عظمت و جایگاه زن در فرهنگ والای قرآن
قرآن زن را همان گونه می بیند که در طبیعت هست. از این رو هماهنگی کامل میان فرمان های قرآن و فرمان های طبیعت برقرار است. در واقع زن و مرد دو ستاره اند در دو مدار مختلف و هر کدام باید در مدار خود و فلک خود حرکت نمایند " نه خورشید را سزد که به ماه برسد و نه شب بر روز پیشی جوید و هر کدام در سپهری شناورند" (سوره یس آیه 40)
پس شرط اصلی سعادت هر یک از زن و مرد و در حقیقت جامعه بشری این است که دو جنس، هر یک در مدار خویش به حرکت خود ادامه بدهند.
آزادی و برابری آنگاه سود می بخشد که هیچ کدام از مدار و مسیر طبیعی و فطری خویش خارج نگردند. آنچه در هر جامعه ای ناراحتی آفریده است قیام بر ضد فرمان فطرت و طبیعت است.
عدم توجه به وضع طبیعی و فطری زن، موجب پایمال شدن حقوق او می گردد. اگر مرد در برابر زن جبهه ببندد و بگوید تو یکی و من یکی، کارها، مسئولیت ها، بهره ها، پاداش ها، کیفرها، همه باید متشابه و هم شکل باشد، در این صورت زن در کارهای سخت و سنگین باید با مرد شریک شود و به فراخور نیروی کارش مزد بگیرد، توقع احترام و حمایت از مرد نداشته باشد، تمام هزینه های زندگی خودش را بر عهده بگیرد و در هزینه فرزندان با مرد شرکت داشته باشد و ... که در این وقت است که زن در وضع سختی قرار خواهد گرفت، زیرا نیروی کار تولید زن بالطبع کمتر از مرد است و استهلاک ثروتش بیشتر.
پس با در نظر گرفتن وضع طبیعی و فطری هر یک از زن و مرد، با توجه به تساوی آنها در انسان بودن و حقوق مشترک انسانها، زن را در وضع بسیار مناسبی قرار می دهد که نه شخصش کوبیده شود و نه شخصیتش. پس در زمینه احیای حقوق زن دیدگاهی که طبیعت را راهنمای خود قرار دهد در نهضت حقوق زن به معنی واقعی موفق خواهد شد.
برخی از حقوق زن با توجه به آیات قرآن
زندگی
قرآن در سوره الشمس می فرماید:«إِذَا الشَّمْسُ کُوِّرَتْ» وقتی نور خورشید گرفته شد، «وَإِذَا النُّجُومُ انکَدَرَتْ» وقتی نور ستاره ها تمام شد، صحنه قیامت را می گوید «وَإِذَا الْجِبَالُ سُیِّرَتْ» وقتی کوه ها از دل زمین کنده و براه افتاد، «وَإِذَا الْعِشَارُ عُطِّلَتْ» وقتی سرمایه ها را رها کردند و تعطیل شد، شترهای سرخ پوستی که سرمایه آن زمان بوده «وَإِذَا الْبِحَارُ سُجِّرَتْ» وقتی دریاها به جوش آمد. «وَإِذَا الْمَوْوُودَةُ سُئِلَتْ بِأَیِّ ذَنبٍ قُتِلَتْ» (تکویر 9- 1)
آموزش
از نظر اسلام زن ها حق دارند آموزش ببینند «طلب العلم فریضة علی کلّ مسلم و مسلمة».
آبرو
آبروی زن و مرد مهم است. اما خدا برای زن ها حساب جداگانه باز کرده، می فرماید:«إِنَّ الَّذِینَ یَرْمُونَ الْمُحْصَنَاتِ الْغَافِلَاتِ الْمُوْمِنَاتِ لُعِنُوا فِی الدُّنْیَا وَالْآخِرَةِ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِیمٌ» (نور 23)
آنهایی که به زنان پاکدامن تهمت می زنند و می گویند:او دوست دارد، او رفیق دارد، او با فلان مرد آشناست، آنهایی که به زنان آبرومند تهمت می زنند، در دنیا و آخرت از رحمت حق به دور هستند.
نظارت
گاهی وقت ها می گویند:زن که حرف نمی زند! قرآن می فرماید:«وَالْمُوْمِنُونَ وَالْمُوْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیَاء بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنکَرِ» (توبه 71)
تمام مردان و زنان با ایمان، همه بر هم ولایت دارند. یعنی یک دختر 9 ساله که به تکلیف می رسد بر مردها ولایت دارد و می تواند امر به معروف و نهی از منکر کند.
