به گزارش سرویس دانشگاه پایگاه خبری ساعدنیوز، پس از فاجعه حمله مغول، زمانی که بخش عظیمی از تمدن و دانش ایران در معرض نابودی قرار گرفت، خواجه نصیرالدین طوسی (ریاضیدان، فیلسوف و منجم بزرگ ایرانی) با تدبیر و کیاست خود توانست از دل این ویرانیها، بزرگترین مرکز علمی عصر خود یعنی رصدخانه مراغه را بنا نهد. شاهکار او، نه فقط در ساخت این بنا، بلکه در اخذ بودجه هنگفت از خونریزترین فاتح آن دوران، یعنی هولاکوخان مغول، نهفته است.
خواجه نصیر به خوبی میدانست که مغولان، علیرغم وحشیگری، به اعتقادات خرافی و احکام نجومی ایمان داشتند و آسمان را منبع قدرت و سرنوشت خود میدانستند (تنگری). بنابراین، او به جای مقابله مستقیم، از همین نقطه ضعف برای نفوذ استفاده کرد.
برانگیختن ترس و نیاز: خواجه نصیر با اشاره به اهمیت دقیق رصد ستارگان برای طالعبینی، تعیین روزهای سعد و نحس برای جنگها، لشکرکشیها و بقای خود خان، در ذهن هولاکو این نیاز را تقویت کرد که هر فرمانروای مقتدری به ابزارهای دقیق نجومی (یعنی رصدخانه) نیاز دارد تا از حوادث آینده و قضا و قدر آگاه شود و حکومت خود را ایمن سازد.
نمایش عملی هوش: مشهور است که خواجه نصیر در یکی از نبردهای هولاکوخان، توانست با پیشبینی و محاسبات نجومی دقیق، اهمیت خود و علم نجوم را به اثبات رساند و بدینترتیب، هولاکو را مجاب کرد که برای دقت بیشتر در پیشگوییهای سرنوشتساز، به جای تکیه بر اطلاعات قدیمی، به یک رصدخانه و ابزارهای جدید و دقیق نیاز مبرم دارد.
تأمین بیسابقه بودجه: هولاکو که کاملاً متقاعد شده بود، نه تنها فرمان ساخت رصدخانه مراغه را صادر کرد، بلکه اختیار تمامی اوقاف ممالک تحت تصرف ایلخانان را به خواجه نصیر سپرد. این به معنای تأمین مالی نامحدود برای رصدخانه بود. خواجه توانست درصدی از درآمد این موقوفات را مستقیماً صرف ساخت، تجهیز و اداره رصدخانه و مرکز علمی مرتبط با آن کند.
نتیجه این زیرکی، صرفاً یک ساختمان نبود؛ خواجه نصیر با استفاده از این بودجه عظیم، صدها دانشمند ایرانی و غیرایرانی (از جمله چینی و مسیحی) را که از حمله مغول پراکنده شده بودند، در رصدخانه مراغه گرد هم آورد و آنها را از نابودی نجات داد. او با انتقال بیش از 400 هزار جلد کتاب نفیس غارتشده از بغداد و دیگر شهرها به کتابخانه مراغه، میراث علمی جهان اسلام را احیا کرد و یک دانشگاه به معنای واقعی تأسیس نمود که تأثیر آن بر علم نجوم تا قرنها باقی ماند.
خواجه نصیرالدین طوسی با هوش خود، قدرت مغول را در مسیر سازندگی و احیای دانش قرار داد و از دل تاریکی، نوری جاودانه برافروخت.
برای مشاهده اخبار مرتبط با دانشگاه اینجا کلیک کنید
