به گزارش سرویس مجله خانواده ساعدنیوز، از ابتداییترین ابزارهای اندازهگیری زمان تا شاهکارهای مکانیکی و ساعتهای ظریف مچی و جیبی، هر کدام قصهای برای گفتن دارند. هر تیکتاک ساعت، نغمهای از تاریخ را زمزمه میکند و هر چرخش عقربهها، حکایتی از تلاش بشر برای سنجیدن گذر زمان را در تماشاگه زمان بازگو میکند. علاوه بر آثار موزه ساعت، گچبُریها و تزیینات بنای عمارت نیز که هنر دستان بیش از 40 هنرمند است، چشم هر بینندهای را به خود خیره میکند.
موزه زمان، موزه ساعت یا همان موزه تماشاگه زمان، از سال 1378 شروع به کار کرده است. ساختمان این موزه متعلق به حسین خداداد، تاجر و کارآفرین ایرانی است. این عمارت به خانه حسین خداداد نیز معروف است.
ساختمان فیروزهای رنگ این عمارت، میزبان نمایشی از گذر زمان، نحوه تکامل ابزارهای زمانسنجی و صنعت ساعتسازی است. ساختمان موزه نیز خود نمونه شاخصی از هنر و معماری است که در میانه باغی سرسبز خودنمایی میکند.
موزه زمان در شهر تهران، در منطقه زعفرانیه واقع شده است.
آدرس: تهران، خیابان ولیعصر، خیابان زعفرانیه (شهید فلاحی)، نبش چهارراه پرزین بغدادی، پلاک 6
شماره تماس: 02122182952- سامانه 2720 (شبانهروزی)
دسترسی به موزه زمان تهران با استفاده از مترو، بیآرتی و خودروی شخصی امکانپذیر است.
اگر قصد دارید با خودروی شخصیتان به موزه زمان بروید، نرسیده به میدان تجریش در خیابان ولیعصر، وارد خیابان زعفرانیه شوید. هنگامی که به چهارراه پرزین بغدادی رسیدید، میتوانید خودروی خود را در همان اطراف پارک و وارد موزه شوید.
اگر هم قصد دارید از سمت میدان تجریش به موزه زمان بروید، وارد خیابان ولیعصر شوید و از طریق خیابان یکتا، خود را به خیابان زعفرانیه برسانید.
سوار خط یک مترو تهران شوید و در ایستگاه تجریش پیاده شوید. برای رسیدن به موزه زمان از این ایستگاه، باید حدود 20 دقیقه پیادهروی کنید. اگر اهل پیادهروی هستید، ابتدا باید خود را به میدان تجریش برسانید و بعد از طی کردن مسیری کوتاه در خیابان ولیعصر، وارد خیابان زعفرانیه شوید تا به موزه زمان در تهران برسید.
اگر حوصله یا امکان پیادهروی را ندارید، میتوانید سوار تاکسیهای تجریش به سمت سهراه آصف شوید و در خیابان زعفرانیه پیاده شوید.
از خط راهآهن به تجریش (خط 7 بیآرتی) استفاده کنید و بعد از پل پارک وی، در ایستگاه باغ فردوس خیابان ولیعصر پیاده شوید. بعد به سمت خیابان زعفرانیه بروید و با حدود 6 دقیقه پیادهروی خود را به موزه زمان برسانید.
هر زمان که از این موزه بازدید کنید، به نحوی زیبایی خاص خود را دارد. حتی تماشای برف روی عمارت و باغ اطرافش نیز هر انسانی را سر ذوق میآورد. هرچند که این موزه فضای بسته نیز دارد و سرمای زمستان مشکلی پیش نمیآورد. در فصل بهار ترکیب شکوفهها و ساختمان عمارت ترکیب چشمنوازی را به وجود میآورد.
در فصل پاییز نیز که هر طرف را نگاه کنید، رنگهای پاییزی خودنمایی میکنند و منظره فوقالعادهای با پسزمینه فیروزهای نمای ساختمان تماشاگه زمان پدید میآید. گرمای تابستان ممکن است در برخی ساعات طاقتفرسا شود، اما با وجود سیستمهای سرمایشی موجود در ساختمان، مشکلی از این بابت نخواهید داشت.
بازدید از موزه زمان هر روزه از ساعت 8 صبح تا 8 شب امکانپذیر است. توجه داشته باشید که این موزه در ایام سوگواری تعطیل است.
