به گزارش سایت خبری ساعد نیوز، همان طور که میدانید یکی از روشهای مهاجرت و دریافت اقامت در هر کشوری مهاجرت برای تحصیل میباشد. بسیاری از دانشجویان که قصد تحصیل در اروپا، آمریکا ، کانادا و استرالیا را دارند مایل هستند که از بورس تحصیلی استفاده کنند و به طور ساده از تحصیل رایگان و یا حتی کمک هزینه زندگی برخوردار باشند . در این مقاله قصد داریم که ابتدا در مورد بورس تحصیلی توضیحاتی ارائه دهیم و همینطور راه های اخذ بورس تحصیلی را نیز توضیح دهیم .
بورس تحصیلی چیست ؟
بورس تحصيلي کمک هزینه‌ای است که دانشگاه ها ومراکزعلمی یا موسسات خیریه به دانشجویان با استعداد میدهند تا به هزینه تحصیل این دانشجویان کمک کنند.
به کسی که بورس تحصیلی را دریافت میکند بورسیه میگویند که در زبان فارسی به اشتباه به بورس تحصیلی بورسیه گفته میشود.
معمولا دانشجویان تحصیلات تکمیلی ( فوق لیسانس و دکتری ) در بیشتر موارد میتوانند از بورس تحصیلی استفاده کنند و در دوره لیسانس به طور محدود میتوان از بورس تحصیلی استفاده کرد.
کمک هزینه تحصیلی در دوره های تحصیلات تکمیلی به صور مختلف به دانشجویان اعطا میشود که در کشورهای مختلف متفاوت میباشد. بیشتر دانشگاه ها ی کانادا و آمریکا معمولا برنامه بورس را در بودجه های خود گنجانده اند و به دانشجویان برتر بورس تحصیلی اعطا میکنند. معمولا دانشگاه های بهتر و ممتاز دارای بودجه های بالاتر و کمک هزینه های بیشتری نیز هستند. کمک هزینه های تحصیلی به شکلها و با اسمهای مختلفی به دانشجویان اعطا میشود که در زیر اقسام آن را توضیح میدهیم .
بورسیه و یا Fellowship
همان طور که گفتیم بورسهای تحصیلی داری انواع گوناگونی است که از طرف دانشگاه یا موسسات خیریه یا شرکتها و یا حتی موسسات خارج از دانشگاه به منظور تشویق در اختیار دانشجویان مستعد قرار می گیرد. که البته تعداد بورسها محدود میباشد . خصوصیت اصلی بورسها این است که دانشجو در قبال دریافت کمک هزینه نیازی به کار کردن ندارد و به طور خلاصه باید بگوییم که این کمک هزینه به صورت بلا عوض به دانشجو داده میشود . معمولاً برای کسب بورسیه نمره GRE و معدل دوران لیسانس و فوق لیسانس و توصیه نامه های اساتید و هم چنین نمره آیلس یا تافل بسیار مهم هستند. این موارد معمولاً توسط دانشگاه بررسی میشود و طبیعتا درخواستهای زیادی به دانشگاه ارائه میشود .
آئين نامه اعطاي بورس تحصيلي واعزام دانشجويان به خارج از كشور
فصل اول : كليات
ماده 1 : در جهت نيل به اهداف والاي انقلاب فرهنگي و به منظور كمك به تامين اعضاي هيات علمي دانشگاهها وموسسات آموزش عالي و پژوهشي و متخصصان مورد نياز كشور ، وزارت فرهنگ و آموزش عالي ، همه ساله تعدادي از فارغ‌التحصيلان مقطع كارشناسي و بالاتر را براي ادامه تحصيل و فراگيري نو آوري هاي علمي در مقاطع تحصيلي بالاتر ازكارشناسي در دانشگاهها و موسسات آموزش عالي خارج از كشور با اعطاي بورس تحصيلي يا به هزينه شخصي و با رعايت موارد زير انتخاب و اعزام مي نمايد .
الف) قانون اعزام دانشجو به خارج از كشور مصوب 5/2/ 1364مجلس شوراي اسلامي .
ب ) رشته هاي مورد نياز كشور
ج ) ميزان بودجه و سهميه ارزي مصوب براي بورس و اعزام دانشجو به خارج
تبصره به لحاظ رعايت اختصار در اين آيين نامه ، از اين پس به وزارت فرهنگ و آموزش عالي ، (( وزارت)) ، به دانشگاهها وديگر موسسات دولتي ((دستگاه اجرايي)) به اشخاص حقيقي ((داوطلب آزاد)) و به پذيرفته شدگان نهائي آزمون بورس (( بورسيه)) اطلاق مي گردد .
ماده 2 : ظرفيت پذيرش بورسيه (شامل بورسهاي دولتي و بورسهايي كه كشورهاي ديگر در اختيار دولت جمهوري اسلامي‌ايران و موسسات وابسته ميگذارند) ، اعزام با هزينه شخصي و رشته هاي تحصيلي مورد نياز همه ساله بر اساس برنامه بخش آموزش عالي و تحقيقات از طريق وزارت تعيين ميگردد .
ماده 3 : اولويت اعطاي بورس تحصيلي و اعزام به هزينه شخصي با واجدين مدرك كارشناسي ارشد ، جهت طي دوره دكتري است .
تبصره در صورتي كه دوره كارشناسي ارشد برخي از رشته ها د رداخل كشور ، داير نباشد ، و يا ظرفيت موجود كفاف نياز كشور را به فارغ التحصيلان اين دوره ها نكند ، بورس تحصيلي در مقطع كارشناسي ارشد ، به تعداد محدود و در رشته هاي ضروري اعطا خواهد شد.
