عقیق یمنی چیست؟ و ویژگی های آن

عقیق یمنی چیست؟ معروفت ترین رنگ در اذهان عمومی رنگ سرخ نگین عقیق سرخ است که تقریبا اکثریت سنگ یمنی را با این رنگ می شناسند اما این گوهر دارای چندین رنگ متنوع نظیر کبود، یاسی، مشکی، پرتقالی، قهوه ای و … می باشد. در مورد عقیق یمنی یا همان yemen agate باید بگوییم که معادن آن از قدیمی ترین، باکیفیت ترین و بهترین معادن این گوهر در جهان محسوب می شوند. در شرح این گوهر باید گفت که این سنگ با ارزش از کشور یمن استخراج میشود و کیفیت و برتری سنگی که از معادن یمن استخراج می شوند، در قیاس با دیگر معادن به مراتب بیشتر بوده و از قیمت بالاتری برخوردارند. خوب است بدانید که بدلیل خواص عقیق سرخ یمنی و دیگر انواع آن معمولا این گوهر خوش رنگ و زیبا، یک دست و کمیاب بوده و اکثر علاقه مندان به سنگ های قیمتی و کلکسیونى، از میان انواع مختلف آن معمولا به دلیل زیبایی و خواص سنگ عقیق یمنی سرخ و قهوه ای را انتخاب میکنند. البته بایستی توجه نمود که انواع دیگر این گوهر نظیر خراسانی، برزیلی و … نیز در این بین جایگاه خاص خودشان را دارند و بی ارزش نیستند. این نگین را با عناوینی نظیر یمن، یمانی و… نیز می شناسند.
در کشور ما، ایران بیشترین کاربرد و استفاده از عقیق یمنی در ساخت زیورآلات و جواهراتی نظیر انگشتر و گردن آویز می باشد. به دلیل احادیث، توصیه ها و روایات فراوانی که در دین اسلام در مورد استحباب و ثواب استفاده از عقیق یمانی وجود دارد، استفاده و کاربرد سنگی که منشا و مبدا استخراج آن کشور یمن می باشد در ایران و همچنین مسلمانان سایر کشورهای دیگر طرفداران زیادی دارد .

شناسایی عقیق یمن

قبل از آشنایی بیشتر در باب شناسایی عقیق یمن، نیاز به دانستن چند اصطلاح می باشد:

بهسازی

بهسازی یا Treatment در گوهرشناسی به معنای بهبود دادن ظاهر یک سنگ قیمتی است. از آن جایی که تنها ۲۰ درصد سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی استخراجی از معادن، کیفیت مطلوب را دارند، مابقی مورد بهسازی قرار می گیرند که روش های بهسازی در سنگ های مختلف متفاوت است. لازم به ذکر است که سنگ بهسازی شده قیمتی پایین تر نسبت به مشابه طبیعی خود دارد. بهسازی بسیاری از سنگ ها در بازارهای جهانی و نیز ایران پذیرفته شده است. از جمله سنگ های مهم و مورد بحث، عقیق ها هستند. برای بهسازی عقیق دو روش حرارت دهی و رنگ آمیزی و یا ترکیبی از هر دو وجود دارد.
روش حرارت دهی (که تقریبا همیشه انجام می گیرد) بدین صورت است که قلوه سنگ استخراجی به همان صورت خام و تراش نخورده مورد حرارت دهی خشک و بدون هیچ ماده دیگری قرار می گیرد که این امر کاملا پذیرفته شده است و نحوه تشخیص آن نیز معمولا بدین صورت است که سنگ زیر بزرگنمایی ده برابر، لکه های رنگی یا پَچ رنگی از خود نشان می دهد که این امر به علت اکسیده شدن آهن آن می باشد. گاهی این پچ ها با چشم غیرمسلح نیز قابل رویتند.

جالب است بدانید اصطلاح “آبدار بودن” عقیق درباره عقیق هایی به کار می رود که مدت ها تحت حرارت غیرمستقیم و مستقیم قرار گرفته و آب بین لایه های آن تبخیر شده است.

