آیا پدر و مادر میتواند فرزند خود را از ارث محروم کند؟

محرومیت از ارث چیست؟

به محض اینکه فردی فوت کند روال تقسیم ارث به جریان می افتند و اموالش به وراث او می رسد و دیگر دخل و تصرفی در آن ندارد و اگر کسی بخواهد در مورد اموالش بعد از مرگ تصمیمی بگیرد، فقط در صورتی که وصیت کند می تواند تعیین تکلیف کند. ولی تکلیف پدر و مادری که قصد دارند همه اموال خود را تنها به یکی از فرزندان بدهند یا یکی از فرزندان را از ارث محروم کنند، چیست؟ بعضی اوقات متوفی مشخص می کند مقداری از اموال صرف امور خیریه شود یا کل اموالش را به یکی از فرزندانش بدهد. همانطور که می دانیم هر فرد می تواند فقط در یک سوم از اموال به نفع خودش وصیت نماید و فقط در صورتی متوفی می تواند در بیش از یک سوم نظر بدهد که تمامی وراث راضی باشند.پس وقتی شخصی وصیت می کند که یک فرزند خود را از ارث محروم کند فقط تا میزان ثلث اموال این وصیت نافذ و مورد قبول می باشد و در کل هیچ کس نمی تواند با وصیت، ورثه خود را کلا از ارث محروم کند.

آیا می توان فرزندی را از ارث محروم کرد؟

فرد تا زماني که زنده است مي تواند همه گونه دخل و تصرفي در اموال خودش داشته باشد.براساس شرع ممکن است شرایطی مانع از تحقق ارث گردد؛ مانند کسی که به عمد، شخصی را که از او ارث می برد، بکشد اما این با باور عمومی که درباره محرومیت از ارث وجود دارد متفاوت است.قانونگذار در ماده 837 قانون مدنی صراحتاً بیان داشته است که اگر کسی به موجب وصیت، یک یا چند نفر از ورثه خود را از ارث محروم کند، وصیت مزبور نافذ نیست.در نوشته ی زیر به بیان مواردی از جمله محرومیت از ارث ،ایا میشود فرزند را از ارث محروم کرد یا چگونه می توان فرزند را از ارث محروم کرد ،چه کسانی از ارث محروم می شوند و ... خواهیم پرداخت. این جمله که از ارث محرومت می کنم برای بسیاری از افراد آشناست و ممکن است بارها و بارها آن را شنیده باشند. در بیشتر مواقع، این عبارت توسط پدرانی به کار می رود که با برخی رفتارهای فرزندان خود مخالف اند و می خواهند با این حربه آنها را به انجام رفتارهایی مطابق میل خود مجبور کنند. شنیدن این جمله ممکن است موجب نگرانی برخی فرزندان شده و حتی در مواردی همین افراد، با این جمله از قصد و نیت اصلی خود منصرف شوند. اما در این میان، هستند افرادی که به دلیل داشتن دانش حقوقی، به این عبارت وقعی نگذاشته و به آن اعتنا نمی کنند، چون می دانند این موضوع پایه حقوقی و قانونی ندارد و هیچ کس نمی تواند دیگری را از چنین حقی محروم کند.

قوانین ارثیه

فرد تا زمانی که زنده است می تواند همه گونه دخل و تصرفی در اموال خودش داشته باشد. برای مثال فردی که خانه های متعدد و اموال زیادی دارد، تا در قید حیات است، می تواند به موجب سند رسمی یا هرگونه انتقال قطعی، اموالش را به نام دیگران انتقال دهد؛ هیچ کس هم نمی تواند به او اعتراضی داشته باشد. زیرا مال خودش بوده و اختیارش را داشته است. البته باید توجه داشت که عمر دست خداست و کسی نمی تواند پیش بینی کند چه زمانی مسافر آخرت است تا بر اساس آن تصمیم گرفته و اموالش را تقسیم کند؛ اما به هرحال منعی برای این تقسیم وجود ندارد. براساس شرع ممکن است شرایطی مانع از تحقق ارث گردد؛ مانند کسی که به عمد، شخصی را که از او ارث می برد، بکشد اما این با باور عمومی که درباره محرومیت از ارث وجود دارد متفاوت است. درواقع در نظام حقوقی ایران، محرومیت از ارث فاقد اعتبار قانونی است و شخص به وسیله وصیت نمی تواند ورثه خود را از ارث محروم کند و همچنین قانون به متوفی فقط امکان وصیت در مورد یک سوم از مال اش را داده است. به محض فوت نمودن متوفی دیگر امکان انجام هیچ گونه اقدام حقوقی را ندارد و تشخیص وارث بودن یا نبودن افراد به عهده قانون است. قوانین ارث از جمله قواعد آمره میباشند و اراده شخص تاثیری در تحقق سهم الارث وراث ندارد. قانونگذار در ماده 837 قانون مدنی صراحتاً بیان داشته است که اگر کسی به موجب وصیت، یک یا چند نفر از ورثه خود را از ارث محروم کند، وصیت مزبور نافذ نیست. در ارتباط با عبارت وصیت مزبور نافذ نیست در ماده 837 قانون مدنی از ظاهر جمله یکی از حقوقدانان معتقد است که ، هر گاه وارث محروم، به اراده موصی تسلیم شود و محرومیت را بپذیرد، وصیت نافذ میشود. لازمه پذیرش این نظر نفوذ وصیت تا حد ثلث است كه بدون نیاز به اجازه نیز اثر دارد، ولی در استفاده از این ظاهر باید احتیاط كرد، زیرا قوانین ارث و قواعد مربوط به تملك قهری ورثه برای حفظ مصالح خانواده وضع شده است و با نظم عمومی جامعه ارتباط نزدیك و مستقیم دارد.

