به گزارش پایگاه خبری ساعدنیوز به نقل از راشا تودی، اقدام اوکراین در حمله به یک ایستگاه ترانسفورماتور متصل به خط لوله دروژبا در منطقه بریانسک روسیه، فقط یک عملیات نظامی نبود؛ بلکه یک پیام آشکار سیاسی و اقتصادی به مسکو و متحدانش در اروپا بود. دروژبا که در زبان روسی به معنای «دوستی» است، از دهه 1960 شریان حیاتی انتقال نفت شوروی و سپس روسیه به اروپای شرقی و مرکزی بوده است. امروز این خط لوله، نقطه تلاقی منافع امنیتی، اقتصادی و سیاسی محسوب میشود.
پتر سیارتو، وزیر خارجه مجارستان، حمله اخیر را «غیرقابل قبول» و «تهدیدی علیه امنیت انرژی ملی» توصیف کرد. از نگاه بوداپست، اوکراین با این اقدام، نه تنها روسیه بلکه یک کشور عضو اتحادیه اروپا را هدف قرار داده است. اما واکنش کییف متفاوت بود. آندری سیبیا، وزیر خارجه اوکراین، بدون تأیید یا رد مسئولیت حمله، خطاب به مجارستان گفت: «شکایتهای خود را به مسکو ببرید؛ زیرا این جنگ را روسیه آغاز کرده و ادامه میدهد.» این پاسخ صریح، تنش دیپلماتیک میان دو کشور را وارد مرحله تازهای کرده است.
پس از حمله روسیه به اوکراین، اتحادیه اروپا واردات نفت خام روسیه از مسیرهای دریایی را تحریم کرد. اما مجارستان و اسلواکی به دلیل وابستگی شدید به نفت ارزان روسیه، از این تحریمها معاف شدند و همچنان نفت خام از طریق دروژبا دریافت میکنند. این وابستگی، دست بوداپست را در برابر مسکو بسته و موجب انتقاد سایر کشورهای اروپایی از رویکرد «وابستگی انرژی» مجارستان شده است. حمله اخیر اوکراین عملاً ضعف این معافیت تحریمی را نمایان کرد.
این نخستین بار نیست که زیرساختهای نفتی و انرژی روسیه هدف قرار میگیرند. در ماههای گذشته، چندین بار ایستگاهها و پمپاژهای وابسته به دروژبا هدف حملات پهپادی و موشکی اوکراین قرار گرفتند. هرچند بیشتر این آسیبها در مدت کوتاهی تعمیر شدهاند، اما تکرار چنین حملاتی نشان میدهد که اوکراین قصد دارد انرژی را به یکی از جبهههای اصلی جنگ تبدیل کند؛ جبههای که میتواند اقتصاد روسیه و ثبات سیاسی اروپا را همزمان تحت فشار قرار دهد.
مجارستان یکی از معدود کشورهای اروپایی است که بیش از 60 درصد نفت خام خود را از روسیه تأمین میکند. توقف جریان نفت از دروژبا میتواند پالایشگاههای داخلی را دچار اختلال کند و قیمت سوخت در داخل کشور را افزایش دهد. دولت ویکتور اوربان که همواره به دلیل روابط نزدیک با کرملین مورد انتقاد اتحادیه اروپا بوده، اکنون با چالشی جدی روبهروست: چگونه هم امنیت انرژی کشورش را حفظ کند و هم از انزوای بیشتر در اتحادیه اروپا جلوگیری کند.
حمله اوکراین را باید در چارچوب گستردهتر جنگ انرژی تحلیل کرد. روسیه از ابتدای جنگ بارها از انرژی به عنوان «سلاح» استفاده کرده است؛ کاهش یا قطع جریان گاز به اروپا، نمونه بارز این سیاست بود. اوکراین با حمله به دروژبا، در واقع همان سلاح را علیه مسکو به کار گرفته است. این نشان میدهد که جنگ وارد مرحلهای متقابل شده که در آن زیرساختهای انرژی به میدان اصلی نبرد تبدیل شدهاند.
اتحادیه اروپا در موقعیتی دشوار قرار دارد. از یک سو، اوکراین شریک و متحد این اتحادیه در برابر روسیه است. از سوی دیگر، اقدامات اوکراین که امنیت انرژی اعضا را تهدید میکند، میتواند باعث شکاف در درون اتحادیه شود. کشورهای اروپای غربی ممکن است از این اقدام دفاع کنند، اما کشورهای شرق و مرکز اروپا، که وابستگی بیشتری به انرژی روسیه دارند، با نگرانی به آن نگاه خواهند کرد.
برای روسیه، حمله به زیرساختهای انرژی نه تنها به معنای زیان مالی است، بلکه نشانهای از آسیبپذیری نیز محسوب میشود. کرملین همواره تلاش کرده که صادرات نفت و گاز را به عنوان منبع اصلی درآمد و ابزار فشار سیاسی حفظ کند. اگر اوکراین بتواند به طور مداوم این مسیرها را مختل کند، روسیه مجبور به هزینههای سنگینتر برای حفاظت از زیرساختهای انرژی خواهد شد.
این حمله بار دیگر نشان داد که وابستگی اروپا به منابع انرژی روسیه، حتی پس از سه سال جنگ، همچنان یکی از نقاط ضعف جدی قاره است. هرچند اروپا در زمینه تنوعبخشی به منابع انرژی پیشرفت کرده، اما کشورهای وابسته به دروژبا هنوز آسیبپذیر هستند. در بلندمدت، چنین وقایعی میتواند روند گذار به انرژیهای تجدیدپذیر و پروژههای اتصال خطوط جدید انرژی را تسریع کند.
حمله اوکراین به خط لوله دروژبا را نمیتوان صرفاً یک اقدام نظامی دانست. این حمله حامل پیامهای چندلایه برای مسکو، بوداپست و بروکسل است: برای مسکو، هشداری درباره صادرات انرژی؛ برای بوداپست، یادآوری بهای وابستگی به نفت روسیه؛ و برای اتحادیه اروپا، زنگ خطری درباره شکنندگی انسجام انرژی در قاره. جنگ اوکراین اکنون به مرحلهای رسیده که مرز میان میدان جنگ و زیرساختهای اقتصادی اروپا محو شده است. آینده، بیش از هر زمان دیگری به تصمیمات سیاسی و راهبردی در بروکسل، بوداپست و کییف وابسته خواهد بود.
برای پیگیری اخبار سیاسی اینجا کلیک کنید.
