ایدز یک تهدید جدی برای تمامی اقشار مختلف جامعه به حساب می آید. خانم های باردار و کودکان به عنوان آسیب پذیر ترین قشر تأثیرگذار از این تهدید صدمه های زیادی می بینند. دراین بین خطر ابتلای ایدز در خانم های باردار و همچنین خطر انتقال این ویروس به جنین بسیار تهدیدآمیز خواهد بود چراکه سالانه بیش از 700.000 کودک نوزاد از طریق مادر خود به این ویروس مبتلا می شوند.
علائم بیماری ایدز در دوران بارداری
تخمین زده شده است که نزدیک به ۱۶ میلیون خانم در سراسر جهان مبتلا به بیماری ایدز می باشند. معمولا علائم اولیه این بیماری میان زنان باردار و غیرباردار یکسان است اما ممکن است ویروس اچ آی وی با افزایش احتمال عفونت های قارچی و التهاب در دهانه رحم باعث ایجاد مشکلاتی در قاعدگی زنان غیرباردار شود.تشخیص علائم در مراحل اولیه HIV، غیراختصاصی و مشکل است. درواقع از هر سه نفر که به تازگی با ویروس HIV مواجه شده اند، تنها در یک نفر علائمی مشابه بیماری آنفولانزا ظاهر می شود. علائم ویروس HIV در زنان باردار ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تب و لرز
- کهیر
- خستگی
- درد مفاصل یا درد عضلانی
- تورم غدد لنفاوی
- زخم در دهان
- گلو درد
- عفونت های قارچی
- سایر عفونت های واژن
البته همانطور که گفته شد، لزوما تمامی افراد در این مرحله علائم نداشته و برای تشخیص قطعی بیماری نیاز به انجام آزمایش است. پس از علائم اولیه، ویروس وارد مرحله نهفتگی بالینی می شود. در این مرحله که ممکن است 10 تا 15 سال ادامه پیدا کند، ویروس در بدن حضور دارد اما هیچ علامتی ایجاد نمی کند.
چکاپ قبل از بارداری
اگر دوست ندارید که نوزاد شما به این بیماری دچار گردد باید حواستان جمع باشد و قبل از هر گونه اقدام به بارداری باید چکاپ های لازم را انجام دهید. البته یادتان باشد که اچ ای وی مثبت شدن به این معنا نمی باشد که شما باید زندگی را کنار بگذارید بلکه باید سعی کنید از زندگی خود لذت ببرید و کمی از رفتارهای خود را با دیگران با مراقبت بیش تری انجام دهید و اگر قصد باردار شدن دارید باید سعی کنید مراقبت های لازم برای این کار را جدی بگیرید در غیر این صورت ممکن است جنین شما نیز به این بیماری دچار گردد و مشکلاتی برایتان ایجاد شود.
آیا بارداری در دوران ایدز موجب آسیب جسمی به جنین می شود؟
بسیاری از بانوان که به بیماری ایدز دچار شده اند، همیشه دغدغه این مسئله را دارند که آیا سلامت جسمی جنین در دوران بارداری حفظ می شود یا خیر؟خوشبختانه تاکنون هیچ رفرنس علمی بر مبنای اینکه سلامت جسمی و ذهنی جنین (عقب ماندگی ذهنی، معلولیت) را در خطر قرار دهد مشاهده نشده است. بااین حال چکاپ ماهیانه که یکی از اصلی ترین راه های تست سلامتی مادر و نوزاد است در دوران حاملگی پیشنهاد می شود.
انتقال hiv از مادر به کودک در دوران بارداری
احتمال انتقال ایدز در دوران بارداری قریب به 35 درصد پیش بینی شده است. جالب است بدانید که از این آمار تنها 20 درصد در زمان بارداری، 50 درصد در زمان زایمان و 33 درصد در دوران شیردهی مبتلا شده اند.بسیاری از افراد خطر انتقال ایدز از مادر به جنین را تنها در دوران 9 ماهه بارداری می دانند در صورتیکه راه انتقال تنها به این مورد محدود نمی شود و خظر ابتلا به ایدز حتی پس از تولد هم همراه نوزاد است.
