به گزارش سرویس بارداری و زایمان پایگاه خبری ساعدنیوز، بارداری دورانی سرشار از تغییرات شگرف در بدن یک زن است، اما گاهی این تغییرات با چالشهایی نیز همراه میشوند. یکی از این موارد، افزایش خطر لخته شدن خون است که میتواند سلامت مادر و جنین را تهدید کند. در چنین شرایطی، ممکن است پزشک تزریق آمپول انوکساپارین را تجویز نماید. این مقاله به صورت جامع و با استناد به منابع معتبر پزشکی، به بررسی علت تزریق آمپول انوکساپارین در دوران بارداری، فواید، عوارض احتمالی و نحوه صحیح تزریق آن میپردازد تا به تمام سوالات شما در این زمینه پاسخ دهد.
دوران بارداری با افزایش طبیعی فاکتورهای انعقادی خون همراه است. این یک مکانیسم دفاعی بدن برای جلوگیری از خونریزی بیش از حد حین و پس از زایمان است. با این حال، همین ویژگی میتواند خطر تشکیل لختههای خونی خطرناک یا ترومبوز را، به خصوص در وریدهای عمقی پا (DVT) و ریهها (آمبولی ریه)، تا پنج برابر افزایش دهد. اینجاست که دارویی به نام "انوکساپارین" (Enoxaparin) که با نام تجاری "کلگزان" (Clexane) نیز شناخته میشود، به عنوان یک داروی ضد انعقاد یا "رقیقکننده خون" وارد عمل میشود.
انوکساپارین متعلق به دستهای از داروها به نام هپارین با وزن مولکولی پایین (LMWH) است. وظیفه اصلی آن، مهار کردن پروتئینهای خاصی در خون است که در فرآیند لختهسازی نقش دارند. با کاهش فعالیت این پروتئینها، انوکساپارین از تشکیل لختههای غیرضروری و خطرناک جلوگیری کرده و به حفظ جریان خون روان در بدن مادر و بهبود خونرسانی به جفت و جنین کمک شایانی میکند. تجویز این دارو در بارداری یک اقدام پیشگیرانه و درمانی حیاتی برای مدیریت و کاهش خطرات مرتبط با اختلالات انعقادی است.
تجویز انوکساپارین در دوران بارداری هرگز بیدلیل نیست و معمولاً بر اساس ارزیابی دقیق شرایط پزشکی مادر و سوابق او صورت میگیرد. اصلیترین و شایعترین دلیل، پیشگیری از بروز ترومبوآمبولی وریدی (VTE) است که شامل ترومبوز ورید عمقی (DVT) و آمبولی ریه (PE) میشود. زنانی که سابقه شخصی یا خانوادگی ابتلا به لخته خون دارند، یا از اختلالات انعقادی ارثی مانند ترومبوفیلی رنج میبرند، کاندیدای اصلی دریافت این دارو هستند. همچنین شرایطی مانند چاقی، سن بالای 35 سال، بارداری چندقلویی، و بیحرکتی طولانیمدت (مانند استراحت مطلق) نیز میتوانند خطر لخته شدن خون را افزایش داده و پزشک را به تجویز انوکساپارین مجاب کنند.
علاوه بر پیشگیری، انوکساپارین نقش درمانی نیز دارد. در برخی موارد، این دارو برای بهبود خونرسانی به جفت و جلوگیری از سقط مکرر جنین تجویز میشود، به ویژه در زنانی که به سندرم آنتیفسفولیپید (APS) مبتلا هستند؛ یک بیماری خودایمنی که باعث تشکیل لخته در عروق جفت و در نتیجه سقط جنین میشود. همچنین، در زنانی که دارای دریچههای قلب مصنوعی هستند، استفاده از این دارو برای جلوگیری از تشکیل لخته روی دریچه و عوارض ناشی از آن، امری حیاتی است. در نهایت، هدف اصلی از تزریق انوکساپارین، تضمین یک بارداری ایمن و به حداقل رساندن خطرات جدی برای مادر و نوزاد است.