تجلیل در تاریخ
قرآن گاهی می فرماید:«وَاذْکُرْ فِی الْکِتَابِ إِبْرَاهِیمَ» (مریم 41)
گاهی می فرماید:«وَاذْکُرْ فِی الْکِتَابِ مَرْیَمَ» (مریم 16)
پیغمبر! تاریخ ابراهیم را فراموش نکنی؟ پیغمبر! تاریخ مریم را فراموش نکنی؟ تاریخ زن نمونه و قهرمان همانند تاریخ مرد نمونه و قهرمان در قرآن بیان شده است.
الگو بودن
آیا زن الگوی مردها است یا الگوی زن ها؟ قرآن کریم می فرماید:الگوی هر دو تا است.
و یک مثل و یک نمونه بیان می کند «وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِّلَّذِینَ آمَنُوا اِمْرَأَةَ فِرْعَوْنَ» (تحریم 11) خدا برای تمام زنان و مردان تاریخ نمونه بیان کرده است. این نمونه «زن فرعون» است.
قرآن زن را همان گونه می بیند که در طبیعت هست.
شخصیت
آیا می شود زن را مسخره کرد؟ قرآن می فرماید:«لَا یَسْخَرْ قَومٌ مِّن قَوْمٍ ...» قومی قومی دیگر را مسخره نکند. شاید آن کسی که تو او را مسخره می کنی از تو بهتر باشد. بعد می فرماید:«وَلَا نِسَاء مِّن نِّسَاء» (حجرات 11) زنی هم حق ندارد زنی را مسخره کند. شخصیت هر کسی محترم است.
آزادی
قرآن می فرماید:اگر نمی توانید با زن ها سازش کنید طلاقشان بدهید.
«الطَّلاَقُ مَرَّتَانِ فَإِمْسَاکٌ بِمَعْرُوفٍ أَوْ تَسْرِیحٌ بِإِحْسَانٍ» (بقره 229)
یعنی طلاق (طلاقی که رجوع و بازگشت دارد) دو مرتبه است (و در هر مرتبه) باید به طور شایسته همسر خود را نگهداری کند (و آشتی نماید) یا با نیکی او را رها سازد.
احادیثی درباره زن
١ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم»:
خَیرُكُم خَیرُكُم لِنِسائِكُم وَ بَناتِكُم.
بهترین شما کسانی هستند که بهترین سرپرست و نگهبان برای زنان و دختران خود باشند. (مستدرک، ج ١٤، ص ٢٥٥)
٢ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه السلام»:
اَلله اَلله فی النِّساءِ و ماملَكَت اَیمانُكُم.
از خدا بترسید و درباره زنان و زیردستان خود خدا را شاهد و ناظر بگیرید. (نهج البلاغه، (وصیت) نامه ٤٧)
٣ـ «امام محمدباقر(علیه السلام)»:
مَن حَسُنَ بِرُّهُ بِأَهلِهِ زیدَ فی عُمُرهِ.
کسی که با اهل و خانواده اش خوش رفتار باشد عمر طولانی خواهد داشت. (تحف العقول، ص ٣٠٥)
٤ـ «امام جعفرصادق(علیه السلام)»:
اَكَثَرُ الخَیرِ فی النِّساءِ.
بیشترین خیر و برکت همراه با زنان است. (وسائل، ج ١٤، ص ١١)
٥ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم»:
الرَّجُلُ راعٍ عَلی اَهلِ بیتِهِ وَ كُلُّ راعٍ مُسؤُلٌ عَن رَعِیَّتِه.
مرد، نگهبان و سرپرست خانواده است و هر سرپرستی مسؤل رعیّت خویش است. (غوالی اللئالی، ج ١، ص ٢٥٥)
٦ـ «امام جعفرصادق(علیه السلام)»:
اِنَّما الَمرأَةُ لُعبَةٌ مَنِ اتَّخَذَها فَلا یٌضَیِّعُها.
همانا زن (برای مرد) یک دلبر و لُعبت است. کسی که او را اختیار می کند باید برحذر باشد که او را تباه و ضایع نسازد (از عفّت و ناموس خود محاظت نماید). (وسائل، ج ١٤، ص ١١٩)
٧ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه السلام»:
إنَّ المَرأَةَ ریحانَةٌ وَ لَیسَتْ بِقَهرَمانَةٍ، فَدارِها علی كُلِّ حالٍ وَ أَحسِنِ الصُّحَبَةَ لَها لِیَصفُو عَیشُكَ.
