قیمت برنج سقوط می‌کند!/ با بریدن دست رانت‌خواران برنج ارزان می‌شود/ قیمت باورنکردنی را ببینید

به گزارش سرویس اقتصادی پایگاه خبری ساعدنیوز،‌ اعمال سیاست‌های غلط وزارت جهاد کشاورزی در واردات برنج‌های ارزان و محدودیت در واردات برنج پاکستانی که رقیب برنج ایرانی به شمار می‌رود، باعث شد قیمت برنج خارجی در چند ماه گذشته بالاتر از نرخ مصوب پاکستانی
(110 تا 160‌هزار تومان) و برنج هندی (70 تا 80‌هزار تومان) به فروش برسد. اکنون که پرونده چالش‌های بازار برنج به قوه قضائیه و سازمان بازرسی کل کشور رسیده، گشایش‌هایی در واردات صورت گرفته و نظارت این وزارتخانه بر توزیع برنج وارداتی تشدید شده است. طبق وعده مدیر عامل شرکت بازرگانی دولتی، حدود 100تن برنج وارداتی بخش خصوصی به گمرکات کشور رسیده و از هفته آینده با توزیع74‌هزارتن برنج خارجی با نرخ مصوب، قیمت‌ها ارزان خواهد شد. پیش از این ارزانی قیمت در شهریور ماه نیز وعده داده شده بود، اما محقق نشد.

بعد از افشاگری وزیر جهاد کشاورزی از سود هنگفت یک واردکننده برنج، پرونده گرانی قیمت برنج و سیاست‌های غلط دولت در بخش واردات وارد مرحله جدیدی شد. نوری‌قزلجه هفته گذشته اعلام کرد یک وارد‌کننده با فروش هر کیلو برنج وارداتی به قیمت بیش از دو برابر نرخ واقعی، حدود 250‌میلیون دلار سود به جیب زده است. این افشاگری با واکنش نهاد‌های قضایی و تشکل‌های تأمین‌کننده برنج روبه‌رو و این سؤال مطرح شد که چرا وزارت جهاد به عنوان متولی بازار نتوانسته است بر توزیع برنج وارداتی نظارت کند. فضای کنونی بازار برنج تصویری از اثرات تصمیم‌گیری‌های مقطعی دولت بر یک کالای اساسی را نشان می‌دهد؛ کالایی که مستقیماً با امنیت غذایی و شاخص رفاه خانوار پیوند دارد.

تصمیم عجیب وزارت جهاد در اردیبهشت ماه

در اردیبهشت‌ماه امسال، دولت با هدف کنترل قیمت‌ها، واردات برنج‌های باکیفیتی مانند برنج پاکستانی را ممنوع اعلام و به بازرگانان توصیه کرد محصولاتی با قیمت پایین‌تر وارد کنند، اما این تصمیم برخلاف انتظار، نه‌تنها موجب کاهش قیمت‌ها نشد، بلکه ساختار رقابتی بازار را فروپاشاند. برنج پاکستانی که در سال‌های گذشته با سهمی حدود 20درصد از واردات، نقش ضربه‌گیر قیمت را ایفا می‌کرد، از چرخه تأمین خارج شد و جای آن را برنج‌های ارزان‌تر با کیفیت پایین‌تر گرفت.
گزارش‌های میدانی از بازار‌های شمال و غرب کشور نشان می‌دهد قیمت انواع برنج ایرانی از جمله فجر، ندا و شیرودی در سه‌ماهه گذشته به‌طور متوسط بیش از 40درصد رشد داشته است. در حال حاضر قیمت هر کیلو برنج ایرانی متوسط بین 160 تا 220‌هزار تومان نوسان دارد، در حالی که برنج پاکستانی در بازار‌های جهانی حدود هزارو400 دلار در هر تن معامله می‌شود؛ رقمی که با سقف تعیین‌شده 900یورویی از سوی دولت همخوانی ندارد و عملاً واردات آن را غیرممکن کرده است. به‌تدریج، حذف برنج پاکستانی از بازار ایران اثر دومینویی بر قیمت سایر انواع برنج برجای گذاشت. کارشناسان تأکید می‌کنند که این رقم نه فقط به اختلاف ارزی مربوط است، بلکه به انجماد ناگهانی مسیر‌های وارداتی نیز برمی‌گردد. بسیاری از واردکنندگان که ماه‌ها برای دریافت مجوز‌های خرید خارجی برنامه‌ریزی کرده بودند، با تصمیم ناگهانی دولت متوقف شدند و بازار از ذخایر قبلی تخلیه شد.
در این میان، برنج پاکستانی که از نظر کیفی اندکی پایین‌تر از برنج ممتاز ایرانی مانند هاشمی و طارم است، اما از انواع دیگر نظیر ندا و فجر کیفیت بالاتری دارد، همواره به عنوان کالای نسبی تنظیم‌کننده بازار داخلی عمل کرده است. حذف این محصول موجب شد نه‌تنها طبقات متوسط به پایین به سمت خرید برنج‌های کم‌کیفیت‌تر سوق یابند، بلکه قیمت پایه برنج ایرانی نیز از اواخر تابستان صعودی شود.