موارد محرومیت از ارث به موجب قانون

همان طور که گفته شد پدر و مادر به طور کلی حق محروم کردن وراث خود از ارث را ندارند، ولی طبق قانون در صورت وجود شرایطی افراد از ارث محروم می گردند این شرایط به شرح ذیل است:

• مهم ترین مورد محرومیت از ارث وقوع قتل می باشد به موجب ماده ٨٨٠ قانون مدنی هر گاه کسی عمداً مورّث خود را بکشد از ارث او محروم می شود این محرومیت در واقع نوعی اقدام پیشگیرانه از جرم قتل است تا کسی به طمع دستیابی به ثروت، مورّث خود را به قتل نرساند چرا که انگیزه ارتکاب قتل را در فرضی که وارث به طمع دستیابی به ثروت مورّث، به آن دست می زند از بین می برد.
• مطابق قانون مدنی کافر از مسلمان ارث نمی برد بنابراین اگر مسلمانی فوت کند و ورثه او کافر باشند آن ها از ارث محروم می گردند البته عکس این موضوع صادق نیست و اگر کافری فوت کند و در بین وراثش شخص مسلمانی باشد فرد مسلمان از کافر ارث می برد.

موارد مربوط به محروم کردن فرزند از ارث توسط پدر

در صورتی که وارث، مورث خود را به قتل برساند، شخص از ارث نیز محروم خواهد شد.شاید بتوان گفت که یکی از دلایل چنین حکمی در حقوق اسلامی، جلوگیری از طمع کاری فرزندان یا کسانی که ارث می برند برای تصاحب سریعتر اموال متوفی باشد.در واقع کسی نمی تواند برای اینکه زود به ارث برسد، مورث را به قتل برساند، زیرا قتل مانع ارث بردن است. مورد بعدی که این امکان را می دهد تا افراد از ارث محروم شوند، وراثت کافر از مسلمان است. بر اساس قانون مدنی کشور اگر شخصی مسلم کافر شود، آن شخص از ارث محروم است. لازم به ذکر است که عکس این موضوع صادق نیست و اگر کافری فوت کند و در بین وراثش، شخص مسلمانی باشد، فرد مسلمان از کافر ارث می برد. از موارد دیگر این قانون می توان به محروم کردن فرزندی اشاره کرد که «فرزند ولدالزنا» است. در صورتی که فرزندی در اثر یک رابطه نامشروع متولد شده باشد، متولد زنا از پدر و مادر خود ارث نمی برد و از این لحاظ از ارث محروم است. از دیگر موارد حقوقی در مورد محرومیت از از ارث، باید به مورد «لعان» بین زن و شوهر اشاره کرد. اگر زن و شوهری با شرایطی که در فقه و قانون مقرر شده یکدیگر را لعن کنند و در مدت عده طلاق، یکی از آنها فوت کند، دیگر از یکدیگر ارث نمی برند و لعان موجب محرومیت از ارث می شود. مورد پنجم و آخر این قانون این است که در صورتی که فرزندی به واسطه لعان از سوی پدرش نفی می شود، دیگر نه پدر از فرزند ارث می برد و نه فرزند از پدر ارث می برد. البته باید به این موضوع اشاره کرد که اگر پدر از لعان رجوع کند، در این صورت فرزند می تواند از پدرش ارث ببرد ولی بازهم پدر از فرزندش ارث نخواهد بود.

امیدوارم از محتوای مسائل حقوقی نهایت استفاده را کرده باشید و برای کسانی که دچار مشکل حقوقی هستند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش آموزش ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم .

قانون ارثیه در ایران چگونه است؟