به گزارش سرویس آموزش پایگاه خبری ساعدنیوز، پروپوزال یا طرح پیشنهادی تحقیق، نخستین قدم رسمی در مسیر نوشتن پایاننامه یا رساله دانشگاهی است. در واقع، پروپوزال طرح اولیهای است که شما در آن مشخص میکنید موضوع تحقیق چیست، چرا مهم است و چگونه آن را اجرا خواهید کرد. بسیاری از دانشجویان با اینکه ایده خوبی برای پایاننامه دارند، در مرحله پروپوزالنویسی دچار سردرگمی میشوند.
یادگیری اصول نگارش پروپوزال به زبان ساده نه تنها روند تأیید موضوع را تسهیل میکند، بلکه باعث میشود داوران و اساتید راهنما نسبت به توانایی شما در اجرای تحقیق اعتماد پیدا کنند. این مقاله با نگاهی جامع و کاربردی، شما را گامبهگام با نحوه نگارش یک پروپوزال حرفهای آشنا میکند.
برای نوشتن یک پروپوزال کامل و علمی، باید با اجزای اصلی آن آشنا باشید. اجزای اصلی پروپوزال معمولاً بهصورت استاندارد شامل: عنوان تحقیق، بیان مسأله، اهمیت و ضرورت تحقیق، پیشینه پژوهش، اهداف، فرضیه یا سوالات تحقیق، روش تحقیق، منابع و زمانبندی میشود. البته ممکن است برخی دانشگاهها ساختار خاص خود را داشته باشند.
درک نقش هر یک از این بخشها به شما کمک میکند تا متن پروپوزال بهصورت منطقی و منسجم نوشته شود. مثلاً «بیان مسئله» باید دقیق و علمی نوشته شود و توضیح دهد که مشکل اصلی تحقیق چیست و چرا باید به آن پرداخته شود. یا در بخش «روش تحقیق»، نوع پژوهش (کمی، کیفی یا ترکیبی) و ابزار گردآوری دادهها باید مشخص شود.
پس قبل از شروع نگارش، حتماً ساختار پیشنهادی دانشگاه خود را بررسی کرده و بر همان اساس پروپوزال خود را بنویسید. در ادامه به توضیح جزئیتر هر بخش خواهیم پرداخت.
عنوان تحقیق نخستین بخش از پروپوزال است که توجه داوران و اساتید را جلب میکند. عنوان باید واضح، دقیق، علمی و در عین حال جذاب باشد. از بهکار بردن اصطلاحات مبهم، کلیگویی یا عبارات غیرعلمی خودداری کنید. بهترین عنوانها معمولاً شامل سه عنصر مهم هستند: متغیرها، حوزه تحقیق و موقعیت مکانی یا زمانی (در صورت نیاز).
به عنوان نمونه، بهجای اینکه بنویسید: «تأثیر آموزش بر یادگیری»، بهتر است بنویسید: «بررسی تأثیر آموزش مبتنی بر بازیهای رایانهای بر عملکرد تحصیلی دانشآموزان ابتدایی در شهر تهران». این عنوان هم متغیرها را مشخص کرده، هم جامعه آماری و هم موقعیت تحقیق را به روشنی بیان کرده است.
پیشنهاد میشود پیش از انتخاب عنوان، جستجوی کافی در منابع علمی معتبر و پایگاههایی مانند SID، Magiran و Google Scholar انجام دهید تا از تکراری نبودن یا ضعف در جذابیت موضوع مطمئن شوید.
بیان مسئله مهمترین بخش پروپوزال است؛ چون نشان میدهد شما دقیقاً متوجه شدهاید که چه مشکلی وجود دارد و قرار است چه مسئلهای را حل کنید. در این بخش باید مسئلهای که قصد دارید بررسی کنید را بهطور دقیق، علمی و با شواهد مطرح کنید.
برای نوشتن بیان مسئله، بهتر است از کل به جزء حرکت کنید؛ یعنی ابتدا به یک مشکل کلی در جامعه یا رشته خود اشاره کنید، سپس آن را محدود کرده و نهایتاً به مسئله خاص تحقیق خود برسید. مثال: "در سالهای اخیر، افت انگیزه تحصیلی دانشآموزان مورد توجه محققان قرار گرفته است... یکی از عوامل مؤثر در این زمینه، نبود روشهای آموزشی نوین است..."
استفاده از آمار، ارجاع به تحقیقات قبلی و طرح سؤالات دقیق پژوهشی به غنای «بیان مسئله» کمک میکند. فراموش نکنید که این بخش نباید طولانی و پرحاشیه باشد، بلکه باید مستقیم و علمی نوشته شود.
در بخش روش تحقیق، باید توضیح دهید که دقیقاً با چه روشی قرار است به سؤالات تحقیق پاسخ دهید. نوع تحقیق (توصیفی، تحلیلی، تجربی، همبستگی و...)، جامعه آماری، روش نمونهگیری، ابزار گردآوری دادهها (پرسشنامه، مصاحبه، مشاهده و...) و نحوه تحلیل اطلاعات باید به روشنی مشخص شوند.
بهعنوان مثال، اگر قصد دارید تأثیر یک متغیر را بررسی کنید، باید روش آزمایشی یا شبهآزمایشی انتخاب کنید. اگر به دنبال بررسی رابطه بین دو متغیر هستید، روش همبستگی مناسبتر است. همچنین باید ذکر کنید از چه نرمافزاری برای تحلیل دادهها استفاده میکنید (مثل SPSS یا MaxQDA).
یکی از اشتباهات رایج در این بخش، کلیگویی یا ننوشتن جزئیات کافی است. خواننده باید بتواند دقیقاً بفهمد شما چگونه دادهها را جمعآوری و تحلیل میکنید تا اعتبار علمی تحقیق تضمین شود.
پروپوزالنویسی یک مهارت کلیدی برای هر دانشجو و پژوهشگر است. اگر بدانید هر بخش چه نقشی دارد و چگونه نوشته میشود، قطعاً نوشتن آن برای شما سادهتر خواهد بود. مهمترین نکات عبارتند از: انتخاب یک موضوع علمی و جذاب، نگارش دقیق بیان مسئله، تعیین هدف روشن و انتخاب روش تحقیق مناسب.
با مطالعه منابع معتبر و رعایت ساختار پیشنهادی دانشگاه خود، میتوانید پروپوزالی بنویسید که هم از نظر علمی قوی باشد و هم از نظر اجرایی قابل دفاع. فراموش نکنید که پروپوزال نه فقط یک سند رسمی، بلکه آینهای از تفکر پژوهشی شماست.
برای مشاهده سایر مطالب آموزشی در اینجا کلیک کنید.
