امروزه صحبت های بسیاری درباره ضریب هوشی و تست های هوش شنیده می شود، که درستی و غلطی این موضوع و اینکه آیا ضریب هوشی می تواند نابغه بودن و نبودن افراد را مشخص کند، هنوز هم بحث برانگیز است. اما با این حال، شناسایی ضریب هوشی می تواند به افراد کمک کند تا بتوانند توانایی خود در به یاد آوردن موضوعات و اطلاعات و همچنین استدلال بسنجند. در ادامه در مورد ضریب هوشی نرمال صحبت خواهیم کرد. با ما همراه باشید.
ضریب هوشی یا آی کیو (IQ) چیست؟
آی کیو (Intelligence quotient) معیاری پذیرفته شده برای سنجش توانایی های ذهنی افراد است. به کمک این معیار، مهارت های شناختی مانند توانایی استدلال، منطق و حل مسئله سنجیده می شوند. آزمون سنجش ضریب هوشی یا همان تست آی کیو ربط چندانی به دانشتان ندارد. در واقع با این آزمون توانایی های ذاتی ذهنتان بررسی می شود. تحصیلات، یادگیری و محیط می توانند توانایی های ذهنی ذاتی را بالا ببرند. آزمون سنجش آی کیو باید در حضور متخصصی حرفه ای انجام شود. این روزها در اینترنت آزمون های فراوانی برای سنجش هوش وجود دارند، اما بیشترشان جنبه سرگرمی دارند. نتیجه چنین آزمون هایی چندان اطمینان بخش نیست. نکته مهم دیگری هم درباره این آزمون هوش وجود دارد. سنجش آی کیو یعنی مقایسه متوسط توانایی های ذهنی افرادی با شرایط مشابه، مثلا افراد هم سن وسال.
ضریب هوشی نرمال چقدر است؟
آی کیو نرمال چند است و چه عددی خیالتان را بابت داشتن هوش و حواس خوب راحت می کند؟ ضریب هوشی معمولی عددی میان ۹۰ تا ۱۰۹ است. معمولا ضریب هوشی بزرگ سالان بین ۷۰ تا ۱۳۰ است. اگر آی کیوی شما بیشتر از ۱۳۰ است، ضریب هوشی تان از میانگین بالاتر است. آی کیوی زیر ۷۰ هم نشان می دهد که هوش فرد کمتر از هوش متوسط بزرگ سالان است. البته در بازه های سنی مختلف، عدد نرمال برای ضریب هوشی متفاوت است:
- ۱۶ تا ۱۷ سال: متوسط ضریب هوشی نرمال ۱۰۸ است.
- ۱۸ تا ۱۹ سال: متوسط ضریب هوشی نرمال ۱۰۵ است.
- ۲۰ تا ۲۴ سال: متوسط ضریب هوشی نرمال ۹۹ است.
- ۲۴ تا ۳۴ سال: متوسط ضریب هوشی نرمال کمی کمتر از ۹۷ است.
- ۳۵ تا ۴۴ سال: متوسط ضریب هوشی نرمال ۱۰۱ است.
- ۴۵ تا ۵۴ سال: متوسط ضریب هوشی نرمال ۱۰۶ است.
- ۵۵ تا ۶۴ سال: متوسط ضریب هوشی نرمال ۱۰۹ است.
- ۶۵ تا ۶۹ سال: متوسط ضریب هوشی نرمال ۱۱۴ است.
- ۷۰ تا ۷۴ سال: متوسط ضریب هوشی نرمال ۱۱۹ است.
|
ضریب آی کیو |
هوش |
|---|---|
|
۱۱۰ تا ۱۱۹ |
هوش بالا یا بالاتر از نرمال |
| ۱۲۰ تا ۱۴۰ | هوش بسیار بالا |
| بیشتر از ۱۴۰ | نابغه |
| بین ۸۰ تا ۸۹ | هوش زیر متوسط |
| زیر ۷۰ |
هوش کم |
کاربرد آزمون ضریب هوشی چیست؟
- سنجش توانایی های ذهنی فرد برای انتصاب به موقعیت شغلی؛
- ارزیابی توانایی های تحصیلی افراد؛
- تشخیص ناتوانی های ذهنی؛
- پیشبرد تحقیقات روان شناسی؛
- ارزیابی مهارت های شناختی افراد مانند میزان توجه، وضعیت حافظه، مهارت های ریاضیاتی، توانایی حل مسئله و سرعت عمل.