در روش رنگ آمیزی، سنگ بعد از تراش با روش های فیزیکی یا شیمیایی مورد رنگ آمیزی قرار می گیرد. رنگ روش فیزیکی معمولا قابل برگشت است اما رنگ روش شیمیایی ثابت می باشد. روش تشخیص آن بدین صورت است که زیر بزرگنمایی حداقل ده برابر، در ترک های طبیعی سنگ، تجمع رنگ مشاهده می شود و یا درون سنگ، ترک های غیرمعمول مشاهده می گردد. رنگ این ترک ها معمولا قرمز یا زرشکی می باشند:رنگ های غیر معمول همانند صورتی، نارنجی، سرخابی، آبی تیره، سبز روشن و … نیز نشان از این بهسازی دارد:

گاهی این لکه های رنگی و یا ترک های حاوی رنگ با چشم غیر مسلح نیز قابل مشاهده هستند.به طور خلاصه اینکه بهسازی عقیق ها خصوصا به روش اول، امری کاملا پذیرفته شده و معمول است و از حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ سال قبل انجام می گردد؛ لیکن فروشنده نباید محصول بهسازی شده را به جای محصول بکر به فروش برساند.

تراش قدیم

تراش اولیه و ابتدایی یمن به صورت دو طرف دامله (محدب) بوده و در قسمت کمربند نیز پخ داده می شد تا از آسیب دیدن نگین جلوگیری گردد؛ چرا که عقیق یمن نسبت به حرارت حین بهسازی، حساس تر از سایر عقیق ها می باشد و شکننده می گردد:در هفتاد سال اخیر، جهت جلوگیری از درصد بالای ضایعات ناشی از تراش، نوع دیگری از تراش به نام “تراش ثبتی” (صاف یا تخت) باب شد که اکثر مردم آن را به عنوان تراش یمن می شناسند:

تراش کهنه (قطعی)

برخی عقیق های قدیمی دارای خش ها و خطوطی روی سطح خود هستند که به تراش کهنه معروف می باشند. این خطوط در اثر ابزار نه چندان پیشرفته گذشتگان (سنبه و گرانیت) و نیز گذر زمان ایجاد شده است؛ البته قدیمی ترین روش تراش که هنوز تعداد محدودی در یمن، آن را انجام می دهند، بهتر از روش های کنونی و روش استفاده از گرانیت و یا سنبه می باشد که نگین در نهایت با سنگی که از کوهی در همان منطقه بدست می آید، پولیش می خورد.
لازم به ذکر است که تمام عقیق های دارای این خطوط، کهنه محسوب نمی شوند؛ چرا که امروزه نیز می توان هر عقیقی را به این روش تراشید و نیز عقیق های معمولی توسط افراد سودجو به همراه سنگ هایی با سختی بالاتر همانند یاقوت و با همراهی حرارت، قرار گرفته و نقوش مشابه ایجاد می گردد و به اسم عقیق یمن به فروش می رسد.

ابزار شناسایی عقیق یمن

با توجه به اهمیت شناسایی و تشخیص عقیق یمنی و با توجه به مطالب قبلی که درباره عقیق یمنی گفته شد؛ در این مقاله به ابزار شناسایی عقیق یمن می پردازیم:

۱- چشم

به صورت کلی چشم مهمترین وسیله مورد نیاز یک گوهرشناس جهت شناسایی سنگ هاست.
در تشخیص عقیق یمنی نیز چشم جهت شناسایی اولیه عقیق یمنی به کار می رود؛ اما باید توجه داشت که هر گردی، گردو نیست! به این معنا که هر فردی با یک نگاه ساده و گذرا نمی تواند عقیق یمنی را از غیر آن تشخیص دهد. حتی بسیاری از افراد که در بازار از ایشان به نام “خبره” یاد می شود، گاهی در تشخیص عقیق یمنی اصل دچار شک و شبهه می شوند.