ماده 4 : افرادي كه به هزينه شخصي و بدون استفاده از تسهيلات ارزي قصد تحصيل در خارج از كشور را دارند ، در صورتي كه واجد شرايط مربوط باشند ميتوانند از تسهيلات غير ارزي وزارت ، برابر مقررات استفاده نمايند .
ماده 5 : به منظور
- تعيين خط مشي كلي اعطاي بورسهاي تحصيلي.
- پيشنهاد شرايط و نحوه گزينش افراد جهت استفاده از بورسهاي تحصيلي به مقام وزارت جهت تصويب .
- اخذ تصميم نسبت به پذيرش بورسهاي واگذاري كشورهاي ديگر و نحوه استفاده از آنها .
- نظارت بر تعيين دانشگاهها و مراكز علمي مناسب براي تحصيل بورسيه ها در هر رشته .
- تعيين رشته هاي مورد نياز براي اعطاي بورس و ظرفيت هر رشته در هر سال كه از سوي معاونت اموزشي و معاونت پژوهشي (در خصوص موسسات پژوهشي) پيشنهاد مي شود .
- تصويب نهايي واگذاري بورس به متقاضيان واجد شرايط .
شوراي مركزي بورس در وزارت تشكيل ميگردد .
ماده 6 : اعضاي شوراي مركزي بورس عبارند از :
- معاون دانشجويي وزارت (رئيس شورا)
- معاون آموزشي وزارت .
- معاون پژوهشي وزارت .
- معاون هماهنگي وزارت .
- دو نفر از اعضاي هيات علمي دانشگاهها به انتخاب وزير فرهنگ و آموزش عالي .
- مدير كل بورس و اعزام (دبير شورا) .
تبصره 1 جلسات شوراي مركزي با حضور اكثريت اعضا رسميت مي يابد و تصميمات آن با راي موافق اكثريت اعضا ، قابل اجرا است .
تبصره 2رئيس شورا ميتواند در موارد لازم از افراد صاحب نظر جهت شركت در جلسات شورا بدون حق راي دعوت كند .
ماده 7 : شوراي مركزي داراي 5 كميته تخصصي در گروههاي "فني ومهندسي ، علوم پايه ، كشاورزي ، علوم انساني و هنر ودامپزشكي" ميباشد .
كميته اي مذكور از 3 تا 5 نفر از اعضاي هيات علمي دانشگاهها تشكيل ميگردد كه به پيشنهاد معاون دانشجويي و با تصويب شوراي مركزي بورس منصوب ميشوند .
ماده 8 : به منظور بررسي درخواستهاي مربوط به دريافت بورس از موسسات و انتخاب و معرفي متقاضيان حائز شرايط به وزارت ، در هر موسسه شوراي بورس متشكل از رئيس و معاونان آموزشي و پژوهشي موسسه و دو عضو هيات علمي به انتخاب رئيس موسسه ، تشكيل مي گردد .
ماده 9 : ازمجموع ظرفيت سالانه بورس كه به تامين اعضاي هيات علمي مورد نياز آموزش عالي كشور اختصاص مي يابد 50% به وزارت (جهت تامين اعضاي هيات علمي موسسات نيازمند يا جديدالتاسيس) و 50% به موسسات تعلق مي گيرد و سهميه هر موسسه همه ساله براساس ضوابطي كه به تصويب شوراي مركزي بورس ميرسد توسط معاونت آموزشي و معاونت پژوهشي (در خصوص موسسات پژوهشي) پيشنهاد ميگردد .
تبصره حداقل 30% از ظرفيت بورس هر موسسه به مربيان ، مربي آموزشياران و كارشناسان آموزشي آن موسسه اختصاص مي يابد .
ماده 10 : علاوه بر ظرفيت بورس مندرج در ماده 9 همه ساله ، سهيمه بورس براي تامين نيازهاي آموزشي و تحقيقاتي دستگاههاي اجرايي تعيين ميشود . سهميه هاي مورد نظر در رديفهاي جداگانه در دفترچه آزمون بورس واعزام به خارج درج خواهد شد .
تبصره بورسيه هاي دستگاههاي اجرايي كه با استفاده از سهيمه هاي ارزي وزارت ، اعزام ميشوند ، مشمول مواد اين آئين نامه هستند .
ماده 11 : بر اساس مصوبه مجلس شوراي اسلامي ، 40 % از سهميه بورس واعزام پس از كسب حد نصاب ، مطابق ضوابط به رزمندگان اختصاص مي يابد .
فصل دوم : شرايط عمومي داوطلبان اعزام و بورس خارج از کشور
ماده 12 : داوطلبان بورس واعزام بايستي واجد شرايط زير باشند :
1ـ12) ايمان واعتقاد به اسلام ، نظام جمهوري اسلامي ، قانون اساسي ، ولايت فقيه
تبصره 1 اقليتهاي مذهبي مصرح در قانون اساسي ، از شرط ايمان و اعتقاد اسلام مستثني هستند .
2ـ12) تقوا ، كه نشانه آن انجام واجبات و اجتناب از محرمات است .
3ـ12) عدم وابستگي به احزاب و گروههاي ملحد و محارب .
4ـ12) عدم عضويت در ساواك منحله و فراماسونري و حزب رستاخيز و نداشتن فعاليت موثر در جهت تحكيم رژيم سلطنتي .
5ـ12) دارا بودن كارت پايان خدمت وظيفه يا معافيت دائم يا معافيت تحصيلي و يا دفترچه آماده به خدمت كه مهلت آن درتاريخ تصويب نهايي بورس ، منقضي نشده باشد .
