ساعدنیوز
ساعدنیوز

ای که چون خورشید بودی با شکوه/ در سوگ امیرهوشنگ ابتهاج

  چهارشنبه، 19 مرداد 1401   زمان مطالعه 4 دقیقه
ای که چون خورشید بودی با شکوه/ در سوگ امیرهوشنگ ابتهاج
ای که چون خورشید بودی با شکوه/ در غروب تو چه غمناک است کوه؛ غمی سنگین بر دل دوستداران ادب فارسی در گرماگرم تابستان داغ نشست. سایه رفت! تابستان داغ بدون سایه بس جانفرساست. باشد که در خُنکای میراث ادبی اش این غم بزرگ را تاب آوریم.

یلدا ابتهاج فرزند هوشنگ ابتهاج بامداد چهارشنبه در صفحه شخصی اینستاگرام خود اعلام کرد که "سایه ما با هفت هزار سالگان سر به سر شد.» وی اواخر تیر به دلیل نارسایی کلیوی در بیمارستانی در شهر کلن آلمان بستری و تحت درمان بود.

امیر هوشنگ ابتهاج روز یکشنبه ۶ اسفند ۱۳۰۶ شمسی در رشت متولد شد. پدرش «آقاخان ابتهاج» از مردان سرشناس و مدتی رئیس بیمارستان پورسینای این شهر بود. پدربزرگ او یعنی «ابراهیم ابتهاج الملک» گرگانی و مادربزرگش اهل رشت بود.منزل شخصی سایه در سال ۱۳۸۷ با نام خانه ارغوان به ثبت سازمان میراث فرهنگی رسیده است. دلیل این نام گذاری وجود درخت ارغوان معروفی در حیاط این خانه است که سایه شعر معروف ارغوان خود را برای آن درخت گفته است.

او هم مانند دیگران شاعران معاصر نیما همچون شهریار در ابتدا سعی کرد تا راه نیما را دنبال کند؛ اما پس از مدتی راه خود را از شعر نیمایی جدا کرد و تنها به سرودن غزل پرداخت. دوره تحصیلات دبستان را در رشت و دبیرستان را در تهران گذراند و در همین دوران در سال ۱۳۲۵ اولین دفتر شعر خود را با نام نخستین نغمه ها منتشرکرد که سبکی کلاسیک دارد. از سال ۱۳۵۰ تا ۱۳۵۶ شمسی سرپرست برنامه گل ها در رادیوی ایران (پس از کناره گیری داوود پیرنیا) و پایه گذار برنامه موسیقایی گلچین هفته بود.

از مهم ترین آثار او تصحیح غزل های حافظ با عنوان «حافظ به سعی سایه» است که نخستین بار در سال ۱۳۷۲ به چاپ رسید او سال های زیادی را صرف پژوهش و حافظ شناسی کرده که این کتاب حاصل تلاش بی وقفه و عشق او به لسان الغیب غزلسرای بزرگ بوده است که در مقدمه آن را به همسرش پیشکش کرده است.

دکتر علی عباسعلی زاده حافظ پژوه و استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فسا در یادداشتی اختصاصی برای ساعدنیوز به مناسبت درگذشت امیرهوشنگ ابتهاج از هنر شاعری سایه گفته است:

تصویر

امروز 19 مرداد 1401، سایه – شاعر درخشان و بزرگ ایران زمین-از دنیا رفت. اگر چه او پرکشید و این آشیانه را خالی گذاشت، اما حقیقتا سایه ­ی اشعار او همچون سایه­ ی شعر حافظ بر سر شعر پارسی پایدار خواهد بود. اگر صادقانه داوری کنیم، می بینیم که شعر سایه همچون شعر حافظ مقبول طبع اهل زمانه افتاد و به دل مردمان روزگار نشست، همه می دانیم که رسیدن به چنین جایگاهی کار مردان مرد است، کاری است کارستان، که کمتر نصیب کسی خواهد شد، اگر انصاف دهیم می بینیم که نه تنها شعر او بلکه کلام و گفتار او نیز در فضای مجازی دست به دست می شود و مردم با عشق به یکدیگر نشان می دهند؛ فضای صادقانه ی گفتارش، لحن و آهنگ صمیمانه صدایش، حکایت از تجربه ای دیرینه دارد که شنونده را مجذوب کلام و گفتارش می کند. اگر بخواهم بی پرده صحبت کنم باید بگویم همین "صدق عاطفی" اش رمز دلنشین شدن شعرهایش هست، خودش بارها گفته بود که هر چه گفته و سروده از باور خودش گفته و با صداقت گفته است و هیچ چیزی را به خودش نبسته و ادایی در نیاورده است و این تنها چیزی است که به خاطر آن به خوش می بالد

