وظیفه بانک در قبال چکی که صادرکننده آن فوت کرده چیست؟
همانطور که گفتیم اگر بانک از فوت صادرکننده چک و یا همان صاحب حساب جاری مطلع نباشد، وظیفه خاصی در قبال چک ندارد اما اگر حساب مسدود باشد، نمی تواند چک را نقد کند و چک غیر قابل پرداخت می باشد. با توجه به این موضوع که چک در هنگام زنده بودن متوفی صادر شده و وی چک را با اختیار و رضایت خودش صادر کرده است، بانک تنها در صورتی می تواند چک را پرداخت کند که کارهایی از قبیل حصر وراثت، تعیین ورثه و بررسی اموال متوفی انجام نشده باشد.این امر در مواردی هم که چک مدت دار بوده و تاریخ سر رسید آن بعد از فوت صادر کننده است، مصداق دارد. مطابق ماده ۲۳۱ قانون امور حسبی بدهی های مدت دار (موجل) متوفی بعد از فوت او حال و بروز می شود، لذا در این حالت هم، چون چک در زمان حیات متوفی صادر شده، با مرگ او بدهی مدت دار او حال می شود و بانک باید قبل از تاریخ سررسید وجه چک را به دارنده چک پرداخت کند. از طرفی هم به موجب ماده ۳۱۱ قانون تجارت، پرداخت چک نباید وعده داشته باشد و بانک ها باید با داشتن موجودی در حساب متوفی، وجه چک را پرداخت کنند.
وصول وجه چک بعد از فوت صادر کننده آن
می توان به زمانی اشاره کرد که فردی متعهد به پرداخت وجه چک بوده و قبل از پرداخت آن فوت نماید. بدین صورت که صادر کننده چک یک چک وعده دار یا بدون وعده را به طرفیت دیگری امضا کرده و پیش از پرداخت وجه آن از دنیا برود. در این شرایط اگر خبر فوت صادر کننده به بانک محال علیه برسد حساب های وی مسدود شده و دارنده چک نمی تواند نسبت به وصول وجه چک اقدام کند.
در این خصوص وی می تواند به دادگاه مراجعه کرده و به عنوان یکی از کسانی که اجازه درخواست صدور گواهی انحصار وراثت را دارد نسبت به این امر اقدام نموده و در زمان تصفیه ترکه، وجه چک را به نسبت اموال متوفی در مقایسه با طلب سایر طلبکاران دریافت نماید. نکته قابل توجه در این خصوص، تبدیل شدن تمام بدهی های مدت دار متوفی به حال می باشد بنابراین اگر متوفی که چک مدت دار را صادر کرده باشد به محض فوت وی این چک به یک دین حال تبدیل شده و دارنده چک می تواند نسبت به وصول وجه آن از طریق مراجع حقوقی اقدام نماید .
نکته : دریافت وجه چکی که دارنده یا صادر کننده آن فوت شده است توسط وراث یا نماینده قانونی متوفی صورت می گیرد و هر گونه تصرف یا تصاحب وجه آن پیش از دستور مرجع قضایی خلاف قانون می باشد. وصول وجه چک در این شرایط نیازمند درخواست گواهی حصر وراثت، تهیه لیست اموال متوفی، مهر و موم ترکه، تصفیه ترکه و مواردی از این قبیل می باشد بنابراین بهتر است انجام این اقدامات را به وکیل چک بسپارید.
مطالبه وجه چک از وراث
همانگونه که مطرح شد وصول چک فرد فوت شده ، با توجه به قانون امور حسبی و قانون تجارت، بدون مراجعه به دادگاه امکان پذیر است. اما بانک ها در معمولا از پرداخت چک به تاریخ بعد از فوت صاحب حساب و مسدودی حساب متوفی امتناع می کنند. در این حالت طرح دعوای مطالبه وجه چک و درخواست صدور قرار تامین خواسته برای توقیف وجه چک در بانک، راهکاری مناسب به نظر می رسد تا در کوتاه ترین زمان ممکن وجه چک دریافت شود.
دادخواست مطالبه وجه چک پس از فوت صاحب حساب، باید به طرفیت ورثه متوفی تقدیم دادگاه شود. در صورت نداشتن گواهی انحصار وراثت، می توان از اداره ثبت احوال نسبت به درخواست استعلام از طریق دادگاه یا شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی اقدام کرد. طبق قانون، چک نوشته ای است که به موجب آن صادر کننده، کل یا قسمتی از وجهی را که در نزد بانک (محال علیه) دارد به دیگری واگذار می کند. چک سندی است تجاری که قانون گذار جهت تسریع امور تجاری، مزایایی برای دارنده آن در نظر گرفته و طبق قانون چک ممکن است در وجه حامل یا شخص معین یا به حواله کرد باشد و یا با امضاء پشت یا ظهر آن به دیگری منتقل شود. اما هنگامی که صادرکننده چک با خط کشیدن عبارت «به حواله کرد» در متن آن، پشت نویسی را از کسی که چک در وجه او صادر شده، سلب می کند و دریافت کننده هم با پذیرش چک موافقت خود را اعلام می کند. در نتیجه به نظر می رسد که شخصیت و خود دارنده چک برای صادر کننده مهم بوده و بدین طریق نخواسته است وجه چک مزبور توسط شخص دیگری وصول و یا دریافت شود، لذا در صورتی که این گونه چک ها به دیگری منتقل شود، بانک می تواند از پرداخت وجه آن به غیر استنکاف ورزد. هرچند عده ای معتقد هستند چک وسیله پرداخت سریع در امور تجاری محسوب شده و به صرف امضاء و ظهرنویسی اشخاص قابل نقل و انتقال است. چنانچه صادر کننده چک فوت کند، بانک می تواند قبل از حصروراثت، تعیین ورثه و بررسی اموال متوفی وجه چک را به دارنده پرداخت و یا کارسازی کند، چرا که این تصمیم در زمان حیات وی اتخاذ شده است.این امر در مواردی هم که چک مدت دار بوده و تاریخ سر رسید آن بعد از فوت صادر کننده است، مصداق دارد. مطابق ماده ۲۳۱ قانون امور حسبی بدهی های مدت دار (موجل) متوفی بعد از فوت او حال و بروز می شود، لذا در این حالت هم، چون چک در زمان حیات متوفی صادر شده، با مرگ او بدهی مدت دار او حال می شود و بانک باید قبل از تاریخ سررسید وجه چک را به دارنده چک پرداخت کند. از طرفی هم به موجب ماده ۳۱۱ قانون تجارت، پرداخت چک نباید وعده داشته باشد و بانک ها باید با داشتن موجودی در حساب متوفی، وجه چک را پرداخت کنند.
امیدوارم از محتوای مسائل حقوقی نهایت استفاده را برده باشید و برای کسانی که دچار مشکل حقوقی هستند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش آموزش ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم .
حکم خیانت در امانت چیست؟