۲- لوپ و منبع نور

لوپ یا همان ذره بین گوهرشناسی و منبع نور مناسب، از ابزار بعدی تشخیص عقیق یمن هستند. لوپ ها با بزرگنمایی های مختلف و قیمت های مختلف در بازار موجودند. معمولا افراد جهت تشخیص سنگها و نیز عقیق یمن از نور چراغ قوه موبایل استفاده می کنند. باید بدانید که این نور، مناسب شناسایی و تشخیص سنگ ها نمی باشد و فقط در موارد بسیار واضح راهگشاست.

۳- میکروسکوپ

مهم ترین موردی که می توان با آن عقیق یمنی اصل را تشخیص داد، ناخالصی های مختلف آن است و این امر مستلزم یک چشم با تجربه و آگاه و نیز یک دستگاه میکروسکوپ مخصوص گوهرشناسی است.میکروسکوپ گوهرشناسی تنها وسیله ایست که با آن می توان به صورت قطعی در مورد یمنی بودن عقیق نظر داد. میکروسکوپ ها با بزرگنمایی ۱۰ و بالاتر، ناخالصی های سنگ را به وضوح در برابر چشمان گوهرشناس نشان داده و به تشخیص سنگ کمک شایانی می کنند.با توجه به مطالب ذکر شده واضح است که افرادی که از روی عکس و فیلم اقدام به شناسایی عقیق یمنی و به طور کلی سنگ ها می نمایند، از علم و تجربه کافی در این زمینه برخوردار نیستند. کارشناسی از روی عکس و فیلم همراه با خطای بسیار بالایی می باشد.

خواص و فواید عقیق یمن

بروی چاکرای دوم (جنسی) و سوم (خورشیدی) تاثیر میگذارد و باعث تنظیم و پاکسازی این چاکرا میشود.یکی از ویژگی های اصلی عقیق که از دیرباز به آن معروف بوده است افزایش رزق و روزی و حفظ از مصیبت و بلایا می باشد. برای دفع چشم زخم و فقر مناسب است. باعث از بین بردن ترس و افزایش شجاعت می شود. عقیق یمن خوش شانسی و خوش اقبالی به ارمغان می آورد.برای رفع درد های استخوانی، کمر درد و بیماری های گوارشی مفید است. موجب جلوگیری از خونریزی شدید برای بانوان می شود. باعث پاک شدن غم از روح و شادی آور میباشد.برای خستگی چشم ها می توان این سنگ را به مدت 10 الی 20 دقیقه بروی چشم ها قرار دهید. سنگی پر انرژی و ارتعشاتی شفا بخش دارد. روایات فراوانی درباره این سنگ وجود دارد که ارزش و خواص این سنگ را بیان کرده اند.از جمله روایات به روایت حضرت محمد (ص) درباره این سنگ میپردازیم که فرموده اند در شب معراج بین دو کوه عقیق خداوند با پیامبر سخن گفتند.در روایتی دیگر بیان شده کسی که انگشتر عقیق در دست دارد و دوست دار حضرت علی میباشد به جهنم وارد نشود و گفته شده خداوند دوست دارد دستانی که برای دعا رو به آسمان بلند میشود با انگشتر عقیق باشد. همچنین راجب به نماز خواندن هنگام در دست داشتن این انگشتر بیان شده که ثواب دو رکعتش برابر با هزار رکعت نماز بدون این انگشتر میباشد.

انواع عقیق

سختی سنگ عقیق ٧ _ ۶/۵ میباشد.رنگ های عقیق طبیعی: قرمز، قرمز مایل به قهوه ای، جگری، زرد، کبود (آبی)، سیاه، سبز، خاکستری و خرمایی از دیرباز قبایل و ملل کهن جهان، عقیق را سنگ مقدسی میدانستند و آن را از خود دور نمیکردند.بر این اعتقاد بودند که سنگ عقیق محافظت کننده ای در برابر حوادث و بلایا میباشد.

