التهاب و عفونت مثانه در دوران بارداری برای خانم ها یک اتفاق رایج است که به آن سیستیت گفته می شود. این عفونت ها باید تحت کنترل قرار بگیرند؛ مخصوصاً این که کنترل آن ها در دوران بارداری بسیار حائز اهمیت است.التهاب مثانه در دوران بارداری به دلیل وجود باکتری ای. کولی اتفاق می افتد. مکانیسم وجود این باکتری ها در زنان غیر باردار هم رخ می دهد اما به دلیل اینکه رحم در دوران بارداری بزرگتر می شود، در نتیجه مثانه نمی تواند مانند همیشه خوب عمل کند و تجمع ادرار بیشتر از حد طبیعی و بیش از دوران غیر بارداری است و این گونه خطر تجمع باکتری افزایش خواهد یافت.
عفونت مثانه به دو نوع عمده مطرح می شود: خانم هایی که علایمی دارند و خانم هایی که نشانه ای از عفونت ندارند، نوع پنهان (بدون علامت) آن شایع است که حدودا در 6 درصد از زنان باردار رخ می دهد. نوع دیگر که به آن سیستیت (التهاب مثانه) گفته می شود یا علایمی همراه است.
تغییرات هورمونی ناشی از بارداری خصوصا افزایش چشمگیر هورمون پروژسترون، بر روی عضلات صاف بدن تاثیر شل کنندگی خواهد داشت. عضلات صاف (غیر ارادی) سیستم ادراری نیز شامل این تغییر خواهند شد. این امر سبب می شود که ادرار مدت طولانی تری در این محیط باقی بماند به این ترتیب باکتری ها نیز زمان طولانی تری برای تکثیر در اختیار خواهند داشت. معمولا ماندن و تکثیر باکتری در مثانه به التهاب و بروز علائم عفونت مثانه منجر می شود. در بیشتر موارد سیستیت به دلیل برقراری رابطه جنسی رخ می دهد و بین سن 20 تا 50 سالگی بین خانم ها شیوع بیشتری دارد و در بارداری بدن برای ابتلا به آن مستعد تر خواهد بود.
آیا بارداری احتمال ابتلا به عفونت ادراری را بالا می برد؟
بارداری احتمال ابتلا به عفونت هر یك از بخش های دستگاه ادراری را بالا می برد. مقادیر زیاد هورمون پروژسترون موجب شل شدن عضلات حالب و در نتیجه گشادتر شدن حالب می شود. رحم در حال رشد می تواند به حالب ها فشار وارد آورد و جریان ادرار را در داخل آنها با اختلال مواجه كرده سرعت آنرا كُند سازد. رشد جنین موجب فشار بر روی مثانه می شود در نتیجه تخلیه آن هنگام دفع كامل نخواهد بود.
نتیجه نهایی این اختلالات آن خواهد بود كه عبور ادرار در مسیر دستگاه ادراری بیشتر طول می كشد و باكتریها قبل از خروج از بدن زمان بیشتری برای تكثیر در اختیار خواهند داشت. به همین دلیل است كه پزشك در همان اولین نوبت معاینات دوران بارداری آزمایش ادرار درخواست می كند، خواه شما علائم عفونت ادراری داشته باشید یا خیر. اگر این تست اولیه منفی باشد احتمال بروز عفونت ادراری در طول دوران بارداری پائین خواهد بود. ولی اگر شما یكی از گروه 5 تا 7% خانم هایی باشید كه باكتری در ادرارشان یافت می شود، باید برای برطرف كردن آن از آنتی بیوتیك استفاده كنید. اگر این نوع عفونت باكتریائی درمان نشود احتمال بروز عفونت كلیه در دوران بارداری 30% است.
علائم؛ التهاب مثانه در دوران بارداری چگونه تشخیص داده می شود؟
باید سعی کنید علائم مختلف را در نظر بگیرید تا در سریع ترین زمان ممکن این وضعیت را درمان کنید و از پیچیده شدن آن جلوگیری کنید. علائم آن شامل موارد زیر هستند:
- درد یا سوزش هنگام ادرار
- نیاز به ادرار مکرر
- سختی در نگه داشتن ادرار
- نیاز به ادرار کردن حتی زمانی که مثانه خالی است
- احساس درد یا سنگینی در مثانه
- وجود خون در ادرار
برای درمان این وضعیت حتماً با پزشک صحبت کنید. هرگز خودتان با تشخیص خود آنتی بیوتیک مصرف نکنید؛ مخصوصا اگر باردار هستید.
