IKEA یکی از بزرگترین برندهای تولید و فروش مبلمان و لوازم خانگی است که انواع متنوعی از این محصولات را در فروشگاه های خود عرضه می کند. ایکیا (IKEA) برند بین المللی تاسیس شده در سوئد است. این شرکت با تمرکز روی مبلمان و لوازم خانگی آماده ی مونتاژ فعالیت می کند و چند سالی لقب بزرگترین فروشنده ی مبلمان در جهان را یدک کشیده است. بنیان گذار این شرکت، اینگوار کامپراد بوده که در سال ۱۹۴۳ و در سن ۱۷ سالگی این شرکت را تاسیس کرده است. نام ایکیا از حروف ابتدایی نام موسس، Ingvar Kamprad، محلی که او در آنجا بزرگ شده Elmtaryd و شهر محل زندگی اش یعنی Agunnaryd تشکیل شده است.
IKEA بیشتر با طراحی های مدرن در انواع محصولاتش و همچنین طراحی داخلی خیره کننده در فروشگاه هایش شناخته شده است. سادگی و احترام به طبیعت، از ویژگی های بارز محصولات این شرکت هستند. علاوه بر موارد ظاهری، آیکیا با توجه به برنامه های کنترل هزینه، جزئیات عملیاتی و توسعه ی دائمی محصولات شناخته می شود. این فعالیت ها باعث شده تا آیکیا در طول تاریخ خود در کنار توسعه ی بازار، قیمت ها را نیز کاهش دهد.
تاریخچه تاسیس ایکیا
اینگوار کامپارد شرکت ایکیا را در سال ۱۹۴۳ در ۱۷ سالگی تاسیس کرد. تمرکز اولیه ی این شرکت، فروش محصولات به صورت پستی بود. اینگوار ۱۷ ساله، پول تاسیس شرکت را از جایزه ای که پدرش برای موفقیت تحصیلی به او داده بود، فراهم کرد. محصولاتی اولیه ی شرکت او، انواع خودکار، کیف پول، قاب عکس، ساعت، جوهرات و جوراب بودند. اینگوار از همان ابتدا تمرکز خود را روی فروش محصولات با قیمت پایین معطوف کرد.
اولین نمایشگاه محصولات ایکیا، در سال ۱۹۵۳ در المهوت سوئد تاسیس شد. این اتفاق، یکی از نقاط عطف تاریخ ایکیا است؛ چرا که کاربران از آن پس می توانستند محصولات این شرکت را پیش از خرید مشاهده و از نزدیک لمس کنند. افتتاح این نمایشگاه، در جریان رقابت شدید این شرکت با یکی دیگر از تولیدکنندگان مبلمان در سوئد بود. هر دوی این شرکت ها، سیاست کاهش قیمت را برای رقابت برگزیدند تا این که ابهام در کیفیت کالاها در میان مردم افزایش یافت. ایکیا با تاسیس این نمایشگاه، کیفیت بالای محصولات خود را از نزدیک به مشتریان نشان داد و به نوعی در رقابت پیروز شد. جاسازی میز در خودروی کوچک، جرقه ی طراحی محصولات آماده مونتاژ را شکل داد.
طراحی محصولات آماده مونتاژ
رقیبان آیکیا با مشاهده ی رشد سریع این شرکت، تامین کنندگان را مجبور کردند تا این برند جوان را تحریم کنند. به همین دلیل، IKEA تصمیم گرفت تا طراحی مبلمان را در داخل شرکت انجام دهد. در جریان خودکفایی در طراحی، یکی از کارگران در تجربه ای برای بهبود جابجایی مبلمان، پایه های میز را از آن جدا می کند. این رویکرد، اولین جرقه ها برای طراحی محصولات آماده ی مونتاژ را در ذهن طراحان این شرکت می زند. محصولاتی که در بسته بندی های تخت به مشتری عرضه می شدند.
اولین فروشگاه مستقل مبلمان ایکیا با نام Möbel-IKÉA در سال ۱۹۵۸ در شهر المهولت تاسیس شد. این فروشگاه، زیربنایی ۶۷۰۰ متر مربعی داشت و در آن زمان، بزرگترین نمایشگاه مبلمان در منطقه ی اسکاندیناوی بود.
این برند لوازم خانگی که در همان سال های ابتدایی تاسیس فروشگاه با استقبال مناسبی مواجه شد، برای راحت تر کردن تجربه ی مشتری ، در سال ۱۹۶۰ اولین رستوران خود را نیز در همان فروشگاه المهوت تاسیس کرد. طراحی مشهور دیگر محصولات آیکیا یعنی صندلی ÖGLA نیز، یک سال بعد به محصول تبدیل شده و به بازار عرضه شد. این صندلی ها به عنوان طراحی های مدرن برای کافه ها عرضه شده و استراتژی همیشگی قیمت مناسب را نیز پوشش می دادند. IKEA در تاریخ فعالیت همیشه حفظ جنگل را تعهد خود دانسته است.