عقیق سلیمانی

عقیق سلیمانی یا سنگ باباقوری نوع رگه دار سنگ عقیق یمانی است. سنگ خلنگ یا قلنج هم گفته می شود که خلنگ در فارسی به معنی سیاه وسفید است. به عربی و در متون قدیمی تر فارسی به نام سنگ باباغوری و جَزْع نیز آمده اند. دلیل این که این سنگ را باباغوری نام نهاده اند به خاطر طرح شکل چشم درون این نوع سنگ است که هاله هایی اطراف آن را گرفته است.در فرهنگ عامیانه باوری وجود دارد که عقیق سلیمانی با خودش خوش شانسی و یا بدشانسی می آورد. و احتمالا همین ویژگی باعث شده که برای دور کردن چشم بد انگشترهایی با نگین عقیق سلیمانی را به انگشت می کنند.

عقیق یمانی

به گونه ای از عقیق که رگه های رنگی اش به جای سیاه، طیف هایی از قرمز هستند عقیق یمانی می گویند. عقیق یمانی را معمولاً به صورت گنبدی یا به صورت تیله می تراشند.

عقیق دلربا

سنگ دلربا از دسته سنگهای چشم نواز میباشد و در نگاه اول به نظر میرسد که ذرات اکلیل سرتاسر سنگ را پوشانده است و همین جلوه باعث میگردد تا این سنگ نظر هر بیننده ای را به خود جلب کند. سنگ دلربا Goldstone بسیار جذاب است و درخشندگی آن ثابت و همیشگی است و در زیر نور زیبایی آن چند برابر می گردد. سنگ دلربا برای خانم ها و آقایان بسیار توصیه شده است بر اثر باورهای پیشینیان و روایات مکتوب، همراه داشتن این سنگ عشق و محبت را افزایش میدهد.

عقیق سرخ یا احمر

نوعی عقیق که دارای رنگ سرخ آتشی است و در جواهرسازی مصرف می شود. عقیق سرخ در نزد بسیاری به “عقیق خونی” نیز شناخته می شود، در روم باستان برای حفاظت در برابر نیش حشرات و بهبود گردش خون و همچنین افزایش آرامش استفاده می شده است. نقل است که سنگ عقیق سرخ عنکبوتها را نیز دور می کند.

عقیق سیاه

عقیق اسود که گاهی با نام اونیکس نیز شناخته می شود به رنگ سیاه شفاف و اغلب با رگه هایی به رنگ سفید است. البته لازم به ذکر است که اونیکس به طور کلی به عقیق هایی با ساختار لایه ای اطلاق می شود. رنگ عقیق سیاه به دلیل وجود مواد آهن دار می باشد. این سنگ باعث دور ماندن انرژیهای منفی میگردد و عملکرد بدن را تقویت میکند. طبق باورهای پیشینیان این سنگ با گذشت زمان طولانی به حداکثر قدرت خود می رسو و از این رو برای بهره مندی از خواص این سنگ بهتر است آنرا در تماس مستقیم با بدن قرار داده و یا برای مدت زمان طولانی از آن استفاده نمایید

عقیق شجر

عقیق شجر و یا دندریت به گروهی از عقیقهای سفید یا کبود و در برخی از انواع یمنی سرخ گفته میشود که رگه هایی اغلب به رنگ قهوه ای یا مشکی و به شکل درخت و مناظر طبیعت و گاهی تا حدودی شبیه به حیوانات در آن به چشم میخورد. برای مطالعه مطالب بیشتر راجب عقیق شجر می توانید به مقاله عقیق شجر و روش شناسایی عقیق اصل از تقلبی مراجعه کنید

عقیق چشم بلبلی

نوعی عقیق شجری است که دارای دوایر متحدالمرکز کوچکتری است. زمینه این کانی به رنگ صورتی کم رنگ است.

سنگ هولیت و ویژگی های آن