به گزارش پایگاه خبری تحلیلی ساعد نیوز به نقل از ایسنا، رحمان قهرمان پور با اشاره به مواضع اخیر چین در سفر به عربستان علیه ایران گفت: تصمیم چین برای گسترش روابط با کشورهای عربی منطقه و حوزه خلیج فارس از زاویه کشورهای عربی و چین خیلی تعجب آور نیست اما از زاویه ایران هست. در این سال ها فضای افکار عمومی به این سمت سوق داده شده است که چین و روسیه از ایران در مقابل آمریکا حمایت می کنند.
وی افزود: در داخل حاکمیت، دو جریان اصلاح طلب و اصول گرا درباره چین اختلاف نظر داشتد، برخی می گفتند چین هنوز این قدر قدرتمند نیست و از نظر فنی هم می گفتند تکنولوژی چین در برابر تکنولوژی غرب ضعیف است. برخی می گفتند چین و روسیه با آمریکا اختلاف اساسی و بنیادی دارند و ایران هم با آمریکا اختلاف دارد و اینها می آیند از ما در برابر آمریکا حمایت می کنند و این تصور در افکار عمومی شکل داده شد که چین دوست ماست اما دیدیم که در توافق ۲۵ ساله اختلافات میان ایران و چین و نقاط غیرمشترک نشان داده شد.
این کارشناس مسایل بین الملل با تاکید بر اینکه معتقدم در سه سطح تحلیل افکار عمومی و احزاب اصول گرا و اصلاح طلب یک برداشت ناقص از چین است گفت: اما این برداشت ناقص از کجا می آید؟ ایران در بهترین حالت یک قدرت منطقه ای است و در ۱۲۰ سال گذشته تجربه ای نداریم که قدرت های بزرگ خواسته باشند با مشورت ایران در منطقه تصمیم بگیرند. متاسفانه این تصور و رویکرد که فکر کنیم منابع و ژئوپلیتیک ایران به شکلی است که همه باید با ما کنار بیایند و ظرفیت های ایران در این سطوح همیشگی و ابدی است به شدت جریان دارد اما امروز شاهدیم که در بحث چین این تز به دیوار سخت برخورد کرده است؛ البته این یک مساله فرهنگی است و نقد آن سخت است. وقتی چین تصمیم به ارتباط تنگاتنگ با کشورهای مخالف و منتقد ایران در منطقه می گیرد یا حتی روسیه، شوکی به افکار عمومی وارد می شود.
وی با اشاره به اهداف چین از گسترش تعامل و روابط اقتصادی و سیاسی با کشورهای عربی منطقه اظهار کرد: وقتی به زنجیزه تامین کالای جهانی نگاه می کنید، می بینیم که این زنجیره در سه منطقه آمریکای شمالی، اروپا و آسیا (چین) است، یعنی چین از نظر اقتصادی کاملا در اقتصاد جهانی ادغام شده و امکان برهم زدن کامل مناسبات جهانی حتی با رقبایش را به راحتی ندارد.
قهرمان پور با بیان اینکه در ایران خیلی ها فکر نمی کردند چین این کار را کند یا حداقل برای گسترش روابطش با کشورهای عربی منطقه، علیه ایران موضع گیری نکند و مواضع یک جانبه علیه ایران و به نفع امارات و عربستان اتخاذ نکند، گفت: مواضع چین در این سفر برای ایران شوک آور بود، هم برای بازیگران سیاسی داخلی ایران و هم افکار عمومی. برخی اول از در انکار نسبت به این مواضع وارد شدند، بعد که متن بیانیه مشترک چین و عربستان متشر شد، دیدیم که کاملا صریح و شفاف علیه حاکمیت جزایر سه گانه نوشتند که نشان دهنده دخالت چین در امور داخلی ایران بود. چینی ها خط قرمز ایران را می دانند و از این رو این موضع گیری بسیار عجیب بود، اما ما هنوز نسبت به اینکه دلیل واقعی چین برای این کار چه بوده است، پاسخی نداریم. اینکه چین با این کار به ایران پشت کرده است؟ یا به دنبال تجارت هم زمان با ایران و عربستان و امارات است؟ آنها هنوز حرفی نزدند، از این رو برداشت دقیقی نمی توانیم فعلا ارایه کنیم.
این کارشناس مسایل بین الملل با بیان اینکه چند فرض درباره دلیل رفتار چین می توان بیان کرد گفت: ممکن است دلیل رویکرد چین در بیانیه مشترک پایانی علیه ایران، تصمیم شخص شی جین پینگ باشد و بقیه اعضای حزب هم مخالفتی نکرده باشند. به هر حال او برای سومین بار رییس جمهور شده است و این می تواند در افزایش قدرت او تاثیر داشته باشد. این در حالی است که همواره رویکرد و تصمیمات مهم توسط حزب کمونیست گرفته می شود. فرض دیگر این است که چین در وضعیت سختی از سوی عربستان و دیگر کشورها از جمله امارات قرار گرفته باشد و گفته باشند به شرطی قرارداد همکاری با چین امضا می کنند که درباره جزایر سه گانه نظر دهد و البته این هم دور از ذهن نیست. حجم دلاری قراردادهای منعقد شده میان این کشورها با چین خیلی زیاد است. کشورهای منطقه یکی از اصلی ترین قطب های پر پول دنیا هستند و چین هم به پول نیاز دارد.