تاسیس واحد کنترل و پیاده سازی استراتژی های آزمایش و بررسی محصولات، از سال ۱۹۶۱ در شرکت آیکیا پیاده سازی شد. این روند، بر اساس استانداردهای سوئد اجرا شد. ماریان گرابینسکی طراحی بود که در سال ۱۹۶۲، اولین نمونه های از کتابخانه های MTP ایکیا را معرفی کرد. این سبک از کتابهانه های کلاسیک، در سال های بعد در انواع نمونه ها و طرح ها عرضه شدند.
یکی از دلایل موفقیت ایکیا در سال های ۱۹۶۰، تولید انبوه همین کتابخانه ها بود که منجر به ارتباط نزدیک آنها با با تامین کنندگان لهستانی چوب شد. این ارتباط نزدیک تا امروز هم ادامه داشته و منجر به عرضه ی محصولات با قیمت مناسب تر توسط ایکیا شده است.
توسعه جهانی ایکیا
اولین فروشگاه خارجی آیکیا در سال ۱۹۶۳ و در شهر اسلو نروژ تاسیس شد. تنها دو سال پس از این اتفاق، توسعه ی داخلی برند نیز با قدرت بیشتری پیگیری شده و بزرگترین فروشگاه آنها در استکهلم تاسیس شد. این فروشگاه عظیم، ۳۱ هزار متر مربع مساحت داشت و هزاران نفر برای تماشای مراسم افتتاح آن، در محل فروشگاه حضور داشتند. طراحی این فروشگاه با الهام از موزه ی Guggenheim در نیویورک، به شکل دایره بود. موفقیت این فروشگاه باعث شد تا آیکیا یک مفهوم جدید را به کسب وکار خود اضافه کند. آنها انبارهای سلف سرویس را به فروشگاه های خود اضافه کردند. در ادامه ی این فرآیندهای توسعه، فروشگاه Accenten برای عرضه ی تجیزات آشپزخانه و پخت وپز افتتاح شد.
نئوپان، ماده ای بود که در سال های پایانی دهه ی ۱۹۶۰ جای خود را به صورت ویژه در طراحی های ایکیا باز کرد. این ماده ی مقاوم که فرآیند تولید آسانی نیز داشت، برای اولین بار در مبل ایکیا با نام PRIVAT استفاده شد. این مبلمان، طراحی بسیار ساده و بدون پرداحت اضافی داشت که به همین دلیل، با قیمت بسیار مناسب به مشتریان عرضه شد.
دانمارک و سوئیس، مقاصد بعدی توسعه ی آیکیا بودند. فروشگاه های این برند در کپنهاگ و زوریخ در سال های ۱۹۶۹ و ۱۹۷۳ تاسیس شدند. آلمان نیز در سال ۱۹۷۴ و در شهر مونیخ میزبان برند سوئدی شد.درحال حاضر این کشور بزرگترین بازار ایکیا است. استفاده از نئوپان، تولید محصولات ارزان قیمت را آسان تر کرد.
ایکیا که همیشه به نوآوری و طراحی محصولات جدید معروف بود، با شروع دهه ی ۱۹۷۰ بار دیگر هنر خود را نشان داد و از پارچه ی کتان برای محصولات خود استفاده کرد. TAJT یک تخت / صندلی بود که در سال ۱۹۷۳ و با پوشش کتان و لایه ی محافظ ضخیم عرضه شد. در نتیجه ی استفاده از این پارچه به عنوان مواد اولیه ی اصلی این نوع از صندلی، قیمت آن به مقدار قابل توجهی کاهش یافت.
اولین مقصد غیراروپایی برند ایکیا، کشور استرالیا بود و اولین فروشگاه آنها در سال ۱۹۷۵ در شهر سیدنی تاسیس شد. کاادا، اولین کشور آمریکایی میزبان آیکیا بود که در شهر ونکور شاهد حضور سوئدی ها می شد. پس از آن، سنگاپور نیز به عنوان اولین کشور آسیای شرقی برای فعالیت آیکیا انتخاب شده و اولین فروشگاه در سال ۱۹۷۸ در این کشور تاسیس شد. کشورهای اروپایی دیگر همچون اتریش و هلند نیز در سال های بعد و پیش از پایان دهه ی ۱۹۷۰، شاهد حضور فروشگاه های IKEA بودند.