قدمت این باغ به دوران قاجار برمیگردد؛ زمانی که ناصرالدین شاه در حال توسعه باغهای اطراف بود و باغ تماشاگه زمان را نیز در جشن ازدواج دخترش به او و همسرش هدیه داد. این باغ بعد از به ارث رسیدن به پسرشان، توسط او فروخته شد و بعد از آن، افراد متعددی صاحب این باغ شدند. هنگامی که باغ به دست میرزا مهدی خان منصور رسید، بنایی با اسکلت چوبی از خشت و گل در باغ ساخت.
در نهایت در سال 1346، آقای حسین خداداد، بازرگان، صنعتگر و کارآفرین ایرانی، این باغ را خرید. او بعد از مستحکم کردن عمارت قدیمی موجود در باغ، مهندس ابتکار را به عنوان مهندس مشاور تعیین کرد و طبقه دوم و ایوان را به بنا اضافه کرد. در نتیجه تلاشهای 12 ساله او، مجموعهای از هنرهای گچبُری، آجرکاری، کاشیکاری، سنگکاری، مقرنسکاری و گرهچینی با تلفیقی از سبکهای ایرانی و فرنگی به دست هنرمندان چیرهدست ایرانی اجرا شد.
حسین خداداد به همراه خانوادهاش تنها مدت کوتاهی (حدودا یک سال) در این خانه زندگی کرد و قبل از وقوع انقلاب اسلامی، از ایران خارج شد. عمارت تماشاگه زمان پس از انقلاب مصادره و به بنیاد مستضعفان واگذار شد. این بنا چند مرحله مرمت و بازسازی شد تا در نهایت در سال 1378 بهعنوان موزه زمان، در معرض نمایش عموم قرار گرفت.
چند سال بعد در سال 1382، این عمارت به شماره 10868 در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد.
خانه حسین خداداد، نمایشی خیرهکننده از هنر و معماری ایرانی است. این عمارت با 700 مترمربع زیربنا، در محوطهای با مساحت 5000 مترمربع قرار گرفته است.
میتوان تلفیقی از سبک ایرانی و فرنگی را در گچبُریهای این بنا مشاهده کرد. نمای بیرونی آن، از جمله سردرها و کنار درها، ترکیبی از سبک قاجاریه و سبک جدید است. نقوش اسلیمی و گلوگیاههای مختلف رز، مینا و چدنها به زیبایی، این گچبُریها را آراسته است. در بخشهایی از سقف طبقه پایین و ستونها، گچبُریهایی بر روی آینههای آن، به گونهای چشمنواز دیده میشود.
گچبُریهای اتاق اصفهانیها نیز که هنر دست برادران روحانی است، بهصورت مشبک و به شیوه تشعیر اجرا شده است. تنها انجام گچبُریهای همین اتاق سه سال طول کشیده است. سرتاسر دیوارهای این اتاق با نقاشیهای تلفیقی، تذهیب و مینیاتور آراسته شده است. رنگآمیزی گچبُریها نیز کاملاً ماهرانه و به دست نقاشان حاذق ایرانی انجام شده است.
در یکی از اتاقهای طبقه بالا در موزه ساعت، در داخل محراب، یک نقاشی مینیاتوری با تصویر شکارگاه توسط حاج رضا نقاش و حاج جواد نقاش کشیده شده است. علاوه بر گچبُریها، هنر گرهچینی چوبی نیز به زیبایی بر روی درها و پنجرههای عمارت خودنمایی میکند. همچنین بر روی دیوارهای اطراف بنا، آجرکاریها و مقرنسکاریهای خیرهکنندهای نیز به چشم میخورد.
اگر میخواهید در این موزه بگردید، بد نیست با یخشهای مختلف موزه آشنا شوید.
هنگامی که وارد عمارت میشوید، به یک راهرو و هال ورودی برمیخورید که به یک سالن بزرگ، اتاق کوچک و اتاقی دیگر در ضلع غربی عمارت به نام اتاق اصفهانیها متصل میشود. دلیل نام گرفتن این اتاق به نام اتاق اصفهانیها، تزیینات پرکار آن است که شبیه به اتاق موزیک عمارت عالیقاپو در اصفهان و سایر بناهای دوره صفویان است.