انتقال ایدز از طریق شیرمادر
تصمیم گیری در مورد بهترین روش شیردهی به نوزاد تازه متولد شده از جمله سخت ترین کارهایی است که مادران مبتلا به ایدز همواره با آن رو به رو هستند. به همین دلیل جوانب احتیاط باید بررسی و مقایسه شود تا مطمئن ترین راه برای تغذیه نوزاد بعد از زایمان انتخاب شود.به صورت کلی میزان خطر دریافت آلودگی نوزادن از مادران آلوده به HIV، بین ۱۰ تا ۲۰ درصد است، این در حالی است که نوزادانی که با شیر مادر تغذیه نمی شوند، شش برابر نوزادانی که در دوران شیرخوارگی از سینه مادر تغذیه می کنند، در معرض خطر مرگ بر اثر ابتلاء به اسهال و یا آلودگی های تنفسی قرار گرفته اند.
اما نکته قابل توجه اینجاست که hiv در شیر مادر هم یافت شده است به همین منظور پیشنهاد می شود که زنان آلوده به HIV به هیچ عنوان از شیر خود برای تغذیه نوزاد خود استفاده نکنند.بدون هیچ مداخله درمانی، میزان انتقال HIV از مادر به نوزاد در زنان HIV مثبتی که فرزندشان را شیر نمی دهد ۲۵-۱۵% است و در زنان HIV مثبتی که فرزندشان را شیر می دهند ۴۵-۲۵% اعلام شده است. همچنین برخی مطالعات نشان داده است که تغذیه با شیر مادر آلوده به HIV می تواند مزایای استفاده از درمان ضد رترو ویروس طی حاملگی و زایمان را بی اثر کند.
راهکار های کاهش ریسک ابتلا جنین به ایدز توسط مادر
به لطف پیشرفت های چشم گیر علم پزشکی در زمینه درمان HIV، کشف داروهای جدید، انجام آزمایش ایدز و غربالگری پیش از بارداری، می توان از انتقال ایدز به جنین جلوگیری کرد. به طور کلی تعداد نوزادان آلوده شده به HIV در دوران بارداری، زایمان و شیردهی تا حدود ۹۰% کاهش یافته است. مطالعات نشان می دهد اگر درمان این بیماری قبل از بارداری یا بلافاصله پس از تشخیص بارداری شروع شود، به طور چشم گیری می توان از انتقال ایدز به جنین جلوگیری کرد.اقدامات زیر می تواند خطر انتقال ایدز به جنین و ابتلا کودک به HIV را کاهش دهد:
- زنان مبتلا به HIV لازم است طبق دستورالعمل، ترکیبی از داروهای ضد اچ آی وی را در دوران بارداری مصرف کنند؛
- اگر بار ویروسی HIV بالا باشد، بهتر است زایمان به صورت سزارین انجام شود؛
- بلافاصله بعد از تولد لازم است داروهای ضد ویروسی برای نوزاد تجویز شود؛
- بهتر است مادران مبتلا به HIV شیردهی نداشته باشند و نوزاد از شیر خشک تغذیه کند.
نتیجه گیری
بعد از باردار شدن زن مبتلا به ایدز، لازم است یک سری داروهای خاص در تمامی دوران بارداری بدون کم و زیاد شدن دز، توسط زن باردار مبتلا به ایدز مصرف شود.احتمال انتقال ویروس ایدز در زایمان طبیعی نسبت به زایمان سزارین بیشتر می باشد. بنابراین توصیه می شود زنان مبتلا به ایدز از طریق سزارین وضع حمل کنند.با این حال در صورت پایین بودن ویروس ایدز در بدن مادر و بررسی های لازم توسط متخصص زنان، می توان از زایمان طبیعی نیز استفاده کرد.