از محصولات ماندگار با طراحی خاص که توسط برند IKEA و در دهه ی ۱۹۷۰ تاسیس شد، می توان صندلی SKOPA و POEM را نام برد که البته بعدا به POÄNG تغییر نام داد. طراحی خاص و ساده ی اسکوپا باعث شد تا ایکیا برای تولید آن از یک تولیدکننده ی سطل و کاسه ی پلاستیکی کمک بگیرد. پوام نیز طراحی زیبایی داشت و با استفاده از چوب لمینت دار، هویت خاصی را به فضاهای مسکونی و اداری آن سال ها داده بود. Klippan نیز مبلمانی دیگر بود که در این سال ها و با تمرکز بر مقاومت بالا و توانایی شستشوی راحت عرضه شد.
یکی از محصولات تاریخی و تاثیرگذار در روند طراحی های کاربردی ایکیا، میز LACK است. این میز در سال ۱۹۸۰ و با هدف اشغال کمترین فضای ممکن طراحی شد. جنس میز بسیار سبک و مقاوم است و تکنیک ساندویچی که در مونتاژ و استفاده از آن به کارگرفته شده، با نام board-on-frame شناخته می شود. این تکنیک در سال های بعد در بسیاری از محصولات آیکیا استفاده شد. دو سال پس از معرفی این نوع از طراحی، قفسه های برند LACK نیز عرضه شدند.
تغییرات ساختاری ایکیا
هولدینگ INGKA برای مدیریت بخش های طراحی و تولیدی تاسیس شد. ایکیا نیز مانند هر برند دیگر در دوارن فعالیت خود با تغییراتی در زمینه ی ساختار و مدیریت شرکت روبرو بوده است. آنها در سال ۱۹۸۲ و پس از تاسیس بنیاد Stitchting INGKA به عنوان زیرمجموعه ای از این هولدینگ، به کار خود ادامه دادند و نام IKEA Group را برای خود برگزیدند. در ادامه ی این فعالیت ها و با هدف افزایش رضایت مشتریان، کلوپ مشتریان با نام IKEA FAMILY تاسیس شد.
کامپارد در سال ۱۹۸۶ از سمت خود به عنوان مدیریت گروه ایکیا کناره گیری کرد تا به عنوان مشاور در شرکت مادر یعنی INGKA فعالیت کند. از آن زمان Andres Moberg به عنوان رئیس و مدیرعامل ایکیا مشغول به کار شد.
در سال های پایانی قرن بیستم، باز هم تغییرات و حذف و اضافه های جدیدی در ساختار آیکیا اتفاق افتاد. یکی از تغییرات ساختاری، افزایش تعهد این برند در ارتباط با چالش های زیست محیطی و حفاظت از محیط زیست بود. آنها در سال ۱۹۹۰ اولین بیانیه ی خود را در مورد سیاست های حفظ محیط زیست منتشر کرده و کارمندان و شرکا را به رعایت آن ملزم کردند.
تصمیم دیگری که تاثیری عمیق تر در ساختار و گسترش فعالیت های آیکیا داشت، خرید و ادغام کارخانه های تولید چوپ و زمین های تولیدی با شرکت اصلی بود. برند سوئدی با این کار، استقلال خود در تولید محصولات را بیش از پیش کرده و روند توسعه را سرعت بخشید. در نهایت بخش صنعتی و تامین مواد اولیه، از سال ۱۹۹۱ با نام Swedwood شروع به کار کرد. این مرکز صنعتی علاوه بر مبلمان، مخصولات چوبی دیگری نیز تولید می کند.
از محصولات انقلابی و طراحی های خاص ایکیا که در پایان قرن بیستم به بازار عرضه شد، می توان به سری Mammut اشاره کرد. این سری از مبلمان، با تمرکز روی کودکان و طراحی های جذاب برای آنها طراحی و ساخته شد. تمامی مواد مورد استفاده از مبلمان های ماموت، از جنس مقاوم و ارتجاعی هستند و برای امنیت کودکان، گوشه های گرد دارند. تمرکز طراحی های ایکیا برای کودکان در سری های دیگر نیز ادامه داشت. آنها سری Dagis را با همکاری ریچارد کلاک طراحی کردند که از قابلیت های مونتاژ و جابجایی آسان نیز بهره مند بود.
سری 365+ دسته ی دیگری از محصولات بودند که این بار با تمرکز بر آشپزخانه و پخت وپز معرفی شدند. این محصولات، انواع ابزارهای آماده سازی، پخت و سرو غذا را شامل می شوند. از کشورهای مشهوری که در سال های پایانی قرن بیستم میزبان این برند سوئدی بودند می توان به مجارستان، جمهوری چک، اسپانیا و چین اشاره کرد.