تابلوی زیبایی به نام آفرینش در همین اتاق قرار گرفته است. این اتاق محل کار حسین خداداد بوده است. سالن اصلی ساختمان نیز همان سالن بزرگی است که در طبقه اول واقع شده است. سقف و ستونهای این اتاق گچبُری شده و در داخل تزیینات سقف آن از طلا و مس استفاده شده است. تزیینات گرهچینی بر روی در و پنجرههای آن اجرا شده است.
در ضلع شمالی هال ورودی، پلکانی قرار گرفته که امکان رفتن به طبقه دوم را فراهم میکند.
طبقه دوم عمارت موزه زمان شامل یک اتاق بزرگ و تعدادی اتاق تودرتو است. این اتاق بزرگ در زمانی که حسین خداداد در اینجا سکونت داشته، اتاق خواب وی بوده است. پلان کلی ساختمان مستطیل شکل است و یک کشیدگی شرقی-غربی دارد. در مقابل اضلاع شرقی و غربی آن، ایوانی در طبقه دوم قرار گرفته است. همچنین اکثر اوقات یک نمایشگاه هنری در طبقه دوم عمارت در حال برگزاری است.
باغ موزه زمان زعفرانیه، در قدیم بخشی از زمین باغهای فردوس بوده است. مدتها پیش، آب مجموعه توسط یک رشته قنات تامین میشده که بهدلیل احداث ساختمان کور شده است. در حال حاضر آب نهر از چاه تامین میشود. نهر داخل محوطه روی شیب طبیعی زمین و از شمال به جنوب مجموعه جریان دارد.
در مقابل نمای جنوبی عمارت تماشاگه زمان، استخری سنگی وجود دارد که دارای آبنما و 2 سر شیر سنگی در دو طرف آن است. لبه این استخر حدود 30-40 سانتیمتر از زمین فاصله دارد. در مقابل حوض نیز پلکانی سنگی قرار دارد که تا پایین باغ امتداد پیدا میکند. در قسمت غربی نیز استخری وجود داشته که به گلخانه تبدیل شده است. در محوطه باغ، مجموعه آثار زمانسنجی قدیمی در معرض نمایش قرار گرفته است.
در بخشی از فضای داخل محوطه و باغ موزه، معمولا کافهای برپا است که میتوانید پس از بازدید از موزه، مدتی را در آنجا سپری کنید، از منظره باغ موزه تماشاگه زمان لذت ببرید و یک نوشیدنی گوارا بنوشید. کافهای که در این مکان قرار دارد، تابهحال چند بار تغییر کرده و ممکن است در زمانهایی بسته باشد.
اگر میخواهید استراحت در کافه را نیز در برنامه بازدید خود بگنجانید، حتما با موزه تماس بگیرید و از باز بودن آن اطمینان حاصل کنید.
در موزه زمان زعفرانیه علاوه بر مکانهای اشاره شده، گالری، آمفیتئاتر و نگارخانه نیز وجود دارد. امکان استفاده از نمازخانه، آب آشامیدنی و سرویس بهداشتی نیز در مجموعه فراهم است.
در این موزه آثار مختلفی نگهداری میشود. بعضی از آنها در حیاط و محوطه بیرونی هستند و بعضی دیگر داخل ساختمان قرار دارند.
ساعت آبی یک ظرف درجهبندی شده است که داخل آن از آب پر میشده است. با جریان یافتن آب بهصورت قطرهای از سوراخ انتهای ظرف، بهمرور آب داخل ظرف خالی میشده و از مقدار آب باقیمانده در ظرف میتوانستند متوجه زمان سپریشده شوند.
ساعت طنابی از تعدادی طناب که گرههایی با فاصله مساوی داشته، تشکیل میشده است. این ساعت با سوخت کار میکرده است و با سوختن طنابها و کاهش گرهها، میتوانستند زمان را بسنجند.
ساعت آفتابی دارای شاخصی چوبی است که سایه آن در اثر تابش نور خورشید، روی سطح افقی میافتد و زمان را مشخص میکند. این ساعت اولین بار 5500 سال پیش اختراع شد و تا قرن 18 میلادی نیز در اروپا استفاده میشد. در برخی کلیساها و خانههای قدیمی همچنان میتوان آن را مشاهده کرد.