زن، یک ریحانه است نه متولیّ و سرپرست امور. تو در هر حال با او مدارا کن و با خوش رفتاری، زندگی را در کام خود شیرین نما. (وسائل، ج ١٤، ص ١٢)
٨ـ «امام زین العابدین(علیه السلام)»:
و امّا حَقُّ الزَّوجَةِ فَأَنْ تَعلَمَ أَنَّ الله عَزّوَجَلّ جَعَلَها لَكَ سَكَناً و اُنساً فَتَعلَمَ أَنَّ ذلِكَ نِعمةً مِنَ اللهِ عَلَیكَ فَتُكرِمُها وَ تَرفِقُ بِها.
و امّا حق زوجه، بدان که خدای متعال او را برای تو محلّ اُنس و آرامش قرار داده و این یک نعمت الهی بر تو است که او را گرامی بداری و با رفق و مُدارا با وی رفتار نمایی. (مکارم الاخلاق، ص ٤٢٠)
٩ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم»:
خِدمَةُ العِیالِ كفّارَةٌ لِلكبائِرِ وَ تُطفِیءُ غَضَبَ الرَّبِّ، وَ مُهوُر الحورِ العینِ وَ تَزیدُ فی الحسَناتِ وَالدَّرَجاتِ.
خدمت به اهل و عیال، کفارة گناهان کبیره و غضب پروردگار را خاموش می کند. مهریة حوریان بهشتی است و بر حسنات و درجات انسان می افزاید. (جامع السعادات، ج ٢، ص ١٤١)
١٠ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه السلام»:
صِیانَةُ المَرأَةِ أنعَمُ لِحالِها وَ أَدَومُ لِجمالِها.
حجاب و حفاظت برای زن هم از جهت آسایش حال او مناسب تر است و هم برای زینت و جمال او ماندگارتر می باشد. (فهرست غرر، ص ٣٨٠)
١١ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم»:
لَیسَ لِامْرَأَةٍ خَطَرٌ لِصالِحَتهِنَّ وَ لالِطا لِحَتِهِنَّ: امّا صالِحَتُهُنَّ فَلَیسَ لَها خَطَرُ الذَّهَبِ والفِضَّةِ وَ امّا طالِحَتُهُنَّ فَلَیسَ لَها خَطَرُ الَتُرابِ، وَالتُّرابُ خَیرٌ مِنها!
هیچ یک از زنان خوب یا بد قابل ارزیابی نیستند: یک زن خوب را نمی شود با طلا و نقره سنجید ارزش او مافوق آن ها است در حالی که یک زن بد ارزش خاک را هم ندارد (بلکه پست تر) و خاک بهتر از اوست! (دعائم الاسلام، ص ١٩٥)
١٢ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه السلام»:
لاتُغالوا فی مُهورِالنِّساءِ فَیكُونُ عداوَةً.
مهریّه و کابین زنان را سنگین نگیرید که باعث عدوات و دشمنی می گردد. (بحار، ج ١٠٣، ص ٣٥١)
١٣ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم»:
إنَّ مِن یُمنِ المَرأةِ تَیسیرُ خُطبَتِها وَ تیسیرُ صَداقِِها.
از جملة یُمن و خوش قدمی یک زن، سهولت ازدواج و کم بودن مهریة او است. (نهج الفصاحه، ج ١، ص ١٨٨)
١٤ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم»:
اَعظمُ النِّساءِ بَركَةً أقلُّهُنَّ مَؤُنَةً.
بزرگترین برکت و خوش قدمی را زنی دارا است که در زندگی زناشویی قانع و سبکبار و توقعات کمتری داشته باشد. (مستدرک، ج ١٤، ص ١٦٥)
١٥ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه السلام»:
لاتُحمِّلوا النّساءَ اَثقالَكُم وَاسْتَغنُوا عَنْهُنَّ ما استَطعتُم.
کارهای سنگین خودتان را بر زنان تحمیل نکنید و تا می توانید در چنین موقعیّت ها خود را از آنان بی نیاز بدارید. (فهرست غرر، ص ٣٨٠)
احادیثی پیرامون قضاوت و داوری