کاهش 35 درصدی واردات برنج در 6ماهه امسال

در سطح کلان، کارشناسان بازار مواد غذایی معتقدند نبود سیاست‌های قیمت‌گذاری منسجم و ناهماهنگی میان وزارت جهاد کشاورزی، صمت و بانک مرکزی در تخصیص ارز وارداتی، یکی از عوامل اصلی آشفتگی کنونی است. مطابق برآورد «مرکز مطالعات کشاورزی ایران» میزان واردات برنج در نیمه نخست سال1404 نسبت به دوره مشابه سال قبل بیش از 35 درصد کاهش یافته است که بخش عمده آن به توقف خرید از پاکستان مربوط می‌شود.
ادامه این روند می‌تواند چالش‌های جدی‌تری برای ماه‌های آینده ایجاد کند. از یک سو، برداشت داخلی در شمال کشور به پایان رسیده و از سوی دیگر، موجودی انبار‌ها پاسخگوی مصرف زمستان نیست.
فروشندگان عمده در استان‌های گیلان و مازندران می‌گویند قیمت برنج ایرانی در عمده‌فروشی‌ها تا 50‌هزار تومان در هر کیلو افزایش یافته؛ رشدی که حتی برنج‌های درجه 2 را نیز از سفره خانوار‌های کم‌درآمد دور کرده است، با این حال دولت همچنان بر موضع خود پافشاری می‌کند.
سیاست ارزی 900یورویی برای واردات هر تن برنج (ارزان‌ترین قیمت برنج وارداتی) در عمل به معنای پرداخت یارانه ارزی محدود و ایجاد سقف قیمتی غیرواقعی در بازار جهانی است. این تصمیم علاوه‌بر کاهش انگیزه واردکنندگان، باعث انتقال تقاضا به بازار‌های خاکستری و افزایش قاچاق برنج شده است. در گزارش‌های رسمی گمرک، واردات برنج از مسیر‌های غیررسمی پاکستان و هند رشد محسوسی داشته که نشان از خلأ جدی در تأمین رسمی است.
فعالان بازار هشدار می‌دهند اگر دولت در فصل زمستان نسبت به اصلاح سقف واردات اقدام نکند، احتمال جهش مجدد قیمت در اسفندماه وجود دارد، به‌ویژه آنکه مصرف سرانه برنج در ایران حدود 35 تا 40 کیلوگرم در سال است و توقف واردات می‌تواند تا پایان سال، کمبودی معادل 500‌هزار تن ایجاد کند.

74‌هزارتن برنج خارجی راهی بازار می‌شود

حال در شرایطی که وارد کنندگان سیاست‌های وارداتی وزارت جهاد را نقد می‌کنند و نسبت به ماه‌های آتی هشدار می‌دهند، مدیر عامل شرکت بازرگانی دولتی وعده ارزانی قیمت‌های برنج را می‌دهد. به گزارش روابط عمومی وزارت جهادکشاورزی، سعید راد از توزیع 74‌هزار تن برنج خارجی از هفته آینده با نرخ مصوب برنج هندی 50 تا 59 هزارو800 تومان و برنج پاکستانی 50 تا 66‌هزار تومان بسته به نوع برنج خبر می‌دهد و می‌گوید: برای کنترل قیمت و جلوگیری از گران‌فروشی ستاد تنظیم بازار نرخ جدید را به سازمان تعزیرات، سازمان حمایت از تولیدکننده و مصرف‌کننده و بازرسی‌های وزارت جهاد و صمت اعلام کرده است، از این رو طبق بررسی قیمت فعلی بازار و وعده قیمتی که مسئول وزارت جهاد کشاورزی داده است، قیمت برنج پاکستانی تا 100‌هزار تومان در هر کیلو کاهش می‌یابد.
اعلام این قیمت در حالی است که روابط عمومی وزارت جهاد کشاورزی با ارسال جوابیه‌ای به «جوان» تأکید کرده است: «قیمت برنج هندی با آرم شرکت بازرگانی دولتی ایران برای مصرف‌کننده حدود 59‌هزارو800 تومان و برنج پاکستانی رقم386 حدود 46‌هزار تومان به ازای هر کیلوگرم تعیین شده است.»

سایر اخبار اقتصادی را اینجا دنبال کنید.