ساعت روغنی دارای یک مخزن مدرج بود که با ریختن یک روغن خاص در آن مخزن و روشن کردن فیتیله، زمان را مشخص میکرد. این ساعت یک ابزار دو کاربرده بود و با وجود نوری که داشت، شبها نیز محیط اطرافش را روشن میکرد. این ساعت از جالبترین ساعتهای محوطه موزه زمان است.
پس از ساعتهای آبی، ساعت آبی مکانیکی روی کار آمد. این ساعت دارای دو مخزن بود که آب از مخزن بالایی به داخل مخزن پایینی میریخت. در داخل مخزن پایینی، یک چوب دندانهدار با چوب پنبهای در انتهایش قرار داشت. هنگامی که سطح آب در مخزن پایینی بالا میآمد، این چوب نیز بالا میآمد و با متصل شدن به چرخ دنده، موجب حرکت عقربههای آن و نمایش زمان میشد.
ساعت شنی نیز دارای دو مخزن است که شن از مخزن بالایی به داخل مخزن پایینی ریخته میشد و از روی مقدار شنی که در مخزن پایینی ریخته شده، زمان را تشخیص میدادند.
احتمالا از نام این ساعت حدس زده باشید که این وسیله یک ساعت مخصوص چینیها است. دلیل نامگذاری آن شباهت شکل آن به قایق است. در بخش میانی قایق یک شمع تعبیه شده و در فواصل معینی نیز وزنههایی در راستای قایق آویخته شدهاند.
سوختن بهتدریج شمع باعث سوختن ریسمان وزنه و افتادن وزنه به داخل ظرف فلزی زیر قایق میشد و صدای دنگ میداد. آنها با استفاده از تعداد وزنهها و صداهایی که ایجاد میشد، میتوانستند زمان را تشخیص دهند.
روی بدنه ساعت شمعی درجهبندیهایی وجود داشت که هنگامی که شمع روشن و ذوب میشد، میتوانستند از طریق درجههای باقیمانده، متوجه زمان شوند.
هنگامی که وارد عمارت موزه تماشاگه زمان تهران میشوید، اولین چیزی که مشاهده میکنید، زمانسنجهایی مربوط به دورههای مختلف تاریخی هستند. در لابی طبقه همکف ساعتهای دیواری فلزی و چوبی (مربوط به قرنهای 18 الی 20 میلادی)، ساعتهای ایستاده، ساعتهای مکانیکی وزنهای و کوکی، ساعتهای ابتدایی، بارومتر و ساعتهای قابلحمل (جیبی و مچی) را مشاهده خواهید کرد.
درِ سمت چپ، شما را به تالار بزرگ طبقه همکف هدایت میکند. در این تالار میتوانید ساعتهای اروپایی زیبایی را مربوط به سدههای 17 تا 20 میلادی از برندهایی مانند لویی و امپایر تماشا کنید. این ساعتها، ساعتهای تزیینی زیبایی هستند که بیشتر آنها برگرفته از تندیسهای اساطیر و داستانهای یونان باستان و تلفیقی از هنرهای میناکاری، مجسمهسازی، معرق و… هستند.
پایهها، کمدها و دراورهایی که برای نگه داشتن ساعتها استفاده شدهاند نیز، همه آثار نفیسی هستند. ساعت قورخانه ناصری از آثار موردتوجه و برجسته این سالن است.
با بالا رفتن از پلهها و رسیدن به طبقه اول، میتوانید به این اتاقها بروید:
اتاق ساعتهای شماطهدار (شامل انواع ساعتهای جیبی و آثاری از هوشنگ فروتن که با استفاده از قطعات ساعت ساخته شده است.)
اتاق اسناد تاریخی و تقویم (شامل تقویمهای کهنی چون اسطرلاب صدساله، تقویم تجاری، تقویم رفومی، سکههای قدیمی و…)
اتاق ساعتهای مچی (انواع ساعتهای مچی سوئیسی و سنگهایی از دورههای مختلف زمینشناسی)
اتاق ساعتهای قاجار (ساعت آفتابی و سفری ناصرالدین شاه، ساعتهای جیبی، سهدر و…)
اتاق مشاهیر (شامل زندگینامه و ساعت برخی افراد مشهور مانند هوشنگ مرادی کرمانی، پروفسور حسابی، ژاله آموزگار و…)
منبع: سایت علی بابا و پیج اینستاگرام: travelgardi
