتن اعتماد به نفس، صمیمیت و لذت در روابط زناشویی باشد.
برای مشاهدهی مطالب بیشتر حوزهی دانستنی های جنسی و زناشویی اینجا کلیک کنید
