میلیاردها انسان بر روی کره زمین زندگی می کنند و هر یک به کشور و سرزمینی خاص با ویژگی هایی منحصر به فرد تعلق دارند. این سرزمین ها به وسیله ی مرزهای از پیش تعریف شده از هم جدا شده و هر یک با معیارهای فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و ... تمایزاتی را برای خود ایجاد کرده اند. امروز می خواهیم برایتان از کشوری سخن بگوییم که شاید کمتر نامش را شنیده و در زندگی روزمره کمتر به نام آن برخورده باشید؛ کشوری به نام قزاقستان که در آسیای میانه قرار دارد و پس از فروپاشی شوروی، به نهمين کشور بزرگ جهان تبديل شده است. این کشور با وجود تمام دیدنی ها و جاذبه هایی که در خود دارد هنوز آنچنان که باید شناخته نشده و بسیاری از افراد هیچگونه تصوری از آن ندارند.
زبان مردم قزاقستان
زبان های رایج در این جمهوری، قزاقی و روسی است که البته فضای عمومی کشور بیشتر در اختیار زبان روسی است. زبان قزاقی از گروه زبان های ترکی ست که بسیاری از واژگان آن از زبان های دیگر مثل: عربی، فارسی، مغولی و روسی اخذ گرفته شده است. در نوشتار نیز، قزاقان با حروف سیریلیک و لاتین می نویسند. زبان قزاقی که زبان مردم قزاق و زبان ملی این کشور است، زبانی است از زیرگروه شرقی زبان های ترکی تبار که خود زیر شاخه ای از زبان های آلتای است. از نزدیک ترین زبان ها به قزاقی، زبان کشور همسایه قرقیزی است. زبان روسی با توجه به سابقه ی تاریخی و حضور گسترده خود همچنان موقعیت زبان رسمی را حفظ کرده است. زبان های اوکراینی، تاتاری، قرقیزی، اویغوری، ازبکی، باشقیری، فارسی تاجیکی، آلمانی، کره ای، ترکمنی، ارمنی و مغولی تنها تعدادی از مهمترین زبانهایی هستند که بزرگ ترین اقلیت های قومی این کشور به آنها سخن می گویند. البته بسیاری از اقلیت های قومی قزاقستان برای داشتن زبان مشترک به جز روسی، زبان قزاقی را هم می دانند. آموزش زبان انگلیسی به عنوان زبان بین المللی در سال های اخیر افزایش یافته است.
دین مردم قزاقستان
مردم قزاق مسلمان حنفی مذهب هستند. آنها خیلی دیر مسلمان شدند و حتی پس از قبول اسلام ، عقاید و شعائر بت پرستی در میان آنان رواج داشت. اسلام توسط روحانیون تاتار به این سرزمین راه یافت و جالب آنکه روس ها موافق این رویکرد (مسلمان شدن قزاق ها) بودند. قزاقستان، کشوری لائیک است و مبنای قوانین در آنجا بر پایه ی شریعت نیست، ولی به اعتبار اکثریت مسلمان جامعه، نهادهای رسمی دینی به مسائل و دغدغه های دینی مردم می پردازند.
تاریخچه قزاقستان
ساکنان اصلی منطقه امروزی قزاقستان از اقوام ایرانی تبار اسکیت بودند . مردمان ترک تبار از سده پنجم به این سو آغاز به نفوذ و کوچ در منطقه کردند.
هون ها در اوایل قرن هشتم قبل از میلاد به این منطقه آمدند و در سالهای بعدی ترکان قبچاق که از کوهستانهای آلتای آمده بودند در حوالی دریاچه آرال و دشت قبچاق ساکن شدند قزاقها شعبه ای از ترکان قبچاق هستند . در قرن سیزدهم ، این منطقه توسط امپراتوری چنگیزخان مغول تصرف شد . پس از مرگ او ، این امپراتوری بین فرزندان او قسمت شد و قزاقستان کنونی به چاگادای ، پسر چنگیزخان رسید . ولی قسمت غربی و بیشتر قسمت های شمالی به گنقیز نوه چنگیزخان رسید . به دلیل حکومت طولانی مغولها بر این منطقه عناصر مغولی در این منطقه نفوذ کرده است . واژهٔ قزاقستان از دو بخش "قزاق" و پسوند فارسی "ستان" تشکیل شده است ، که به معنای "سرزمین قزاق ها" است.