به این بیتش نگاه کنید:

تو آب گوارایی جوشیده ز خارایی

ای چشمه مکن تلخی گر زهر چشانندت

سایه مصداق همین چشمه بود، اگر چه زهرها چشید و تلخی ها دید اما آب گوارایی بود که زندگی بخش بود و درخت امید را سیراب می کرد، به قول مولانا:

مه فشاند نور و سگ عوعو کند

هر کسی بر طینت خود می تند

طینت و خاک وجود سایه با عشق و امید سرشته شده بود، عشق و امید را صادقانه گسترش داد، بدون هیچ چشمداشتی.

چقدر این مثنوی سایه را دوست دارم:

روزگارا قصد ايمانم مكن
زآنچه می گويم پشيمانم مكن
كبريای خوبی از خوبان مگير
فضلِ محبوبی ز محبوبان مگير
گم مكن از راه پيشاهنگ را
دور دار از نامِ مردان ننگ را
گر بدی گيرد جهان را سربسر
از دلم اميد خوبی را مبر
چون ترازويم به سنجش آوری
سنگ سودم را منه در داوری
چون كه هنگام نثار آيد مرا
حبّ ذاتم را مكن فرمانروا
گر دروغی بر من آرد كاستی
كج مكن راه مرا از راستی
پاي اگر فرسودم و جان كاستم
آنچنان رفتم كه خود می خواستم
هر چه گفتم جملگی از عشق خاست
جز حديث عشق گفتن دل نخواست
حشمت اين عشق از فرزانگی ست
عشقِ بی فرزانگی ديوانگی ست
دل چو با عشق و خرد همره شود
دستِ نوميدی ازو كوته شود
گر درين راه طلب دستم تهی ست
عشقِ من پيشِ خرد شرمنده نيست
روی اگر با خونِ دل آراستم
رونقِ بازارِ او مي خواستم
ره سپردم در نشيب و در فراز
پای هِشتم بر سرِ آز و نياز
سر به سودايی نياوردم فرود
گرچه دستِ آرزو كوته نبود
آن قَدَر از خواهشِ دل سوختم
تا چنين بي خواهشی آموختم
هر چه با من بود و از من بود نيست
دست و دل تنگ است و آغوشم تهيست
صبرِ تلخم گر بر و باری نداد
هرگزم اندوهِ نوميدی مباد
پاره پاره از تنِ خود می بُرم
آبي از خونِ دلِ خود می خورم
من درين بازی چه بردم؟ باختم
داشتم لعلِ دلی، انداختم
باختم، اما همین بُرد من است
بازيی زين دست در خوردِ من است
زندگانی چيست؟ پُر بالا و پست
راست همچون سرگذشتِ يوسف است