تبصره 2 چنانچه در تاريخ اعزام متقاضي در حال انجام خدمت وظيفه عمومي باشد ، وزارت در چهارچوب قانون وظيفه عمومي نسبت به ترخيص وي اقدام خواهد نمود .
6ـ12) توانايي جسمي متناسب با رشته تحصيلي و الزامات حرفه اي ناشي از آن .
7ـ12) نداشتن سن بيش از 26 سال تمام درتاريخ درخواست ، براي دارندگان مدرك كارشناسي (ليسانس)
تبصره 3 حداكثر سن متقاضي حسب مورد ميتواند بشرح زير افزايش يابد :
1ـ7ـ12) براي دارندگان مدرك تحصيلي كارشناسي ارشد يا دكتري حرفه اي ، سه سال .
2ـ7ـ12) براي متقاضياني كه خدمت وظيفه عمومي را انجام داده اند برابر مدت خدمت وظيفه عمومي .
3ـ7ـ12) اعضاي هيات علمي و كارشناسان آموزشي و اعضاي غير هــيات عــلمي مــوسـسات و وزارت ومستخدمين دستگاههاي اجرايي كه از ارز وزارت ، استفاده ميكنننند به ازاي هر سال سابقه كار در موسسه ، وزارت و دستگاه اجرايي مربوط يك سال و حداكثر تا ده سال .
4ـ7ـ12) مدت انجام طرح نيروي انساني و خدمت خارج از مركز براي فارغ التحصيلان رشته هاي گروه پزشكي مشروط به اينكه در رديف خدمت موضوع بند 3ـ7ـ12 محاسبه نشده باشد .
5ـ7ـ12) مدت شركت در جبهه هاي جنگ تحميلي در صورتي كه جزو مدت خدمت وظيفه عمومي محاسبه نشده باشد و تصدي مسئوليتهاي حساس در جمهوري اسلامي ايران كه به تاييد بالاترين مقام نهاد مربوط رسيده باشد ، حداكثر تا 5 سال .
تبصره 4 در هيچ حال سن متقاضي بورس واعزام نبايد بيش از 40 سال تمام باشد .
ماده 13 : در انتخاب پسران متقاضي ادامه تحصيل در خارج ازكشور در شرايط مساوي اولويت با داوطلبان متاهل است واعزام زنان متقاضي بورس و اعزام ، تنها در صورتي انجام ميشود كه ازدواج كرده و در معيت همسر خويش باشند.
فصل سوم : نحوه گزينش متقاضیان اعزام وبورس خارج از کشور
ماده 14 : سازمان سنجش آموزش كشور همه ساله از طريق آگهي ، ظرفيت پذيرش داوطلبان بورس واعزام ، رشته ها و مقاطع تحصيلي مورد نظر ، سهيمه وزارت ، موسسات و دستگاههاي اجرايي و برگ درخواست بورس تحصيلي و اعزام را كه از طرف معاونت دانشجويي ارسال ميشود براي اطلاع متقاضيان انتشار ميدهد .
ماده 15 : متقاضيان حائز شرايط بورس ، پرسشنامه مزبور را تكميل و به همراه مدارك لازم حسب مورد به وزارت يا موسسه ذيربط تسليم ميكنند
تبصره اخذ ريز نمرات رسمي و سوابق تحصيلي متقاضي عنداللزوم از طرف موسسه ذيربط صورت مي پذيرد .
ماده 16 : درخواست متقاضيان و مدارك مربوط حسب مورد در شوراي مركزي بورس يا شوراي بورس موسسه ، بر اساس ضوابط موضوع فصل چهارم اين آئين نامه مورد بررسي قرار ميگيرد .
ماده 17 : شوراي مركزي بورس و شوراي بورس موسسات بعداز رسيدگي و امتياز بندي تمامي درخواستهاي رسيده حداقل دو برابر سهميه تعيين شده را از ميان دارندگان بيشترين امتيازها انتخاب و فهرست اسامي مربوط را با ذكر امتيازات هر يك از متقاضيان به سازمان سنجش آموزش كشور ارسال ميدارند .
تبصره هريك از متقاضيان ميتوانند حداكثر از سه محل براي معرفي و شركت در آزمون متمركز بورس و اعزام داوطلب شوند .
ماده 18 : متقاضيان حائز شرايط اعزام به هزينه شخصي پرسشنامه مربوط را تكميل و به همراه مدارك كامل ، مستقيما به سازمان سنجش آموزش كشور ارسال ميدارند .
ماده 19 : سازمان سنجش آموزش كشور ترتيب شركت معرفي شدگان شوراي مركز بورس و شوراي بورس موسسات متقاضيان اعزام به هزينه شخصي را در آزمون متمركز فراهم ميسازد و همزمان پرونده آنان را جهت رسيدگي به صلاحيتهاي عمومي در اختيار هيات مركزي گزينش دانشجو قرار ميدهد .
ماده 20 : حدنصاب نمره قبولي آزمون بورس و اعزام در هر يك از سهميه ها ، توسط گروههاي تخصصي برگزاركننده آزمون پيشنهاد ميشود و پس از تصويب شوراي مركزي بورس مورد عمل قرار مي گيرد .
تبصره 1 همزمان با آزمونهاي علمي از داوطلبان امتحان زبان خارجي بعمل خواهد آمد . پذيرفته شدن داوطلب به عنوان بورسيه يا دانشجوي اعزامي منوط به كسب حداقل 35% نمره امتحان مذكور است .