بیشترین آی کیو چقدر است؟
مشخص نیست بیشترین آی کیو چقدر است، یعنی حدومرزی برایش وجود ندارد. مشخص نیست که چه کسی در این دنیا بیشترین ضریب هوشی را دارد. تغییراتی که در آزمون های آی کیو در طی سال ها رخ داده است، مانع از آن می شود که بتوان نتایج را در سال های مختلف با هم مقایسه کرد. ترنس تائو (Terence Tao) ریاضی دانی است که می گویند ضریب هوشی او ۲۲۰ یا ۲۳۰ است. او در ۷سالگی به مدرسه رفته و در ۱۶سالگی مقطع کارشناسی و در ۲۱سالگی دکتری را تمام کرده است. در سال ۲۰۱۷، نشریه ایندیا تایمز (India Times) خبر از وجود دختری ۱۱ساله با آی کیوی ۱۶۲ داد. ضریب هوشی انیشتین و استیون هاوکینگ فقید هم ۱۶۰ بوده است.
آی کیو چطور اندازه گیری می شود؟
تست آی کیو برای سنجش هوش متبلور و هوش سیال طراحی شده است. هوش متبلور شامل توانایی ها و مهارت هایی است که در طول زندگی کسب می شوند. هوش سیال هم شامل توانایی ذهن در استدلال، حل مسائل و درک مفاهیم و اطلاعات انتزاعی است. نوع سیال هوش ربطی به یادگیری ندارد و در بزرگ سالی کاهش پیدا می کند. هوش متبلور مستقیم وابسته به تجربه ها و یادگیری است و در بزرگ سالی هم افزایش پیدا می کند. روان شناسان خبره می توانند آزمون های تعیین آی کیو را برگزار و تحلیل کنند. تست آی کیو فقط یک شکل و روش ندارد و موارد زیر در قالب آزمون های مختلفی سنجیده می شوند:
- حافظه؛
- مهارت های ریاضی؛
- توانایی استدلال؛
- سرعت پردازش مغز؛
- توانایی های زبانی مانند دایره واژگان؛
- توانایی فرد در پردازش دیداری فضایی (Visuospatial).
- وکسلر (Wechsler) مخصوص ارزیابی هوش بزرگ سالان؛
- آزمون وکسلر برای کودکان؛
- استنفورد-بینه؛
- باتری ارزیابی کودکان کافمن؛
- سیستم ارزیابی شناختی؛
- آزمون های مهارت های شناختی وودکاک-جانسون (Woodcock-Johnson).
چند عامل جنجال برانگیز اثرگذار بر آی کیو
آزمون های مختلفی برای سنجش ضریب هوشی وجود دارند. این آزمون ها در طول زمان تغییراتی کرده اند و باز هم تغییر خواهند کرد. بنابراین شاید نتوانیم ضریب هوشی را معیاری کاملا قابل اتکا در نظر بگیریم. در ادامه، چند عاملی را بررسی می کنیم که جنجال برانگیز شده اند.
۱. نژاد
پژوهش ها نشان داده اند که نژاد می تواند روی آی کیوی افراد اثر بگذارد. با این حال، تحقیقات اثبات نکرده اند که تفاوت های نژادها بیشتر به خاطر اقلیم و محیط است یا ژنتیک. ارتباطِ تعریف نشدنی محیط و ژنتیک کار را برای تفسیر دشوار می کند.