دیدگاه ها

  دیدگاه ها
پربحث های هفته   
الهام چرخنده: من برای همه کسانی که کتکم زدند، باعث بیماری قلبی شدند نفرین ندارم اما الهی که به درد من دچار بشید+ویدیو (110 نظر) مازیار لرستانی: ای کاش به جای روز زن و روز مرد، روز شرف و انسانیت داشتیم+عکس (103 نظر) عرض ارادت فریبا نادری به امام خمینی(ره): مرد بزرگ جایت خالی است در میان مردمان سرزمینِ نور؛ ممنون که این انقلاب رو برایمان رقم زدی+ عکس (96 نظر) تذکر جدی علی دایی به اعجوبه طنز ایران: دفعه آخرت باشد که ادای من را درآوردی! (79 نظر) رونالدو: برای اولین بار جورجینا را برای شام دعوت کردم متعجب بود چون باورش نمی شد که به جای اتوبوس با بوگاتی به خانه برمی گردد+فیلم (63 نظر) علی دایی در واکنش به تقلید صدایش در مراسم استقلالی‌ها: در گذشته پادشاهان دلقک‌هایی داشتند که وظیفه‌شان تقلید صدا و خنداندن مردم بود+عکس (60 نظر) شعرخوانی زیبا و دلنشین رهبر معظم انقلاب: ای تکیه گاه و پناه زیباترین لحظه های پرعصمت و پر شکوه تنهایی و خلوت من+ویدیو (54 نظر) سحر زکریا خطاب به شهاب حسینی: این جماعت چه می دانند که در خیابان با من چه کردید از اینکه یورش آوردید برای زدن من فراموش نمی کنم! +عکس (51 نظر) تعجب بازیگر مطرح ترکیه با دیدن خونه زندگیِ شاه‌نشین پوریا پورسرخ، آرش سریال کیمیا+ ویدیو/ میزبانی درجه یک در خانه‌ای درجه یک👌 (49 نظر) خلاقیت خنده دار پدر ایرانی با طراحی سینما در توالت خانه اش حماسه آفرید+عکس/ هنر نزد ایرانیان است و بس😂 (45 نظر) شیلا خداداد: موهامو رنگ نمیکنم چون همینجوری و نچرال بودن رو دوست دارم؛ وقتی عروسی برم لاک میزنم و برمیگردم پاک میکنم+ ویدیو (39 نظر) مریم مومن: تمام پسرهای محله رو زدم هیچکس بدون اجازه من نباید از کوچه رد میشد باید زنگ در رو میزدن بعد رد میشدن+فیلم (35 نظر) ژیلا صادقی: من زنی هستم، آزاد/ در فطرت من حیا نهاده شده/می‌دانم از کجا باید شروع کنم و کجا می‌شود رها شد (32 نظر) سحر زکریا: بهنوش بختیاری نخود هر آشه در حد من نیست که بخوام باهاش دهن به دهن بشم! خانم بختیاری در بین همکاران جوک هستن!+فیلم (30 نظر) لیلا اوتادی: من ترک هستم، منتها نه تُرک تبریز و اردبیل؛ ترک قشقاییِ شیراز هستم+ویدیو (30 نظر)
پربازدیدترین ویدئوهای روز   
منتخب روز   
تهران گردی / معرفی 36 پارک تفریحی و جذاب تهران؛ پایتخت را بهتر بشناسید آلبوم تصاویر ورزشی و خصوصی محمدهادی ساروی کُشتی گیر چشم ابرو مشکی ایرانی ؛ از کافه گردی و پاریس گردی تا پُشتک روی تُشک و مدال طلا مفاخر ورزشی ایران/ غلامرضا تختی از تولد تا مرگ گزارش تصویری دیدار تاریخی بسیجیان با ولی امر مسلمین جهان در سالروز تشکیل بسیج 20 میلیونی استقلال و پرسپولیس روی لبه تیغ/ روی مرز بین صعود و سقوط (فیلم) نظر رهبر معظم انقلاب درباره تخت جمشید / افتخاری ندارد، خدا می‌داند چقدر بیگناه مقابل تخت طاغوت‌های زمان به قتل می‌رسیدند ... کرکره خنده؛ بدل مهران مدیری: مدیری برای همیشه از ایران رفت اونور آب شبکه ای برای خودش تاسیس کرده به نام جوج تی وی من هم بدل مدیری هستم اسمم نعمت برزو کلایه است!+فیلم نگاهی به تیپ و استایل خوشرنگ و پرانرژی بهنوش بختیاری در اتاق گریم جوکر/ میکس زیبای سفید و قرمز👌 حضور بی شرمانه احسان کرمی و برزو ارجمند در عروسی مختلط ساسی مانکن به بهانه پاشیدن نمک روی زخم آبادانی ها+عکس واضح وام 680 میلیارد تومانی آقای مدیرعامل از بانک خودش! نگاهی به چیدمان سنتی و شیک اتاق پذیرایی مسعود کیمیایی، کارگردان خائن‌کشی و برنده تندیس حافظ/ خودنمایی مبلمان چرمی و تابلوهای زیبای نقاشی ایده ست کردن ست چهارخانه‌ پاییزی با این بازیگران مشهور ایرانی / از الناز شاکردوست تا پریناز ایزدیار و سمیرا حسن پور + عکس