تبصره 2 داوطلبان ميتوانند همزمان متقاضي بورس و يا اعزام به خارج از كشور باشند . مشروط بر آنكه در هر مورد تقاضاي جداگانه خود را ارسال نمايند .
تبصره 3 پذيرفته شدگان سهميه رزمندگان كه نمره كمتر از حد نصاب تعيين شده در ماده 20 را كسب كنند در كلاسهاي تقويتي كه توسط معاونت امور دفاعي وزارت برگزار ميشود شركت مينمايند و پس از قبولي در آزمون پاياني اعزام خواهند شد .
ماده 21 : پس از مشخص شدن نتايج گزينش عمومي پذيرفته شدگان بورس و اعزام درهر سهميه به ترتيب نمره آزمون انتخاب خواهند شد .
تبصره در صورتي كه تعداد قبول شدگان آزمون كمتر از سهميه بورس وزارت و يا هر يك از موسسات باشد و زارت يا موسسات ميتوانند تعدادي از پذيرفته شدگان اعزام به هزينه شخصي را حسب درخواست آنان به عنوان بورسيه به شوراي مركزي بورس معرفي نمايند و در صورت تصويب ، اين قبيل پذيرفته شدگان به عنوان بورسيه انتخاب خواهند شد .
ماده 22 : متقاضيان استفاده از سهميه بورس دستگاههاي اجرايي تقاضاي خود را به همراه مدارك لازم به دستگاه اجرايي ذيربط تسليم مينمايند و دستگاههاي اجرايي پس از بررسي سوابق ، مشخصات و مدارك متقاضيان واجد شرايط را به ميزان حداقل سه برابر سهميه خود جهت شركت آنان در آزمون به وزارت ، ارسال مي نمايند .
تبصره 1 دستگاههاي اجرايي ميتوانند در چهارچوب سهميه بورس خود ، از ميان قبول شدگان آزمون اعزام به خارج با هزينه شخصي نيز افرادي رابا توافق خود آنان انتخاب و به عنوان بورسيه ، معرفي نمايند .
تبصره 2 مستخدمان رسمي دولت براي استفاده از بورس يا اعزام به خارج بايد به ترتيب حكم ماموريت تحصيلي يا مرخصي دريافت دارند .
فصل چهارم : معيارهاي انتخاب بورسيه
ماده 23 : ملاك شوراي مركزي بورس و شوراي بورس موسسات ، براي امتياز بندي داوطلبان بورس تحصيلي به شرح زيراست :
1ـ23) عضويت هيات علمي موسسات به ازاي هر سال سابقه در مناطق گروه يك 2 امتياز و در مناطق گروه دو 5/2 امتيازحداكثر تا 10 امتياز .
تذكر 1 مناطق گروه يك عبارتند از شهرهاي : تهران ، اصفهان ، مشهد ، تبريز ، شيراز ، رشت ، ساري و مناطق گروه دو ساير نقاط كشور
2ـ23) تاليف كتاب در صورتي كه تكراري يا اقتباسي نباشد . حداكثر تا 3 امتياز .
3ـ23) ترجمه و انتشار كتابها و منابع تحقيقاتي خارجي حداكثر تا 2 امتياز .
4ـ23) ارائه مقالات علمي و تخصصي در مجلات معتبر علمي داخل و خارج به ازاي هر مقاله 1 امتياز حداكثر تا 4 امتياز .
5ـ23) ترجمه مقالات علمي از مجلات معتبر جهاني به ازاي هر مقاله 1 امتياز حداكثر تا 2 امتياز .
6ـ23) انجام كار تحقيقاتي در ارتباط با جنگ تحميلي و امور دفاعي حداكثر تا 2 امتياز .
7ـ23) راهنمايي پروژه دوره كارشناسي حداكثر تا 1 امتياز .
8ـ23) ايجاد (طرح و راه اندازي) آزمايشگاه يا درس كارگاهي ، با دستورالعمل لازم حداكثر تا 1 امتياز .
9ـ23) كشف يا اخراج ثبت شده در داخل كشور به تاييد سازمان پژوهشهاي علمي كشور حداكثر تا 3 امتياز .
10ـ23) سرپرستي تحقيقات و پروژه هايي كه به تاييد مراجع ذيربط در خودكفائي كشور موثر باشد حداكثر تا 3 امتياز .
11ـ23) ارائه آثار بديع و ارزنده هنري حداكثر تا 2 امتياز .
تذكر 2 حداكثر امتياز محاسبه شده براي رديفهاي 2/23 تا 11/23 ، 10 امتياز خواهد بود .
12ـ23) معاونت وزارت ، رياست يا سرپرستي دانشگاه با مجتمع دانشگاهي براي هر سال 3 امتياز .
13ـ23) معاونت دانشگاه براي هر سال 1 2 امتياز .
14ـ23) رياست يا سرپرستي مجتمع آموزش عالي ، مدير كلي وزارت براي هر سال 2 امتياز .
15ـ23) رياست يا سرپرستي دانشكده براي هر سال 1 1 امتياز .
16ـ23) معاونت دانشكده ، رياست يا سرپرستي آموزشكده و گروه براي هر سال 1 امتياز .
تذكر 3 براي رديفهاي 12 ـ 23 تا 16 ـ 23 حداكثر 10 امتياز قابل محاسبه خواهد بود .
17ـ23) امتياز ميانگين متقاضي دوره هاي كارشناسي يا كارشناسي ارشد پيوسته يا ناپيوسته ، حسب مورد به شرح زيراست .