در سال ۱۹۹۹، چند اتفاق مهم در تاریخ آیکیا رخ داد. مدیرعامل این شرکت یعنی آندرس موبرگ جای خود را به مدیر جوان تر یعنی آندرس دالویگ داد. تعداد کارمندان این شرکت به بیش از ۵۰ هزار نفر رسیده و ۲۹ کشور جهان، میزبان محصولات آنها بودند. آنها به پاس همکاری کارمندان خود، رویدادی را در تارخ ۹ اکتبر آن سال تحت عنوان Big Thank You برگزار کردند و در آن روز، تمامی درآمد فروش شرکت در سرتاسر جهان را بین کارمندان تقسیم کردند.
قرن ۲۱ و سال های اخیر برند IKEA
با ورود به عصر ارتباطات، ایکیا هم مانند بسیاری از برندهای دیگر به این روند ملحق شده و تغییرات لازم را در زیرساخت های خود ایجاد کرد. امکان خرید آنلاین محصولات از سال ۲۰۰۰ به وبسایت این شرکت اضافه شد. علاوه بر تغییرهای فناورانه، ایکیا تصمیم گرفت تا با شروع این عصر مدرن، فعالیت های انسان دوستانه و در جهت حقوق بشر خود را نیز توسعه دهد. IKEA Way، بیانیه ی انتظارات و تعاملات قانونی با همه ی بخش های درگیر است.
یکی از برنامه های جدی آیکیا در حمایت از حقوق طرف های درگیر در طراحی و تولید خصوصا کارگران، در سال ۲۰۰۰ با نام IKEA Way شروع به کار کرد. این برنامه نوعی سند است که نحوه ی تعامل ایکیا با تامین کنندگان مواد را روشن می کند. در این سند، به روشنی انتظارات هر دو طرف و حقوق آنها نسبت به هم بیان شده است. در متن سند، تاکید زیادی به انتظارات ایکیا از تامین کنندگان در زمینه های حقوقی، شرایط کاری و جلوگیری از سوء استفاده از کودکان در کارخانه ها شده است.
خط ریل اختصاصی
توسعه ی تولید و گسترش بازارهای آیکیا باعث شد تا این شرکت خط راه آهن اختصاصی خود را از سوئد به آلمان تاسیس کند. این خط ریلی، هر هفته ۵ سفر را از المهولت در سوئد به دویسبورگ در آلمان انجام می داد. این سفرها به منظور تامین مواد اولیه و جابجایی محصلات میان این دو مقصد انجام می شد. مدیریت این خط ریلی از سال ۲۰۰۴ به شرکتی دیگر واگذار شد اما IKEA همچنان از آن استفاده می کند.
همان طور که پیش از این خواندید، ایکیا در حمایت از محیط زیست نیز همیشه فعالیت های جدی داشته است. این شرکت در سال ۲۰۰۲ برنامه ای را در بیش از ۱۰۰ فروشگاه خود اجرا کرد تا محصولات مرجوعی از مشتریان را به بهترین نحو استفاده کرده و تا حد امکان، زباله های تولیدی شرکت را کاهش دهد. این شرکت در ادامه ی فعالیت های خود با سازمان های بین المللی نیز در همین سال، تفاهم نامه ای با WWF امضا کرد. این تفاهم نامه عموما با تمرکز بر حفظ جنگل ها در سرتاسر جهان اجرا شد.
ایکیا برای اثبات هرچه بیشتر حمایت از محیط زیست، گزارش هایی را نیز از عملکرد خود در این زمینه منتشر می کند. آنها در سال ۲۰۰۴ اولین گزارش خود را در این زمینه منتشر کرد و اجرای مسئولیت های خود را در زمینه های اجتماعی و محیط زیستی به گوش مخاطبان و کارشناسان برساند.
از آخرین تغییرات و اتفاقات رخ داده در تاریخچه ی آیکیا می توان به تاسیس برند مستقل IKEA Food برای تامین درصد بالایی از غذاهای عرضه شده در رستوران های این شرکت اشاره کرد. اتفاق مهم دیگر، انتصاب مدیرعامل کنونی این شرکت یعنی مایکل اولسون است که در سال ۲۰۰۷ به سمت ریاست و مدیریت عامل این شرکت رسید. البته مدیریت هولدینگ اصلی با نام INGKA در حال حاضر بر عهده ی جاسپر برودین است.
شرکت وال مارت چگونه بزرگترین شرکت خرده فروشی دنیا شد!
