آشنایی با رشته هنرهای پژوهشی و صنایع دستی و بازار کار آن

معرفی رشته هنرهای پژوهشی و صنایع دستی

کارشناسی ارشد هنرهای پژوهشی و صنایع دستی آموزش عملی و مقدماتی اموری است كه منجر به انجام كارهای جذاب و شكوفایی خلاقیت در این صنعت می‌شود. این رشته از گذشته‌های بسیار دور در كشور ما از اهمیت زیادی برخوردار بوده است.

صنایع دستی به گروهی از صنایع اطلاق می‌شود كه مهارت و ذوق و بینش آدمی در آن نقش به سزایی دارد. صنایعی كه گاه به شكل فرش و گلیم جلوه‌گر می‌شوند و گاهی در نهایت ظرافت در منبت، معرق، گچبری و آینه كاری، سفال و سرامیك به نمایش در می‌آیند. اما به هر نقش و شكلی كه باشند، نشانگر عشق و زیبایی و پاكی‌اند. صنایعی كه روح خود را از هنر وام گرفته و جسمشان ارتباطی نزدیك با صنعت دارد و همین ویژگی است كه تعریف صنایع دستی را به عنوان یك رشته دانشگاهی دشوار كرده است. چراكه برخی از اساتید و صاحب نظران، این رشته را از دید هنری بررسی می‌كنند و برخی دیگر از آن به عنوان یك صنعت یاد می‌كنند و در نهایت عده‌ای معتقدند كه این رشته تلفیقی از هنر و صنعت است. اهمیت صنایع دستی به عنوان بخشی از این میراث باید درست به اندازه اهمیت آثار باستانی باشد، همان طور كه برای تخت جمشید، سی و سه پل و مجموعه آثار میدان امام در اصفهان باید حساسیت به خرج داد، باید برای سفالگری، مینا كاری، گلیم بافی و خاتم سازی هم اهمیت قائل بود چرا كه صنایع دستی میراثی است كه فاصله میان گذشته و امروز فرهنگ و هنر ایران را از میان بر می‌دارد.

گرایش های رشته هنرهای پژوهشی و صنایع دستی در مقطع کارشناسی ارشد

رشته مجموعه هنرهای پژوهشی و صنایع دستی در آزمون كارشناسی ارشد دانشگاه دولتی سال 96 در شش گرایش زیر دانشجو می‌پذیرد:

1ـ پژوهش هنر: رشته پژوهش هنر نسبت به سایر رشته‌های هنری که از قدمتی دیرینه و کهن برخوردارند تقریباً رشته‌ی جدیدی در عرصه هنر محسوب می‌شود. این رشته مقطع کارشناسی نداشته و فقط مختص دوره‌های کارشناسی ارشد و دکتری می‌باشد. بنابراین داوطلبان با گرایش‌های مختلف هنری در مقطع لیسانس می‌توانند در مقطع کارشناسی ارشد این رشته شرکت کنند. مثلاً دانشجویان رشته نمایش در مقطع کارشناسی یا رشته نقاشی یا..... می‌توانند گرایش خود را در مقطع کارشناسی ارشد تغییر داده و در رشته پژوهش هنر ادامه تحصیل دهند. با توجه به اینکه در بعضی از رشته‌های هنری، مثلاً رشته هنرهای نمایشی كه در ایران مقطع دکتری ندارد و اگر هم باشد بسیار محدود و با شرایط خاص است و بالاترین مقطع تحصیل برای آنها کارشناسی ارشد است، لذا دانشجویانی که مایلند در مقطع بالاتر هنر تحصیل کنند می‌توانند این رشته را انتخاب کنند و در مقطع کارشناسی ارشد گرایش خود را به پژوهش هنر تغییر دهند تا از این طریق بتوانند در امتحان دکتری پژوهش هنر شرکت نمایند. البته دانشجویان کارشناسی ارشد گرایش‌های مختلف هنر می‌توانند در آزمون دکتری پژوهش هنر شرکت نمایند. هم اکنون چندین دانشکده هنر در ایران وجود دارد که در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری پژوهش هنر دانشجو می‌پذیرند. امتیاز دانشجویانی که در مقطع ارشد این رشته را انتخاب می‌کنند این است که طبعاً در مقطع دکتری نسبت به سایر گرایش‌های هنری شانس بیشتری برای پذیرش دارند و امتیاز دیگر هم این است که چون در مقطع کارشناسی ارشد در این رشته تحصیل کرده‌اند نسبت به رقبایشان در دیگر گرایش‌ها با مواد امتحانی آشنا ترند.