ميانگين 12/99 ـ 12 5 اميتاز
ميانگين 13/99 ـ 713 امتياز
ميانگين 14/99 ـ 14 10 امتياز
ميانگين 15/99 ـ 1415 امتياز
ميانگين 16/99 ـ 1916 امتياز
ميانگين 17/99 ـ 2517 امتياز
ميانگين 18/99 ـ 2818 امتياز
ميانگين 20 ـ 19 30 امتياز
تذكر 4 در شرايط مساوي ، اولويت با فردي است كه متولد استان است .
19ـ23) فرزندان شهدا ، اسرا ، مفقودين جانبازان 70% معلوليت به بالا 5 امتياز .
20ـ23) فرزندان اعضاي هيات علمي و كاركنان وزارت و موسسات 5 امتياز .
فصل پنجم : شرايط و نحوه تحصيل متقاضیان اعزام و بورس خارج از کشور
ماده 24 : بورسيه هاي خارج ميتوانند فقط از دانشگاههايي كه وزارت ، آنها را معتبر مي شناسد ، پذيرش اخذ نموده و در آن به تحصيل بپردازند .
ماده 25 : حداكثر مهلت اخذ پذيرش از تاريخ اعلام موافقت نهايي ، از طرف اداره كل بورس واعزام دو سال ميباشد . مهلت مذكور د رموارد استثنايي تنها با تصويب شوراي مركزي بورس ، قابل تمديد است .
ماده 26 : گرايش تحصيلي بورسيه هاي خارج با نظر موسسه يا دستگاه اجرايي معرف و تصويب شوراي مركزي بورس تعيين ميشود و بورسيه ها مجاز به تحصيل در رشته هاي جنبي يا غير مرتبط نميباشند .
تبصره در شرايط اضطراري ، تغيير رشته تحصيلي ، دانشگاه يا كشور محل تحصيل بورسيه ، موكول به موافقت قبلي موسسه يا دستگاه اجرايي معرف و تاييد شوراي مركزي بورس خواهد بود .
ماده 27 : پذيرفته شدگان به شرط تسلط به زبان خارجي و در صورت نياز ، پس از گذراندن دوره توجيهي در خصوص مسائل اخلاقي و اجتماعي متناسب با محل تحصيل خود اعزام ميشوند .
تبصره 1 وزارت ، تسهيلات لازم را جهت تحصيل زبانهاي خارجي متداول تا كسب تسلط به زبان خارجي در سطح مورد قبول ، در داخل كشور فراهم مينمايد .
تبصره 2 جهت تشخيص تسلط به زبان خارجي ، وزارت از حائزين شرايط بورس واعزام به خارج ، سه بار در هر سال آزمون زبان خارجي (زبانهايي كه آموزش آنها در داخل كشور امكان پذير است) به عمل مي آورند .
تبصره 3 متقاضياني كه در آزمون بورس واعزام ، بيش از 60% نمره امتحان زبان خارجي (موضوع تبصره 1 ماده 20) را كسب كرده باشند ، از آزمون فوق معاف خواهند بود .
ماده 28 : تا زماني كه امكان تحصيل زبان خارجي تا سطح تسلط در داخل كشور ، ميسر نباشد ، براي پذيرفته شدگان بورس و اعزام به خارج با تشخيص وزارت ، يك دوره فراگيري زبان در يك كشور خارجي (ترجيحا كشور محل تحصيل دانشجو) در نظر گرفته ميشود .
تبصره 1 اين دوره ترجيحا قبل و پيوسته به دوره تحصيلات دانشگاهي آنها خواهد بود و حداكثر مدت فراگيري زبان دركشور خارج در رشته هاي علوم انساني 6 ماه و در ساير رشته ها 3 ماه است .
تبصره 2 چنانچه آموزش زبان كشور محل تحصيل بورسيه ، در ايران متداول يا مقدور نباشد ، حداكثر مدت آموزش زبان درخارج از كشور 9 ماه خواهد بود .
ماده 29 : حداكثر مدت استفاده از بورس خارج براي دوره كارشناسي ارشد نا پيوسته دو سال و براي دوره دكتري 4 سال از تاريخ شروع بورس خواهد بود . مجموع طول مدت دوره هاي كارشناسي ارشد و دكتري به طور پيوسته ، نبايد از 5 سال تجاوز نمايد . در موارد استثنايي اين مدت با نظر شوراي مركزي بورس ، حداكثر تا 6 ماه قابل تمديد است .
تبصره تاريخ شروع بورس خارج از زمان شروع دوره فراگيري زبان در كشور خارج و در صورت عدم نياز بورسيه به گذراندن دوره مذكور از تاريخ آغاز تحصيلات دانشگاهي وي خواهد بود . چنانچه مهلت بورسيه براي فراگيري زبان در خارج از كشور بيش از 3 ماه باشد ، مازاد بر 3 ماه به طول مدت تحصيل وي اضافه خواهد شد .
ماده 30 : بورس خارج براي يك مقطع تحصيلي داده ميشود ، ادامه تحصيل در مقطع بعدي منوط به موافقت موسسه معرف ، كيفيت مناسب تحصيل بورسيه ، صلاحيت عمومي (به تاييد سرپرستي) و تصويب شوراي مركزي بورس خواهد بود .
حائزين شرايط در صورت تمايل به ادامه تحصيل د رمقطع بالاتر موظفند حداقل 6 ماه قبل از اتمام تحصيلات درخواست خود را به اداره كل بورس و اعزام و يا موسسه مربوط ارسال نمايند .