پس از انقلاب اکتبر و تشکیل اتحاد جماهیر شوروی ، قزاقستان با عنوان جمهوری سوسیالیستی قزاقستان شوروی به یکی از جمهوری های آن تبدیل شد . با فروپاشی شوروی ، قزاقستان به استقلال دست یافت.
ازدواج در قزاقستان
قوانین ازدواج در قزاقستان بسیار عجیب است به این ترتیب در ابتدا باید فردی نزد دختر فرستاده شود تا رضایت وی به صد در صد برسد در غیر این صورت مراسم خواستگاری صورت نمی گیرد. در این کشور تعدد خواستگار دیده می شود و به این ترتیب ازدواج در یک فضای به نفع بانوان پیش می رود.
در مراسم ازدواج داماد به گوش عروس گوشواره می اندازد و هنگامی كه عروس به خانه داماد می رسد مراسمی به نام Betashar به معنی(تمام شده) برگزار می كنند كه در این مراسم چهره عروس به خانواده داماد نشان داده می شود و رقص و آوازی را با آهنگ های سنتی به راه می اندازند.
نوروز در قزاقستان
به جز ما ایرانی ها از قرن ها پیش اقوام مختلفی در دنیا مثل ازبک ها و قزاق ها نوروز را جشن می گیرند و هر سال با آمدن اول فروردین مراسم های مختلفی برگزار می کنند. قزاق ها همینکه بهار می رسد به فروردین مارس نوروز می گویند. آنها معتقند این روز، روزی است که ستارگان به نقطه اول خودشان می رسند و در دنیا همه چیز نو می شوند و با آمدن بهار زمین شاد و شکفته می شود.
اهالی قزاقستان در نوروز لباس های نو و روشن می پوشند تا سالشان را با شادی شروع کرده باشند و به دیدن اقوام می روند. در این دید و بازدیدها آنها بر اساس رسم و رسوم همیشگیشان شانه هایشان را به یکدیگر می زنند.
آنها نیز نیز مانند ما روزهای قبل از سال نو را به خانه تکانی می گذرانند و در شب قبل از اول فروردین ظرف های خانه را طبق یک رسم دیرینه مملو از شیر، دوغ و غلات می کنند. چرا که معتقدند با این کار سال جدید سالی مملو از برکت برایشان خواهد شد.
اگر در این ایام به قزاقستان سفر کردید بدون دوربین نروید، چراکه سوژه های نابی می توانید برای عکاسی پیدا کنید، یکی از آنها خیمه های رنگین بزرگ با میزهایی مملو از غذا، میوه و خوراکی های خوشمزه در شهر است. این خیمه های که اقامت در آنها یکی از جاذبه های قزاقستان است yurt نامیده می شوند. سفره های رنگین و وسوسه انگیز وسط آنها نیز به دسترخان معروف هستند، در ایام نوروز مردم به دور این سفره ها می نشینند و با بهترین غذاها از هم پذیرایی می کنند.
در کنار این خیمه ها، قزاق ها با لبای هاس محلی و سنتی خود نمایش های فرهنگی و سنتی شان را برگزار می کنند و با آهنگ های اصیل قزاقستان به شادی می پردازند.
یکی دیگر از مراسم های نوروزی در قزاقستان که نوید آمدن بهار است رها کردن یک اسب با زنگوله در ساعت ۳ است. جوانان این کار را می کنند تا مردم با صدای زنگوله بیدار شوند و به نوروز خوش آمد بگویند.
قزاق ها چه رسم های جالبی برای این ایام دارند، آنها در جمع های دوستان شروع به مشاعره می کنند و با اسب دوانی و ورزش های پرهیجان و عجیب بهار را پرشور شروع می کنند. یکی از این رقابت های هیجان انگیز قول توزاق است که بین زنان و مردان برگزار می شود و اگر زنان برنده ی آن باشند، یعنی آن سال پر از خوشی و برکت است.
مردم قزاقستان نوروز را با تهیه غذاهای فوق العاده خوشمزه می گذرانند و این از تاثیر برکت در فرهنگشان است. آنها با آمدن نوروز گاوی را قربانی می کنند و غذای معروف بل کوترر را با آن طبخ می کنند. شاید بپرسید چرا گاو؟ چرا که گوشت آن باعث قدرت می شود و سالی که با قدرت شروع شود سال خوشی است.