یکی از بزرگترین نگرانیهای مادران باردار، تأثیر داروها بر سلامت جنین است. خوشبختانه، انوکساپارین به دلیل وزن مولکولی بالای خود، از سد جفت عبور نمیکند. این بدان معناست که دارو وارد جریان خون جنین نشده و خطری از بابت ایجاد ناهنجاریهای مادرزادی یا آسیب مستقیم به او ایجاد نمیکند. به همین دلیل، انوکساپارین در مقایسه با سایر داروهای ضد انعقاد خوراکی مانند وارفارین که از جفت عبور میکنند، گزینه بسیار ایمنتری در دوران بارداری محسوب میشود و توسط متخصصان زنان و زایمان و هماتولوژیستها به طور گستردهای مورد استفاده قرار میگیرد.
با این حال، مانند هر داروی دیگری، مصرف انوکساپارین نیز میتواند با عوارضی همراه باشد. شایعترین عارضه جانبی، خونریزی است. این خونریزی میتواند به صورت کبودی یا هماتوم در محل تزریق، خونریزی از لثه، خون دماغ، یا در موارد نادر، خونریزیهای جدیتر داخلی بروز کند. درد، سوزش، قرمزی یا تورم در محل تزریق نیز از عوارض موضعی رایج هستند. به همین دلیل، بسیار مهم است که این دارو صرفاً با تشخیص و تحت نظارت دقیق پزشک متخصص مصرف شود تا دوز مناسب تنظیم شده و بیمار از نظر علائم خونریزی به دقت پایش گردد.
بسیاری از مادران باردار نیاز دارند تا تزریق انوکساپارین را به صورت روزانه و توسط خودشان در منزل انجام دهند. اگرچه این کار در ابتدا ممکن است کمی نگرانکننده به نظر برسد، اما با یادگیری روش صحیح، به یک روتین ساده تبدیل خواهد شد. این آمپولها به صورت سرنگهای از پیش پر شده عرضه میشوند و باید به صورت زیرجلدی (زیر پوست) تزریق شوند. بهترین نواحی برای تزریق، قسمتهای چربیدار شکم (با فاصله حداقل 5 سانتیمتر از ناف) و بخش بیرونی رانها است. توصیه میشود هر روز محل تزریق را عوض کنید تا از کبودی و سفت شدن پوست جلوگیری شود.
برای تزریق، ابتدا دستهای خود را به خوبی با آب و صابون بشویید. محل تزریق را با یک پد الکلی ضدعفونی کرده و اجازه دهید خشک شود. با استفاده از انگشت شست و اشاره، قسمتی از پوست را به آرامی بالا بیاورید تا یک چین پوستی ایجاد شود. سرنگ را مانند یک قلم در دست گرفته و با زاویه 90 درجه (عمود بر پوست)، تمام طول سوزن را به سرعت وارد چین پوستی کنید. سپس پیستون را به آرامی فشار دهید تا تمام محتویات سرنگ تزریق شود. پس از اتمام تزریق، سوزن را مستقیماً بیرون کشیده و چین پوستی را رها کنید. از ماساژ دادن محل تزریق خودداری کنید، زیرا این کار میتواند باعث افزایش کبودی شود.
تزریق آمپول انوکساپارین در دوران بارداری یک روش درمانی و پیشگیرانه مؤثر برای مقابله با خطر افزایشیافته لخته شدن خون است. این دارو با رقیق کردن خون، از بروز عوارض خطرناکی همچون ترومبوز ورید عمقی و آمبولی ریه جلوگیری کرده و در موارد خاص به بهبود شرایط بارداری و جلوگیری از سقط مکرر کمک میکند. با توجه به اینکه انوکساپارین از جفت عبور نمیکند، دارویی ایمن برای جنین محسوب میشود. با این حال، مصرف آن باید حتماً تحت نظر پزشک متخصص باشد تا ضمن بهرهمندی از فواید آن، عوارض جانبی احتمالی مانند خونریزی به دقت مدیریت شود. آگاهی از دلایل تجویز و نحوه صحیح تزریق، به مادران کمک میکند تا این دوره را با استرس کمتر و آرامش بیشتری پشت سر بگذارند.
برای مشاهده مطالب مرتبط با بارداری و زایمان اینجا کلیک کنید