ماده 31 : متقاضياني كه همزمان در مقطع كارشناسي ارشد داخل و امتحان بورس و اعزام به خارج پذيرفته ميشوند درصورت شروع به تحصيل در داخل ، قبل از اخذ پذيرش از خارج ، قبولي آنها براي اعزام به خارج در مقطع تحصيلي بعدي درصورت احراز شرايط مناسب فارغ التحصيلي ، به تشخيص شوراي مركزي بورس ، حفظ خواهد شد .
ماده 32 : در صورت استفاده از بورس ترددي بورسيه در يكي از دانشگاههاي معتبر خارجي ثبت نام مينمايد و فعاليتهاي آموزشي خود را د ر داخل كشور دنبال ميكند و عنداللزوم ، براي دريافت راهنمايي هاي لازم و تهيه منابع درسي و همچنين شركت در امتحانات ، به خارج از كشور اعزام ميشود . در هر حال استفاده از بورس ترددي بر اساس ائين نامه مربوط صورت ميگيرد .
فصل ششم : تسهيلات و تعهدات مربوط به اعزام و بورس دانشجویان
ماده 33 : هزينه هاي تحصيلي بورسيه ، شامل : شهريه دانشگاهي ، خريد كتاب ، تهيه رساله انجام تحقيقات و مقرري ماهيانه براي امرار معاش خود و همسر و فرزندان و هزينه رفت در ابتداي تحصيل و برگشت پس از فراغت از تحصيل و همچنين هزينه هاي غير مترقبه از طرف وزارت ، پرداخت ميشود .
تبصره 1 تشخيص موارد غير مترقبه با شوراي مركزي بورس خواهد بود .
تبصره 2 هزينه هاي دوران تحصيل بورسيه دستگاهاي اجرايي به عهده دستگاه اجرايي مربوط است .
ماده 34 : ميزان مقرري تحصيلي از محل اعطاي بورس خارج ، به هر يك از دانشجويان همه ساله به پيشنهاد وزارت و تصويب هيات دولت تعيين ميگردد . وزارت همه ساله بررسيهاي لازم را در مورد هزينه متوسط زندگي دانشجويي انجام ميدهد . مقرري تحصيلي تعيين شده از سوي هيات وزيران مبناي پرداخت به كليه دانشجويان اعم از بورسيه و اعزام به هزينه شخصي خواهدبود .
ماده 35 : در مورد دانشجوياني كه با استفاده از بورس تحصيلي اعطايي ساير كشورها به خارج اعزام ميشوند ، چنانچه مقرري تحصيلي پرداختي ، تكافوي هزينه زندگي دانشجويي بورسيه را ننمايد مابه التفاوت آن حداكثر تا سقف مصوب هيات دولت ، از طرف وزارت تعيين و تامين ميشود .
ماده 36 : پرداخت مقرري دانشجويان بورسيه ترددي متناسب با ميزان تعيين شده براي ساير دانشجويان بورسيه در كشورمحل تحصيل به ازاي مدتي كه در آن كشور به سر ميبرند ميباشد . به طوري كه مجموعا از 50% كل دريافتي دانشجويان بورسيه عادي (برمبناي مصوبه دولت) تجاوز نكند و هزينه تهيه بليط رفت و برگشت آنها در طول مدت تحصيل از محل‌اعتبارات وزارت پرداخت ميشود . همچنين به دانشجويان مذكور مانند ساير دانشجويان بورسيه هزينه تهيه رساله و كتاب پرداخت ميگردد .
ماده 37 : به منظور تامين هزينه هاي اوليه تا تاريخ شروع تحصيل با دوره فراگيري زبان در خارج ، دو ماه مقرري ارزي به بورسيه خارج پرداخت ميشود .
تبصره 1 اعزام بورسيه حداكثر يك ماه قبل از تاريخ شروع فراگيري زبان و يا تحصيل دانشگاهي وي انجام ميشود .
تبصره 2 دانشجوياني كه براي تحصيل به كشورهايي اعزام ميشوند كه به روال معمول در ايران محلي براي اخذ روا ديد ندارند و بايد براي اخذ آن در كشور ثالث توقف نمايند ميتوانند حداكثر 2 ماه قبل از تاريخ شروع تحصيل يا دوره فراگيري زيان از كشور خارج شوند .
ماده 38 : دانشجوياني كه پس از اعزام به كشور محل تحصيل ، به هر علتي موفق به شروع و ادامه تحصيل نمي گردند وهمچنين آن دسته از دانشجوياني كه براي اخذ رواديد به كشور ثالث مسافرت مينمايند و ظرف يك ماه موفق به اخذ آن نميگردند بلافاصله بايد به ايران مراجعت كنند و وجوه ارزي دريافتي را با كسر هزينه مدت اقامت كه بر پايه مقرري ارزي مجاز روزانه محاسبه ميشود به بانك عودت دهند .
ماده 39 : دانشجوياني كه براي بورس پذيرفته ميشوند بايد قبل از صدور حكم نهايي تعهد و تضمين محضري را حسب مورد به وزارت يا موسسات و يا دستگاه اجرايي بسپارند كه پس از اتمام تحصيلات به ايران مراجعت و در محلي كه در تعهد نامه مشخص شده و يا وزارت تعيين مينمايد دو برابر مدت تحصيل و حداكثر تا 10 سال و كساني كه با استفاده از تسهيلا ارزي ، اعزام ميشوند برابر مدتي كه در خارج تحصيل كرده اند حداكثر 6 سال خدمت كنند . محل خدمت اعضاي هيات هاي علمي و مستخدمين دولت در درجه اول در موسسه معرف آنها خواهد بود و چنانچه خدمات آنها مورد نياز موسسه معرف نباشند ، محل خدمت آنها از طرف وزارت تعيين ميشود .