۲. ملیت
میانگین ضریب هوشی ملیت های مختلف هم شبیه هم نیست. تحقیقات نشان می دهند که میزان سواد، عوامل اقتصادی اجتماعی، تحصیلات و امید به زندگی بر آی کیوی افراد اثرگذارند. بر اساس آمار و پژوهش ها، هنگ کنگی ها بیشترین ضریب هوشی را در دنیا دارند. میانگین این ضریب برای آنها ۱۰۸ است. کمترین میانگین آی کیو هم متعلق به مردمان سرزمین گینه استوایی و در حدود ۵۹ است.
۳. جنسیت
تفاوت هایی میان زنان و مردان وجود دارد، اما پژوهش ها نشان داده اند که متوسط ضریب هوشی این دو جنس تقریبا یکسان هستند. زنان در مهارت های کلامی از مردان بهتر هستند. مردان هم در فعالیت های عملی کمی قوی ترند. البته نباید فراموش کرد که تفاوت های جنسیتی تحت تأثیر فرهنگ، تحصیلات، محیط و تجربه های افراد هم هست. واقعیت این است که نمی توانیم به آزمون های ضریب هوشی چندان اتکا کنیم. برای سنجش هوش آدم ها باید عوامل مختلف و پیچیده ای را در نظر بگیریم. آزمون های آی کیو از پس چنین کار دشواری به خوبی برنمی آیند. البته نمی توانیم ارزش شان را هم کاملا نادیده بگیریم، اما نباید تمام و کمال به آنها استناد کنیم. مسیر زندگی ما آنچنان پیچیده است که با سنجش هوش با آزمون های آی کیو نمی توانیم پیش بینی خاصی درباره آینده داشته باشیم. بسیاری از افراد ضریب هوشی بالایی دارند اما در زندگی دستاوردهای چشمگیری نداشته اند. برعکس این حالت هم وجود دارد.
امکان افزایش آی کیو وجود دارد؟
مغز عضوی پیچیده است. دانشمندان هنوز دقیق نمی دانند که هوش، یادگیری و دانش چه ارتباطی با هم دارند. امکان دارد فردی با ضریب هوشی بالا، تحصیلات و معلومات عمومی اندکی داشته باشد. بعضی ها هم تمام مدارج تحصیلی را پشت سر گذاشته اند، اما هوش آن چنانی ندارند. پژوهشی در سال ۲۰۱۱ انجام شد که نشان داد ظرفیت هوش افراد می تواند در سال های نوجوانی کاهش یا افزایش پیدا کند. توانایی هایی مانند تمرکز یا حافظه بهبودپذیرند و بهبودشان روی ضریب هوشی هم اثرات مثبت می گذارد. مطالعه کتاب های تخیلی و غیرتخیلی، حل معما، شرکت در جلسات بحث گروهی و یادگیری موسیقی از راه های افزایش آی کیو هستند. با یادگیری مداوم، امکان بهبود این توانایی ها نیز وجود خواهد داشت:
- درک مفاهیم تازه؛
- تخیل ؛
- تحقیق کردن.
کسانی که ضریب هوشی بالاتری دارند در موقعیت های پیچیده زندگی تصمیمات بهتری می گیرند. ظرفیت بالای مغز می تواند عاملی برای کسب موفقیت های متعدد در زندگی شخصی و حرفه ای باشد. اگر هم ضریب هوشی کسی بالا نیست، نباید فکر کند که نمی تواند به موفقیت دست یابد. آی کیوی نه چندان بالا نباید دلیلی برای حرکت نکردن به سمت خواسته ها باشد. همیشه فرصت یادگیری برای همه آدم ها وجود دارد. ارتباط خاصی میان دستاوردها و ضریب هوشی وجود ندارد. نمی توانیم هیچ چیز را درباره سرنوشت و زندگی پیش بینی کنیم. پس فارغ از معیارهایی مانند آی کیو، باید مدام در حال یادگیری و تلاش برای کسب تجربه های تازه باشیم.
انواع تست هوش و کاربرد آنها