عوارض بیماری سیستیت (التهاب مثانه)
در صورت درمان مناسب و سریع، بیماری سیستیت به ندرت عوارض ایجاد می کند. اما با نادیده گرفتن و عدم درمان، می تواند عوارضی را به همراه داشته باشد. این عوارض شامل موارد زیر است:
عفونت کلیه
چنانچه عفونت مثانه درمان نشود می تواند به عفونت کلیه منجر شود که به آن پیلونفریت (pie-uh-low-nuh-FRY-tis) گفته می شود. عفونت در کلیه ها می توانند موجب بروز آسیب های دائمی به کلیه شوند.کودکان (۶ تا ۸ سال) و افراد مسن بیش تر در معرض آسیب های کلیوی- در اثر عوارض سیستیت – قرار دارند زیرا وجود علائم عفونت مثانه برای این افراد اغلب نادیده گرفته می شود و یا با سایر بیماری ها اشتباه گرفته می شود. به این ترتیب درمانی برای آن صورت نمی گیرد در نتیجه این عفونت به کلیه ها نفوذ کرده و باعث ایجاد عفونت های کلیوی خواهند شد.
وجود خون در ادرار
در صورت ابتلا به سیستیت طی بررسی میکروسکوپی ادرار ممکن است سلول های خون در آن مشاهده شود که قابل درمان است. (هماچوری میکروسکوپی) اگر سلول های خونی بعد از درمان نیز در ادرار باقی مانده باشند، برای برطرف کردن مشکل باید به یک پزشک متخصص مراجعه کنید.وجود خون در ادرار (هماچوری ناخالص یا هماچوری میکروسکوپی) معمولا از عوارض سیستیت باکتریایی نیست و به دلیل ورم مثانه ناشی از شیمی درمانی و اشعه ایجاد می شود. پس وجود خون در ادرار اغلب از عوارض سیستیت ناشی از مواد شیمیایی یا سیستیت ناشی از تابش اشعه است.
درمان عفونت مثانه در بارداری چیست؟
در صورت ابتلا به عفونت مثانه در دوران بارداری، درمان با کمک آنتی بیوتیک های مجاز در این دوران زیر نظر پزشک توصیه می شود. فقط ممکن است دوره زمانی کوتاه تری آنتی بیوتیک خوراکی مصرف کنید. آنتی بیوتیک ها می توانند همه علائم را در چند روز ابتدایی از بین ببرند. اما نکته مهمی که باید به آن توجه کنید این است که آنتی بیوتیک را طبق تجویز پزشک و در دوره مشخص به طور کامل مصرف کنید تا باکتری های موجود در مجاری ادرار کاملا از بین بروند.
باید پس از درمان عفونت ادراری در بارداری، به طور منظم و دوره ایی آزمایش ادرار انجام دهید. همچنین هنگام بروز دوباره علائم و در صورت تشخیص پزشک باید درمان را دوباره آغاز کنید. با ادامه عفونت مثانه در بارداری، برای جلوگیری از پیشرفت و نیز کنترل آن باید زیر نظر پزشک هر روز مقدار کمی آنتی بیوتیک مصرف کنید.
چگونه میتوان از عفونت ادراری پیشگیری کرد؟
برای پیشگیری از عفونت ادراری میتوانید اقدامات زیر را بکار بندید:
- مقدار زیادی آب بنوشید. روزانه حداقل 8 لیوان با گنجایش 240 سی سی آب بنوشید.
- هیچگاه احساس دفع ادرار را نادیده نگیرید و سعی کنید هر بار مثانه را کاملاً خالی کنید.
- بعد از اجابت مزاج موضع را از جلو به عقب تمیز کنید تا از ورود باکتری های مدفوع به پیشابراه پیشگیری شود.
- پیش از مقاربت جنسی و بعد از آن ادرار کنید و دستگاه تناسلی را با آب و صابون ملایم بشوئید.
- عصاره شاتوت بنوشید. مطالعات نشان داده اند که آب عصاره شاتوت میزان باکتریها را کاهش داده و از جایگزینی باکتری های جدید در دستگاه ادراری پیشگیری می کند. (هرچند نوشیدن عصاره شاتوت عفونت ادراری را درمان نخواهد کرد و دقت کنید که اگر دارای علائم عفونت ادراری هستید باید به پزشک مراجعه کنید و آنتی بیوتیک دریافت کنید(
- از فرآورده های بهداشتی مخصوص دستگاه تناسلی (اسپری یا پودر) و صابون های قوی خودداری کنید زیرا پیشابراه و دستگاه تناسلی را تحریک می کند و محیط کشت مناسبی برای رشد باکتریها خواهد بود. در دوران بارداری از دوش واژینال استفاده نکنید.
- لباس های زیر خود را از نوع نخی انتخاب کنید و از جوراب شلواری هایی که قسمت بالای آن نخی است استفاده کنید.
علل و علائم سنگ کلیه در بارداری و روش های درمان