تبصره مبلغ ضمانت 5 برابر كليه هزينه هاي بورس و اعزام دانشجو به خارج ميباشد .
ماده 40 : مبلغ ضمانت با درخواست متقاضي به طور تدريجي بر حسب سنوات تعهد خدمت انجام شده كاهش يافته و يا در پايان مدت خدمت تعهد شده ، يكجا فسخ خواهد شد .
ماده 41 : دانشگاهها و موسسات آموزش عالي به اعضاي هيات علمي بورسيه ماموريت تحصيلي ميدهند و هزينه هاي ريالي مقرري تحصيلي آنان را از محل حقوق و فوق العاده مستمري آنها پرداخت مينمايد . در صورتي كه حقوق و فوق العاده مستمري بورسيه پس از كسر ماليات و بازنشستگي تكافوي هزينه ريالي مقرري تحصيلي بورسيه را ننمايد ما به التفاوت آن را از اعتبارات وزارت تامين و چنانچه مجموع حقوق و فوق العاده وي مازاد بر ان باشد باشد مابه التفاوت آن به حساب شخصي واريز خواهد شد .
ماده 42 : زوج دانشجوي بورسيه خارج بايد رضايت خود را از اشتغال به كار همسر خويش بعد از اتمام تحصيلات وي و در هر محلي كه وزارت تعيين ميكند به شكل محضري اعلام و امضا نمايد .
ماده 43 : زوج دانشجوي بورسيه بايد موافقت كتبي سازمان متبوع خود را مبني بر ترك خدمت به صورت مرخصي براي طول مدت تحصيل خود و عزيمت با وي ارائه كند خدمت نظام وظيفه را انجام داده يا كارت معافيت دائم غير تكفل (مادامي كه موضوع تكفل به قوت خود باقي است) داشته باشد .
ماده 44 : چنانچه زوج بورسيه در استخدام دولت باشد يا در حين انجام تعهد خدمت بدون درخواست شخصي و به دستوردولت ، به محل ديگري منتقل شود تعهد خدمت بورسيه به تشخيص وزارت به يكي از موسسات دولتي محل جديد منتقل‌ميگردد .
ماده 45 : پذيرفته شدگان بورس يا اعزام به خارج در صورت عدم انجام تعهدات خود و يا عدم قبول انجام آن مطابق تعهد نامه و يا در محلي كه وزارت تعيين مينمايد و يا خودداري از ادامه انجام آن ملزم به بازپرداخت معادل ريالي ارز خدماتي كليه هزينه هاي تحصيلي مربوط و خسارات وارده به تشخيص وزارت ميباشند .
ماده 46 : وزارت پس از رسيدگي به وضع بورسيه هايي كه از حيث اخلاق و رفتار شايستگي ادامه تحصيل نداشته و يا در تحصيل پيشرفت لازم كسب نكرده باشند نسبت به قطع بورس يا وام تحصيلي و بازگشت آنها اقدام مي نمايد . د راين صورت بورسيه ملزم به بازپرداخت معادل ريالي ارز خدماتي كليه هزينه هاي انجام شده و خسارات وارده به تشخيص وزارت ميباشد .
تبصره در مواردي كه به دلايلي خارج از اراده دانشجو ادامه تحصيل وي تا كسب درجه علمي مورد قبول شوراي مركزي بورس ممكن نباشد بورسيه به خدمت در موسسات دولتي يا وابسته به دولت به ميزان دو برابر مدت استفاده از بورس ملزم ميباشد .
ماده 47 : دانشجويان بايد در پايان دوره تحصيلي با توجه به مقررات آموزشي دانشگاه مربوط به اخذ درجه دانشگاهي مورد نظر نائل آيند در غير اين صورت و با توجه به دلايل عدم موفقيت در اخذ درجه دانشگاهي به تشخيص شوراي مركزي بورس نسبت به استرداد تا 5 برابر هزينه هاي انجام شده و خسارات وارده اقدام ميشود .
ماده 48 : دانشجويان بدون موافقت قبولي شوراي بورس حق استفاده از بورس كمك هزينه تحصيلي و يا وام ساير موسسات دولتي يا خصوصي داخلي وخارجي را ندارند .
ماده 49 : دانشجوياني كه با استفاده از بورس تحصيلات خود را در يك رشته و يا يك مقطع به پايان برسانند مجاز نيستند با دريافت بورس ، وام ، يا كمك هزينه تحصيلي از موسسه اي ديگر در رشته يا مقطع ديگري به تحصيلات خود ادامه دهند .
تبصره استفاده از وام تك نوبتي صندوقهاي رفاه دانشجويان بر اساس آيين نامه مربوط براي دانشجويان بورسيه واعزامي در طول مدت بورس بلامانع و تابع مقررات مربوط است .
ماده 50 : دانشجويان بورسيه در طول مدت تحصيل و استفاده كنندگان از وام تحصيلي در طول مدت بهره مندي از وام مجاز به كسب درآمد از طريق انجام كارهاي علمي و تحقيقاتي براي موسسات دولتي و خصوصي و كارهاي غير علمي از هرنوع كه باشد نيستند . در صورت تخلف با اطلاع موسسه معرف و تصميم وزارت تنبيهات تذكر ، كاهش ارز ، قطع ارز ، برحسب مورد درباره آنها اجرا خواهد شد .