صحبت از غذای قزاق ها در نوروز شد، جالب است بدانید آنها برای خداحافظی با زمستان و فصل سرد غذای معروفی به نام کوژه می پزند که همان آش است و از هفت ماده غذایی درست می شود؛ این هفت ماده هم از اهمیت عدد ۷ در فرهنگشان ریشه می گیرد.
معروفترین غذاهای قزاقستان
- بیش برمک یک غذای ملی و محبوب در میان مردم کشور قرقیزستان می باشد. بیش برمک به معنی پنج انگشت بوده و قابل ذکر است این غذا بوسیله انگشتان دست خورده می شود. برای تهیه این خوراک لذیذ گوشت را خرد کرده و با رشته و پیاز می پزند و به همراه نوعی شوربا که درواقع آب گوشت سرو می کنند.
- کازی نوعی سوسیس در قزاقستان می باشد که از گوشت اسب تهیه می شود، از جمله سوسیس های پرطرفدار و فوق العاده خوشمزه در این کشور نیز محسوب می شود که می توانید به طرق مختلف نظیر آب پز و سرخ شده میل نمایید.این خوراک لذیذ می توانید سئغاتی خوشمزه برای شما باشید که منزلتان خواهید برد.
- پیلاو قزاقی پلو با گوشت قرمز از جمله غذاهای رایج در کشور قزاقستان می باشد که بسیار به ذائقه ایرانیان نزدیک میباشد.
- پلوی قزاقی بیشتر با گوشت بره تهیه می شود و در تهیه آن از پیاز، هویج و گاهی برگه زردآلو نیز استفاده می شود و در میان مردم این کشور و حتی گردشگران و توریست های نیز محبوب می باشد و حتما” پیشنهاد میشود در سفرتان به این کشور از این غذای لذیذ نوش جان نمایید.
- کورداک یکی دیگر از غذاهای محبوب در کشور قرقیزستان می باشد و برای طبخ آن از مواد غذایی همچون گوشت، جگر، دل، قلوه و پیاز استفاده می شود.
- برای طبخ این غذا در برخی از مواقع از سیب زمینی و هویج نیز استفاده می شود و بسیار لذیذ می باشد.
- باوورساق نوعی نان سنتی می باشد که در میان مردم این کشور بسیار پرطرفدار می باشد. برای تهیه این نان خوش طعم ابتدا خمیر را به صورت گرد آماده کرده و سپس آن را در روغن سرخ می کنند. خمیر این نان از ترکیب نان خمیر مایع، شیر، آرد، شکر و نمک درست می شود. از این نان برای میان وعده و حتی زمان غذای اصلی استفاده می گردد.
- مانتی این غذا بوسیله خمیر های مخصوصی پخته می شود. بعد از درست کردن خمیر درون آنرا با موادی از قبیل مخلوط گوشت بره یا گوشت گاو همراه با ادویه جات و فلفل سیاه پر کرده و بخار پز می کنند. پس از پخت کامل این غذا آنرا در کنار سبزیجاتی تازه سرو می کنند.
آداب معاشرت در قزاقستان
یکی از مهمترین و اصلی ترین ارزش هایی است که یک فرد باید بر اساس رسوم قزاقی به آن دست یابد. داستان های زیادی وجود دارد که به مردم یاد می دهد به دیگران احترام بگذارند. در زبان قزاقی می توان واژه هایی مانند دات، شیدامدلیق، صابیر، صابیرلیق، توزیم، توزیمدلیق، دگبیر و ... را دید که همه آنها به تساهل و یا صبر ترجمه شده اند.
نکته دیگر جمع گرایی بجای فرد گرایی در فرهنگ قزاقستان است. جمع گرایی زمانی رخ می دهد که افراد به طور ایده آل در گروه به اهدافی دست یابند و مسئولیتی مشترک را بر عهده بگیرند و از شخص محوری خودداری کنند. در قزاقستان زمانی که فردی دستاوردهای خود را با افتخار بیان می کند و بر پیشرفت خود به تنهایی تأکید می کند، این امر غیر اخلاقی تلقی می شود و به صورت منفی پذیرفته می شود. مفهوم "ما" در جامعه سنتی قزاقستان همیشه مهمتر از "من" بوده است.
قزاقستان کشوری که بیشترین وسعت را در جهان دارد و به هیچ یک از آب های آزاد راهی نداشته و آب و هوای منحصربه فردی دارد. اگر تا به حال به این کشور سفر نکرده اید حتما در برنامه آینده مسافرتتان قزاقستان را در نظر بگیرید.
آداب و رسوم مردم کشور قبرس شمالی
