به گزارش پایگاه خبری ساعدنیوز به نقل از سی ان ان، برای سالیان طولانی، تصور عمومی و حتی پزشکی این بود که خطر ابتلا به سرطان ریه تقریباً بهطور کامل وابسته به مصرف دخانیات است. در حالی که این عامل همچنان پررنگترین نقش را دارد، پژوهشهای تازه نشان میدهد که ترکیب رژیم غذایی میتواند به شکل معناداری بر احتمال بروز این بیماری، بهویژه در افراد غیرسیگاری یا ترککرده تأثیر بگذارد.
تحقیقات اخیر که بر دادههای بزرگ حاصل از مطالعه UK Biobank و سایر مطالعات جهانی تکیه دارند، نشان میدهند افرادی که از رژیمهای غذایی سرشار از آنتیاکسیدانها، میوهها، سبزیجات، غلات کامل و ماهی بهره میبرند، به میزان قابلتوجهی در برابر ابتلا به سرطان ریه محافظت میشوند.
در یکی از جامعترین مطالعات انجامشده، محققان با استفاده از شاخصی بهنام Composite Dietary Antioxidant Index (CDAI)، میزان دریافت آنتیاکسیدانهای مختلف از طریق رژیم غذایی را در بیش از 400 هزار نفر اندازهگیری کردند. یافتهها حیرتانگیز بود: کسانی که در بالاترین رده این شاخص قرار داشتند، تا 30٪ کمتر در معرض خطر ابتلا به سرطان ریه بودند، حتی در مورد گونههای تهاجمی مانند سرطان ریه سلول کوچک.
این نتیجه زمانی بیشتر جلب توجه میکند که بدانیم بیشترین سود از این رژیمها نصیب افرادی شد که سابقاً سیگار میکشیدند اما ترک کردهاند—گروهی که از لحاظ آماری در معرض خطر بالا باقی میمانند.
از لحاظ الگوی تغذیه، پژوهشها رژیمهای غذایی را به دو دسته عمده تقسیم میکنند:
رژیمهای محتاطانه یا مدیترانهای: سرشار از میوه، سبزی، ماهی، لبنیات کمچرب، غلات کامل و روغنهای گیاهی. این رژیمها با کاهش 19 تا 25 درصدی ریسک سرطان ریه همراه بودهاند.
رژیمهای غربی: شامل غذاهای فرآوریشده، گوشت قرمز، فستفود، نوشابههای شیرین، قند و چربی بالا. این سبک غذایی با افزایش خطر ابتلا تا 32٪ مرتبط دانسته شده است.
در یک مطالعهی 9 ساله روی حدود 100 هزار نفر، مشخص شد افرادی که به رژیمهای گیاهی با تمرکز بر غلات کامل و میوهها پایبند بودند، تا 25٪ کمتر در معرض سرطان ریه قرار داشتند.
یکی از شوکآورترین یافتهها به غذاهای فرآوریشده مربوط میشود. مطالعهای بلندمدت بر بیش از 100 هزار آمریکایی نشان داد افرادی که مصرف بالایی از غذاهای فوقفرآوریشده داشتند—نظیر نوشابه، اسنکها، شیرینیها، نودلهای آماده، گوشتهای فرآوریشده—در معرض خطر 41٪ بیشتر برای ابتلا به سرطان ریه بودند، حتی با در نظر گرفتن متغیرهای مخربی چون سیگار.
این یافته نهتنها زنگ خطر برای سبک زندگی مدرن است، بلکه بیانگر تأثیر ساختاری تغذیه بر ابتلا به بیماریهای مزمن در بلندمدت است.
اما سؤال مهم این است: چگونه غذا میتواند مستقیماً بر ریه تأثیر بگذارد؟
پژوهشهای آزمایشگاهی در مدلهای حیوانی نشان دادهاند که رژیمهای پرچرب و شیرین باعث افزایش سطح گلیکوژن در سلولهای ریه میشوند؛ گلیکوژنی که سوخت لازم برای رشد تومور را فراهم میکند. زمانی که تولید گلیکوژن مهار شد، رشد تومورها نیز بهشدت کاهش یافت.
بهبیان دیگر، رژیم غذایی میتواند نقش مستقیمی در تغذیه یا گرسنگیدادن به سلولهای سرطانی ایفا کند.
مطالعات مبتنی بر تصادفیسازی مندلی (Mendelian Randomization) که از ژنتیک برای پیشبینی رفتارهای غذایی استفاده میکنند، نشان دادهاند:
میوه خشکشده: بهطور قوی با کاهش خطر سرطان ریه (تا 73٪) مرتبط است.
ماهی سفید غیرچرب: در برخی زیرگونههای سرطان ریه اثر محافظتی دارد.
آبجو و الکل: در برخی موارد با افزایش خطر سرطان ریه، بهویژه از نوع سلول سنگفرشی، مرتبط است.
این یافتهها نشان میدهند که نهتنها نوع مواد غذایی، بلکه نحوه فرآوری و حتی شکل مصرفشان اهمیت دارد.
بر اساس شواهد موجود، میتوان نکات زیر را بهعنوان راهنمایی برای پیشگیری از سرطان ریه با کمک رژیم غذایی توصیه کرد:
✅ مصرف روزانه میوهها و سبزیجات تازه (بهویژه برگسبزها و کلمسانان)
✅ استفاده منظم از غلات کامل، حبوبات، مغزها و دانهها
✅ جایگزینی گوشت قرمز با ماهی و پروتئینهای گیاهی
✅ حذف یا کاهش چشمگیر مصرف گوشت فرآوریشده، فستفود و نوشیدنیهای قندی
✅ گنجاندن مواد غذایی حاوی ترکیبات ضدالتهابی مانند زردچوبه، سیر، زنجبیل و توتها
در دوران مدرن، عوامل خطر برای بیماریهای مزمن پیچیدهتر از گذشته شدهاند. اگرچه سیگار همچنان دشمن شماره یک ریههاست، اما نمیتوان از نقش رژیم غذایی غافل شد. آنچه میخوریم میتواند بدن ما را در برابر بیماریها مقاوم یا آسیبپذیر کند—و ریهها نیز از این قاعده مستثنا نیستند.
شاید زمان آن رسیده باشد که پیشگیری از سرطان ریه را نه فقط در ترک سیگار، بلکه در آشپزخانهها و سبدهای غذایی خود جستوجو کنیم.
برای پیگیری اخبار سلامت اینجا کلیک کنید.