تبصره حق الزحمه اي كه دانشجويان در ازاي كارهاي علمي با اطلاع وزارت از دانشگاه محل تحصيل خود دريافت مي كنند و همچنين كمكهاي مالي و جوايز دانشگاه به دانشجويان مستعد چنانچه با اطلاع قبلي شوراي بورس باشد . از موضوع اين ماده مستثني بوده و مطابق مقرراتي كه به تصويب شوراي مركزي بورس خواهد رسيد با آن رفتار خواهد شد .
ماده 51 : دانشجويان بورسيه و اعزامي موظفند در پايان هر نيمسال يا سال تحصيلي بر حسب نظام آموزش كشور محل تحصيل گزارش پيشرفت تحصيلي و ريز نمرات خود را كه به مهر و تاييد دفتر سرپرستي دانشجويان و در صورت عدم وجود دفتر سرپرستي به تاييد نمايندگي جمهوري اسلامي ايران در كشور مربوط رسيده باشد به موسسه معرف و وزارت ارسال دارند .
در غير اين صورت ارسال مقرري تحصيلي و شهريه دانشگاهي آنها متوقف خواهد شد .
ماده 52 : دانشجويان بورسيه مكلفند خود را از لحاظ بيماري وخطرات ناشي از حوادث به ترتيبي كه در كشور محل تحصيل متداول است ويا وزارت تعيين مينمايد بيمه كنند . در اين صورت معادل حق بيمه پرداختي به مقرري بورسيه اضافه ميشود.
ماده 53 : براي دانشجويان كه قبل از انجام خدمت وظيفه عمومي با استفاده از بورس خارج از كشور ، اعزام ميشوند معافيت تحصيلي اخذ خواهد شد . چنانچه دانشجو بودن فرد به هر دليلي منتفي شود معافيت تحصيلي وي از همان تاريخ لغو ميشود واز آن پس برابر قانون نظام وظيفه و آيين نامه اجرايي آن با وي رفتار ميشود .
تبصره چنانچه به هنگام تصويب اعطاي بورس متقاضي در حين انجام خدمت وظيفه عمومي باشد برابر مقررات قبل از تاريخ اعزام نسبت به ترخيص وي از خدمت نظام اقدام ميشود .
ماده 54 : دانشجويان بورسيه در صورت تمايل ميتوانند سالانه يك بار و به مدت يك ماه به كشور مسافرت نمايند كه در اين صورت مقرري ارزي مدت توقف به آنها پرداخت ميشود .
تبصره 1 در صورت طولاني شدن سفر بيش از يك ماه به ازاي مدت تا حداكثر 3 ماه بر حسب كشور محل تحصيل معادل ريالي مقرري ارزي به بورسيه پرداخت خواهد شد .
تبصره 2 مسافرت به كشور در شش ماه اول و شش ماه آخر دوره بورس مجاز نيست .
ماده 55 : حق تاهل و تكفل فرزند براي مدتي كه خانواده دانشجو ديرتر از وي اعزام شوند يا در طول تحصيل به ايران مسافرت و يا در پايان دوره زودتر از بورسيه مراجعت نمايند فقط براي دو ماه در سال پرداخت خواهد شد . و چنانچه بيش از مدت مذكور به دلايلي كه مورد تاييد اداره كل بورس و اعزام قرار گيرد در ايران اقامت نمايند معادل ريالي آن را از طريق اداره كل امور مالي ذيحسابي وزارت متبوع دريافت خواهند نمود .
ماده 56 : شهريه دانشگاهي زوج يا زوجه دانشجوي بورسيه خارج كه در يكي از رشته هاي تحصيلي مورد قبول وزارت به تحصيل مشغول باشد باداشتن شرايط زير و حسب موافقت شوراي مركزي بورس ، فقط تا پايان مهلت بورس پرداخت ميشود :
1ـ56) واجد شرايط عمومي مندرج در ماده 12 اين آئين نامه باشند .
2ـ56) در يكي از رشته هاي تحصيلي و دانشگاههاي مورد تاييد وزارت در مقطع كارشناسي ارشد يا دكتري پذيرش اخذ نموده و د ر آن مشغول تحصيل باشد .
3ـ56) تعهد وتضمين محضري موضوع ماده 39 اين آئين نامه را به وزارت بسپارد .
4ـ56) تحصيلات خود را در مدت بورس همسر به اتمام رسانده و موفق به اخذ مدرك تحصيلي شود و يا حداقل يك سال تمام از دوره تحصيلي خود را به اتمام برساند .
ماده 57 : براي زنان بورسيه گذرنامه جداگانه تحصيلي صادر نخواهد شد . بلكه مشخصات آنها در گذرنامه شوهر به عنوان همراه درج خواهد شد .
ماده 58 : معادل ريالي هزينه مقرري ارزي همسر و فرزندان بورسيه توسط همسر بورسيه تامين ميشود .
ماده 59 : چنانچه متقاضي بورس دانشجوي ايراني شاغل به تحصيل در خارج از كشور باشد با تصويب شوراي مركزي بورس و با رعايت ضوابط اين آئين نامه ميتواند براي بقيه مدت تحصيل خود بورسيه وزارت بشود .
ماده 60 : معاونت دانشجويي وزارت عهده دار اجراي مفاد اين آئين نامه كه مستقيما مجري آن معين نشده است و وظايف ذيربط مندرج در قانون اعزام مصوب 1364/2/5 مجلس شوراي اسلامي مي باشد .
اين آئين نامه در 60 ماده و 36 تبصره در تاريخ 1368/12/12 به تصويب وزير فرهنگ و آموزش عالي رسيده و از تاريخ تصويب قابل اجرا است .