2ـ صنایع دستی: رشته صنایع دستی رشته‌ای است كه در آن هنر و كاربرد آن در كنار هم قرار دارد. صنایع دستی در مجموع بازتاب تاریخ تمدن یك ملت و قوم بوده و نقش مؤثری در ترویج فرهنگ مناطق مختلف دارد. مهمترین سرمایه‌ای كه هر فرد برای ورود به این رشته نیاز دارد ،عشق و علاقه می‌باشد. همچنین باید با نقوش سنتی آشنا باشد و با پشتكار و انگیزه كافی، توانمندی‌های خود را در طراحی به خصوص طراحی سنتی قوت بخشد.

3ـ هنر اسلامی: هنر اسلامی به بخشی از هنر گفته می‌شود که در جامعه مسلمانان و نه لزوماً توسط مسلمانان رواج داشته است. هنر اسلامی یکی از دوران‌های شکوهمند تاریخ هنر و یکی از ارزشمندترین دستاوردهای بشری در عرصه هنری به ‌شمار می‌آید. این رشته تلفیقی از شاخه‌های گوناگون هنر همچون معماری، خوشنویسی، نقاشی، سرامیک و مانند آن‌ها است. هنر اسلامی هنری نیست که فقط به‌آیین اسلام ارتباط داشته باشد. اصطلاح «اسلامی» نه تنها به مذهب، بلکه به فرهنگ غنی و متنوع مردمانی که در سرزمین‌هایی که آیین اسلام در آن رواج دارد نیز اشاره می‌کند. هنر اسلامی غالباً عناصری سکولار را که توسط برخی از علمای اسلامی حرام شمرده نشده را در بر می‌گیرد همچنین به‌آن دسته از مفاهیم و موارد هنری که در درون جوامع اسلامی تحت تأثیر عوامل منطقه‌ای و فرهنگ بومی به وجود آمده است هنر اسلامی گفته می‌شود.

4- مطالعات موزه: این گرایش از سال 93 به دفترچه آزمون این رشته اضافه شده است.

5- تاریخ هنر: این گرایش از سال 95 به دفترچه آزمون این رشته اضافه شده است.

6- تاریخ هنر ایران باستان: این گرایش از سال 96 به دفترچه آزمون این رشته اضافه شده است.

موقعیت های شغلی رشته هنرهای پژوهشی و صنایع دستی

فارغ التحصیلان این رشته قادر خواهند بود با اطلاعات و دانش عمومی، نظری و تحقیقاتی از یك سو و كار عملی از سوی دیگر در واحدهای دولتی فعالیت داشته باشند و ضمن تولید آثار، اداره امور عمومی یا بخش‌های كارگاهی و یا تحقیقاتی به طور همزمان با ارائه فكر و هدایت و اصلاح در این زمینه فعالیت نمایند.

فارغ التحصیلان این رشته می‌توانند در سازمان‌هایی نظیر سازمان میراث فرهنگی‌، سازمان صنایع دستی ایران، اداره كل صنایع دستی در وزارت جهاد كشاورزی، سازمان ایرانگردی و جهانگردی، بنیاد مستضعفان و جانبازان، اداره كل موزه‌ها و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به كارهای پژوهشی، تحقیقاتی بپردازند. همچنین می‌توانند با دایر كردن كارگاه‌های خانگی درآمد بهتری داشته باشند.

با توجه به توضیحات فارغ التحصیلان صنایع دستی به دو صورت می‌توانند فعالیت داشته باشند؛ یكی ساخت آثاری كه جنبه موزه‌ای و تزئینی دارد و یكی تولید صنایعی كه كاربرد داشته و البته جنبه هنری نیز داشته باشند. البته كارهای پژوهشی را نیز باید در نظر داشت. هر چند تاكنون توجه كافی به این بخش وجود نداشته است. برای مثال بیشتر مقالات و كتاب‌هایی كه در مورد فرش ایرانی داریم، خارجی است و نیاز به كارشناسان و محققین ایرانی كه در این زمینه به تحقیق و پژوهش بپردازند، كاملاً احساس می‌شود.