وی ادامه داد: فرض دیگر این است که بعد از جنگ اوکراین و تشدید رقابت چین با آمریکا، چین سیاست خارجی اش را دارد تغییر می دهد و به ما هم اعلام نکرده است قصد دارد احتمالا فراتر از معادلات اقتصادی و تجاری در اختلافات سیاسی و امنیتی میان کشورهای منطقه هم ورود پیدا کند.
قهرمان پور تصریح کرد: برای این که ببینیم کدام یک از این فرض ها به واقعیت نزدیک است باید منتظر باشیم و ببینیم چینی ها حرف شان چیست. ظاهرا معاون نخست وزیر چین قصد دارد به زودی به ایران بیاید. باید دید جز آرام کردن ایران، پاسخ درخوری دارند یا خیر؟ در عین حال رفتار و رویکرد چین بسیار تعجب آور است. چین کشوری نیست که مسایل اختلاف آور را به صحنه عمومی بکشاند. آنها هیچ وقت این طور موضع علنی آن هم در موضوعات حساس کشورها از جمله ایران و موضوع جزایر سه گانه که بسیار برای ایران حساس است، نمی گرفتند آن هم در سفری مهم در این سطح.
این کارشناس مسایل بین الملل در پاسخ به اینکه محتمل ترین فرضیه را کدام می دانید اظهار کرد: دلیل این رفتار چین را بیش تر ناشی از رقابت آمریکا و چین می دانم تا مسائلی که در منطقه ما وجود دارد. اولویت چین آمریکاست.
وی در پاسخ به اینه که آیا توافق چین با کشورهای عربی منطقه به معنای اتحاد سیاسی و امنیتی و اقتصادی این کشور با کشورهای عربی منطقه است؟ گفت: نکته مهم این است که بدانیم فهم چین از مساله "اتحاد" با فهم آمریکا از این مقوله متفاوت است. چین هیچ نوع قرارداد امنیتی با هیچ کشوری ندارد و اینکه فکر کنیم چین متحد ایران است، تصور غلطی است همان طور که چین متحد استراتژیک و امنیتی عربستان و امارات نیست اما آمریکا متحد اروپا و اسراییل است و برای حفاظت از آنها نیروهای امنیتی و نظامی اش را هم فرامی خواند. چین می گوید مداخلات آمریکا در منطقه باعث ناامنی در خاورمیانه شده است و اقداماتش در منطقه به سمتی نیست که عربستان را علیه ایران کند یا بالعکس.
قهرمان پور خاطرنشان کرد: حرف چینی ها این است که همکاری اقتصادی و تجاری با کشورها دارم اما این به معنای اتحاد امنیتی نیست. یعنی تضمیمن نمی دهند اگر به آن کشور حمله شد از آن حمایت کند و از طرفی دارد می گوید هر کسی با ما قرارداد می بندد باید سریع اجرایی کند و آنها منتظر تحول داخلی کشورها نمی مانند از این رو برای همکاری اقتصادی سراغ کشورهای اقتدارگرا می رود. به طور مثال در اروپا دنبال مجارستان و یونان رفته است.
وی تاکید کرد که متاسفانه نگاه چین به تحولات بین المللی در ایران چندان شناخته شده نیست و ما شناخت خوبی از چین نداریم و در این سال ها هم برداشت خودمان از چین را به افکار عمومی شناساندیم و بر اساس همین رویکردها و برداشت ها انتظاراتی شکل گرفته است از جمله اینکه چین متحد ماست اما این طور نیست، آنها سخت دنبال پول و دلار هستند و اولویت اولشان داشتن پول زیاد است که کشورها را به اقتصادش وابسته کند. چین حداکثر برای مناطق پیرامون خودش برنامه دارد. آنها حتی مثل روسیه سودای گسترش ژئوپلتیک ندارند. مبنای قدرت چین اقتصاد و حضورش در زنجیره تامین جهانی است.
قهرمان پور تصریح کرد: ما در منطقه خود بازیگری نکنیم و از فرصت استفاده نکنیم و از نفت و گازمان استفاده نکنیم، شرایط برای ما تغییر می کند. گفته می شود نفت حداکثر هفت، هشت سال دیگر اصلی ترین سوخت جهان است؛ ممکن است همه چیز تغییر کند.
وی در پاسخ به این که برخی معتقدند ایران هم باید موضع گیری متقابل انجام دهد و همان طور که در مساله جزایر سه گانه ایران دخالت کرده است ما هم به عنوان مثال تایوان را به رسمیت بشناسیم گفت: این نگاه سلبی است و درست نمی دانم. باید ابتکار عمل در موضع گیری مان باشد. جایگاه ایران و چین در نظام بین الملل هم سطح نیست، باید نظام فکری مان را درست کنیم که گرفتار این چیزها نشویم. ما یک قدرت منطقه ای هستیم که با ترکیه و عربستان می توانیم رقابت کنیم. برخی در داخل می گویند ایران و چین و روسیه یک محور را در برابر آمریکا تشکیل داده اند اما چین حتی روسیه را به عنوان متحد خودش قبول ندارد. این حرف ها مبنای تئوریک ندارد. رفتار چین غیرمنتظره نیست آنها ممکن است چند سال دیگر از عربستان و امارات و قطر هم عبور کنند و سراغ کشورهای دیگر و منطقه ای دیگر بروند. هر جا که منافعشان لازم باشد همان جا می روند و سیاست شان هم بر اساس منافع شان ممکن است تغییر کند.
همه چیز درباره جنجال چینی-عربی بر سر جزایر سه گانه ایران در خلیج فارس
