تهاتر:
برطرف شدن یا حذف دو دِین متقابل تا اندازه ای که با هم برابری کنند، تهاتر نام دارد.
موضوع تهاتر چیست؟
مطابق با قانون مدنی، موضوع تهاتر می بایست یا وجه نقد باشد یا اینکه می تواند اموال مثلی (اشیاء هم جنس مثل برنج) باشد که از نظر مقدار باید هر دو دین، مساوی باشند.
از اسباب سقوط تعهدات می توان موارد ذیل را نام برد:
- وفای به عهد است
- اقاله
- ابراء
- تبدیل تعهد
- تهاتر
- مالکیت مافی الذمه
تهاتر به چند دسته تقسیم میشود؟
تهاتـر را حقوق دانان بر سه قسم تقسیم کرده اند:
- تهاتـر قهری: منظور از تهاتـر قهری یا قانونی، این است که به حکم قانون است و ارادۀ طرفین در آن دخالت ندارد همان طوری که ماده ۲۹۵ قانون مدنی، میگوید: تهاتر قهری است و بدون اینکه طرفین تراضی نمایند، حاصل می شود.
- تهاتـر قراردادی: در صورتی که هر دو دین شرائط تهاتـر قهری را نداشته باشند، در این صورت طرفین می توانند با توافق تهاتـر نمایند. مثلاً هر دو دین از یک جنس نباشند یا از جهت زمان و مکان تفاوت داشته باشند، با هم به طور قهری تهاتر نمی شوند.
- تهاتـر قضائی: تهاتـری که حصول آن با رأی قضائی امکان دارد و اثبات می گردد. در مواردی که در اصل دین یا میزان آن و یا در وجود شرائط حصول تهاتـر اختلاف باشد، دادگاه پس از احراز شرائط، تهاتـر را اعلام مینماید.
شرایط تهاتر چیست؟
- وجود دو دین بین دو شخص
- وحدت موضوع
- وحدت زمان
- وحدت مکان
- هیچ یک از دو دین نباید متعلّق حق شخص ثالثی باشد.
- دو دین باید محقق و ثابت باشند.
مهم ترین فوائد تهاتر چیست؟
در این جا به سه فائده از فوائد تهاتر اشاره می شود:
- تهاتر در حکم تأدیه دین است.
- تهاتر مانع پرداخت مکرر دیون و صرف وقت و هزینۀ ایفای تعهدات متقابل است.
- در تهاتر امنیت بیشتری برای رسیدن هر کدام از طرفین به طلب خود وجود دارد.
اسباب ایجاد تعهد در قانون مدنی چیست؟
- قرارداد که به طور ارادی ایجاد می شود.
- قهری و به حکم قانون یعنی شخص عملی را با اراده خود انجام داده است ولی تعهد او به حکم قانون بوده بدون آنکه اون تعهد را خود بخواهد.
تهاتر در قانون ایران:
گرچه قانونگذار ایران تهاتر را یکی از اسباب سقوط تعهدات به شمار آورده و برخی آن را تساقط دو دِین متقابل دانسته اند، ولی از نظر تحلیلی حذف دو دین متقابل به معنی اجرای هر دو تعهد است نه سقوط آنها زیرا هر طلبکار در برابر از دست دادن حقی که دارد ارزش معادل آن را به دست می آورد و از بار تعهد او کاسته می شود یعنی نخست هر دو تعهد اجرا می شود و زوال یا تساقط تعهد، اثر با واسطه تهاتر و نتیجه رسیدن به هدف نهایی آن است.
تهاتر در قانون مدنی :
- ماده 294: وقتی دو نفر در مقابل یکدیگر مدیون باشند بین دیون آنها به یکدیگر بطریقی که در مواد ذیل مقرر است تهاتر حاصل می شود .
- ماده 295: تهاتر قهری است و بدون اینکه طرفین در این موضوع تراضی نمایند حاصل می گردد بنابراین به محض اینکه دو نفر در مقابل یکدیگر در آن واحد مدیون شدند هر دو دین تا اندازه ای که با هم معادله می نمایند بطور تهاتر برطرف شده و طرفین به مقدار آن در مقابل یکدیگر بری می شوند .
- ماده 296: تهاتر فقط درمورد دو دینی حاصل می شود که موضوع آنها از یک جنس باشد با اتحاد زمان و مکان تادیه ولو به اختلاف سبب .
- ماده 297: اگر بعد از ضمان مضمون له به مضمون عنه مدیون شود موجب فراغ ذمه ضامن نخواهدشد .
- ماده 298: اگر فقط محل تأدیه دینین مختلف باشد تهاتر وقتی حاصل می شود که با تأدیه مخارج مربوط به نقل موضوع قرض از محلی به محل دیگری یا به نحوی از انحاء طرفین حق تأدیه در محل معین را ساقط نمایند .
- ماده 299: در مقابل حقوق ثابته اشخاص ثالث تهاتر موثر نخواهد بود و بنابراین اگر موضوع دین به نفع شخص ثالثی در نزد مدیون مطابق قانون توقیف شده باشد و مدیون بعد از این توقیف از داین خود طلبکار گردد دیگر نمی تواند به استناد تهاتر از تأدیه مال توقیف شده امتناع کند .
اختلاس چیست و چه مجازاتی دارد؟
